Georges Simenon, Wdowa Couderc (La Veuve Couderc)

Rok 2021 był rokiem literackich zaskoczeń. Jednym z nich bylo odkrycie twórczości Georgesa Simenona, którego jedną powieść o słynnym detektywie Maigrecie czytałam już na studiach. Wtedy jednak nie byłam świadoma, jak niezwykłą postacią był belgijski pisarz, jak wyglądało jego nietuzinkowe życie prywatne i jak niesamowicie pracowitą był osobą.

Życie ciekawsze niż powieść

Autor około 450 tomów, w tym serii o detektywie Maigret. Dwukrotnie żonaty, ojciec 4 dzieci (oficjalnie), według własnych statystyk współżył z około 10 tysiącami kobiet (choć jego druga małżonka twierdziła, że ta liczba jest bliższa „zaledwie” 1200). W wieku 13 lat porzucił naukę, by zostać reporterem. 55 razy w życiu przeprowadzał się – mieszkał w wielu miejscach w Stanach Zjednoczonych, jak i w kilku krajach europejskich. Dużo podróżował (również do Afryki czy Azji). Był bajecznie bogaty, a jego książki sprzedały się w 550 milionach egzemplarzy. Jest siedemnastym najczęściej tłumaczonym pisarzem świata. Przy tak barwnej postaci z przyjemością przeczytałabym jego biografię (a powstały takowe trzy: Fenton Bresler, The Mystery of Georges Simenon: A Biography; Pierre Assouline, Simenon: A Biography oraz Patrick Marnham, The Man who wasn’t Maigret: A Portrait of Georges Simenon).

Wdowa Couderc

Wdowa Couderc należy do grupy klasycznych powieści. Napisana w 1942 roku niedługa pozycja (168 stron) opowiada nieszczęśliwą historię Jeana Passerat-Monnoyeur, który właśnie został wypuszczony z więzienia i rusza na francuską prowincję. Trafia do gospodarstwa wdowy Couderc, Tati, gdzie pomaga kobiecie prowadzić gospodarstwo i co jakiś czas z nią sypia. Wkrótce zaczyna oglądać się za młodą Félicie, krewną Tati, i z nią również wdaje się w romans. Młody mężczyzna, syn wpływowego przedsiębiorcy, wiódł hulaszczy tyb życia i przepuszczał majątek na kochanki. Okradł i zamordował mężczyznę, z którym przegrał sporą sumę w karty, ale ponieważ skłamał podczas procesu, został zkazany tylko na 5 lat więzienia. W gospodarstwie wdowy Couderc zaczyna go dręczyć jego przeszłość, a zdanie „Kara śmierci zostanie wykonana poprzez ścięcie” pojawia się jak mantra. Wdowa, po kłótni z rodziną, podczas której została uderzona butelką w głowę, jest unieruchomiona w swojej sypialni i zamęcza młodego parobka swoją zazdrością. Boi się, że mężczyzna ją zostawi, i tak sprowadza na siebie swoją śmierć, a przeczucie Jeana się sprawdza.

Słaby mężczyzna, silna kobieta

Nad postacią Jeana unosi się jakieś fatum, przeznaczenie, jakby ktoś niemal za rękę prowadził go do kolejnych strasznych czynów. Mężczyzna w ogóle nie bierze pod uwagę mozliwości odejścia z gospodarstwa, bo wszędzie prędzej czy później znalazłby się w podobnej matni. O ile on jest słaby, dręczony przez zbrodnię, której dokonał, o tyle postać Tati Couderc to przeciwwaga dla jego charakteru. Zdeterminowana wdowa, pracowita i gospodarna kobieta, przywiązana do miejsca, o które walczy i mocno stąpająca po ziemi (dosłownie i w przenośni). Czterdziestolatka dobrze wie, czego chce i konsekwentnie do tego dąży, pozwalając sobie na drobne przyjemności, jak popołudniowa kawa czy seks z parobkiem. Odważnie sięga po to, na co ma ochotę, innych traktując niemalże przedmiotowo (tak zresztą od pierwszych stron powieści spogląda na młodego mężczyznę).

Opisy przyrody

Siłą tej powieści nie jest historia w niej opowiedziana, ale skąpy styl. Zdania są najczęściej proste, bez zbędnych ozdobników. Trochę, jakby pod zaschniętą skorupą pulsował ogień. Tym większe wrażenie robią na mnie bardzo oszczędne opisy przyrody, gdzie Simenonowi udaje się uchwycić nastrój chwili, żar parnego popołudnia, ciepło letniego deszczu „pod niebem miękkim jak pikowana kołdra” (s. 110). Dla mnie wielokrotnie czas się zatrzymywał podczas lektury, a ja wyobrażałam sobie życie mieszkańców francuskiej wsi. „W miarę jak lato postępowało, wyostrzał się kontrast między białym słonecznym żarem panującym na zewnątrz i chłodnym cieniem kuchni” (s. 54). Simenonowi udaje się nakreślić sytuację jednym zdaniem, precyzyjnie uchwyconą obserwacją. Za to jestem pisarzowi wdzięczna, choć obawiam się, że mój odbiór powieści jest przez to troche skrzywiony.

Znalazłam w domu pierwszą książkę Simenona, Maigret w Vichy, i uświadomiłam sobie, jak to dobrze, że piszę sobie notki z przeczytanych książek. Dzięki temu dowiedziałam się nieco więcej o tym nietuzinkowym belgiskim pisarzu i zastanawia mnie, jakim cudem nie miałam świadomości, co czytam.

Moja ocena: 7/10 

Georges Simenon, Wdowa Couderc

Wydawnictwo WAB

Warszawa 2010

Tłumaczenie: Hanna Igalson-Tygielska

Liczba stron: 168

ISBN: 978-83-7414-835-1

 

_________________________________________________________________________

2021 was a year of literary surprises. One of them was the discovery of the work of Georges Simenon. One of his books on detective Maigret I read in college. At the time, however, I was not aware how unusual a Belgian writer was, how his extraordinary private life looked like, and how incredibly hardworking he was.

Life more interesting than novels

Simenon was an author of about 450 volumes, including a series about detective Maigret. Married twice, father of 4 children (officially), according to his own statistics he had an intercourse with about 10,000 women (although his second spouse claimed that this number was closer to 1,200). At the age of 13, he dropped out of school to become a reporter. He has moved 55 times - he has lived in many places in the United States and in several European countries. He traveled a lot (also to Africa and Asia). He was fabulously wealthy and his books have sold in 550 million copies. He is the 17th most translated writer in the world. With such a colorful character, I would love to read one of his biographies (and there were three of them: Fenton Bresler, The Mystery of Georges Simenon: A Biography; Pierre Assouline, Simenon: A Biography and Patrick Marnham, The Man who wasn't Maigret: A Portrait of Georges Simenon).

The Widow

The Widow belongs to a group of classic novels. Written in 1942, a short item (168 pages) tells the unhappy story of Jean Passerat-Monnoyeur, who has just been released from prison and goes to the French province. He goes to the farm of Couderc's widow, Tati, where he helps the woman run the farm and sleeps with her from time to time. Soon he starts looking at the direction of young Félita, Tati's relative, and he also gets into an affair with her. The young man, the son of an influential entrepreneur, led a rampant lifestyle and lost his fortune on his mistresses. He robbed and murdered a man to whom he had lost a large sum of many during card game, but because he lied during the trial, he was only sentenced to 5 years in prison. At the widow Couderc's farm his past begins to torment him, and the phrase "The death penalty will be executed by beheading" is repeated like a mantra. The widow, after an argument with her family in which she was hit with a bottle in the head, is immobilized in her bedroom and torments the young farmhand with her jealousy. She's afraid the man will leave her, and she brings her death on herself anyway, and Jean's premonition comes true.

A weak man and a strong woman

There is a fate hovering over Jean's figure, a destiny, as if someone led him by hand to another terrible deed. The man does not take into account the possibility of leaving the farm, because sooner or later he would find himself in a similar trap everywhere. While he is weak, tormented by the crime he had committed, the figure of Tati Couderc is a counterbalance to his character. A determined widow, a hardworking and economical woman, attached to the place for which she fights, with both feet on the ground (literally and figuratively). The forty-year-old heroine knows exactly what she wants and strives for it consistently, indulging in small pleasures, such as afternoon coffee or sex with a farmhand. She boldly reaches for what she wants, treating others almost objectively (this is how he looks at the young man from the very first pages of the novel).

Depictions of nature

The strength of this novel is not the story it tells, but the skimpy style. The sentences are usually simple, without unnecessary embellishments. It was as if fire pulsed under the dried crust. I am even more impressed by very sparing descriptions of nature, where Simenon manages to capture the mood of the moment, the heat of a steamy afternoon, the warmth of summer rain "under the sky as soft as a quilted blanket" (p. 110). For me, the time stopped many times while I was reading, and I imagined the life of the inhabitants of the French countryside. “As summer progressed, the contrast between the white heat of the sun outside and the cool shade of the kitchen sharpened” (p. 54). Simenon manages to outline the situation in one sentence, precisely capture it in his observation. I am grateful to the writer for this, although I am afraid that my perception of the novel is somewhat distorted because of this.

I found Simenon's first book, Maigret in Vichy, at home, and realized how good it is that I am writing notes from books I have read. Thanks to this, I learned a little more about this extraordinary Belgian writer and I wonder how I was not aware of what I was reading before.

My rating: 7/10 

Author: Georges Simenon

Title: The Widow

Publishing House: WAB

Warsaw 2010

Translation: Hanna Igalson-Tygielska

Number of pages: 168

ISBN: 978-83-7414-835-1

Aleksandra Zbroja, Mireczek

Pijany rodzic jest zawsze chujem

Powieść Aleksandry Zbroi ściągnęła na siebie moją uwagę, kiedy znalazła się wśród 10 najlepszych książek roku 2021 Magazynu Książki. Podobał mi się opis – mówienie o arcytrudnych tematach bez zbytniego użalania się nad sobą, z pewnym dystansem, a może nawet ciekawością.

Szczęśliwie temat alkoholizmu jest mi obcy i wychowywałam się w zdrowej, normalnie funkcjonującej rodzinie. W najbliższym otoczeniu ekscesy alkoholowe zdarzały się rzadko, więc doświadczenia młodej dziennikarki czytałam z rosnącym zdumieniem, a potem przerażeniem. Mireczek to bolesna próba poradzenia sobie z traumami dzieciństwa, wstydem za obszczanego, śmierdzącego żula, jakim był jej ojciec, próbą spojrzenia poza alkohol – kim mógłby być Mirosław Zbroja, gdyby się nie zapił. Kim był w dzieciństwie, kiedy zaczął pić, co spowodowało, że się zatracił? To właśnie ten element – poszukiwanie utraconego ojca, odkrywanie go we wspomnieniach jego znajomych z młodości, jego matki, jej samej, jest największą wartością książki. Mireczek stał się tylko kłopotliwym degeneratem, zniknął jako człowiek, mąż, ojciec, pracownik czy syn.

Ja odczytałam tą książkę jako próbę autoterapii – wyrzygania z siebie strasznych wspomnień, oskarżeń, próbę rozliczenia z przeszłością. Próbę rozprawienia się z przeszłością, sięgnięcia do swoich korzeni, uwolnienia się od pewnych demonów. Dla mnie książka wstrząsająca, bardzo smutna, trudna, bolesna, prawdziwa.

Zwraca uwagę język autorki – pisarka nie przebiera w słowach, często jest wulgarna (jak choćby zdanie kończące książkę), o ojcu pisze używając obrazowych przymiotników. Sądzę, że dla czytelników, którzy mają podobne jak Zbroja doświadczenie, to będzie ważna, może nawet wyzwalająca książka. Dla osób szczęśliwie niewtajemniczonych w taką traumę to nadal książka ważna – poruszająca temat tabu (jednak jesteśmy wychowywani w szacunku do rodziców), ogromny problem alkoholizmu w Polsce, temat przemocy, bezradność dziecka i jego poczucie winy (wzmacniane zresztą przez komentarze rodziców) czy rozpad rodziny i krzywda dziecka.

W moich oczach lektura obowiązkowa. Trudna, nieprzyjemna, smutna, bolesna, ale obowiązkowa.

 

Moja ocena: 7/10

 

Aleksandra Zbroja, Mireczek

Wydawnictwo Agora

Warszawa 2021

Lektor: Anna Dereszowska

Czas trwania: 6h 46min

ISBN: 978-83-268

__________________________________________________________________________

A drunk parent is always a prick

Aleksandra Zbroja's book attracted my attention when it was among the 10 best books of 2021 by Książki Magazine. I liked the description - talking about extremely difficult topics without too much self-pity, with some distance or even curiosity.

Fortunately, the topic of alcoholism is foreign to me and I was brought up in a healthy, normally functioning family. Alcoholic excesses rarely happened in my immediate surroundings, so I read the experiences of the young journalist with growing amazement and then horror. Mireczek is a painful attempt to deal with childhood traumas, shame for the scruffy, smelly chew that her father became, an attempt to look beyond alcohol - who could Mirosław Zbroja be if he didn't drink himself to death. Who was he in his childhood when he started drinking, what triggered him to cross the line? It is this element - the search for the lost father, discovering him in the memories of his friends from youth, his mother, herself, is the greatest value of the book. Mireczek became only a troublesome degenerate, he disappeared as a man, husband, father, employee or son.

I read this book as an attempt at self-therapy - throwing out terrible memories, accusations, an attempt to settle accounts with the past. An attempt to deal with the past, go back to your roots, free yourself from certain demons. For me, a shocking book, very sad, difficult, painful, real.

The author's language draws attention - the writer does not soften her words, is often vulgar (such as the sentence ending a book), and writes about her father using pictorial adjectives. I believe that for readers who have a similar experience to Zbroja, this will be an important, maybe even liberating book. For people who are fortunate enough to be free from such a trauma, it is still an important book - dealing with the taboo topic (speaking ill of one’s parents), the huge problem of alcoholism in Poland, the topic of violence, the helplessness of the child and her sense of guilt (reinforced by the parents' comments) or the breakdown of the family and harm to a child.

In my eyes, a must-read. Difficult, unpleasant, sad, painful, but obligatory.

 

My rating: 7/10

 

Author: Aleksandra Zbroja

Title: Mireczek

Publishing House: Agora

Warsaw 2021

Read by: Anna Dereszowska

Duration: 6h 46min

ISBN: 978-83-268

Patrick Süskind, Kontrabasista (Der Kontrabaß)

Skusiło mnie nazwisko autora uwielbianego przeze mnie Pachnidła i tak sięgnęłam po cieniutką książeczkę Kontrabasista. Okazało się, że w 1980 roku niemiecki pisarz popełnił jednoaktówkę, która w latach osiemdziesiątych cieszyła się wielkim powodzeniem na niemieckich scenach. W zasadzie oprócz oczywistej formy – monodram – utwór aż prosi się o wystawianie ze względu na muzyczny temat i licznie przywoływane utwory. Jednoczesny obiór tekstu i muzyki musi być jednocześnie najbardziej kompletnym.

Słów kilka o autorze

W zasadzie czytając krótki utwór Süskinda uświadomiłam sobie, że nie wiem nawet, czy pisarz żyje. Otóż tak. Mieszka w Niemczech i bardzo dba o swoją prywatność. Oprócz absolutnie bestsellerowego Pachnidła pisał scenariusze dla produkcji telewizyjnych, kilka opowiadań i esejów. Z ciekawostek, Pachnidło przez 9 lat utrzymywało się na liście bestsellerów magazynu Der Spiegel. Kontrabasista odniósł mniejszy sukces, choć w latach 1984-85 jednoaktowy monolog został wystawiony na niemieckich scenach około pięciuset razy.

Monolog kontrabasisty

Narrator zwraca się bezpośrednio do swojego rozmówcy, jakby odpowiadał na zadawane przez niego pytania, ale ani razu nie słychać głosu rozmówcy. Dzięki temu zabiegowi czytelnik czuje się, jakby muzyk zwracał się bezpośrednio do niego. Kontrabasista przechodzi od zachwytów nad instrumentem, jego historią i rolą w orkiestrze do nienawiści do niego. Potężne pudło jest nieporęczne, niezgrabne, górujące nad otoczeniem. Mężczyzna czuje, jakby wybór instrumentu sprowadzał na niego samego samotność i wyobcowanie. Jeśli podróżuje z kontrabasem, nikt inny go jego samochodu już się nie zmieści. W mieszkaniu, mimo maksymalnego wytłumienia ścian, sąsiedzi dzwonią z protestami, że gra za głośno. Więc instrument skazuje go na samotność.

Z muzyką w tle

Największą wartością książki jest liczba przytoczonych utworów muzycznych – jeśli czyta się ze słuchawkami na uszach, to odbiór jest pełny. Zawsze pasjonatów jakiejś dziedziny słucham z fascynacją, a tu narrator ma podobny entuzjazm. Sądzę jednak, że książka ucieszyłaby najbardziej jakiegoś muzyka dobrze rozeznanego w klasyce. Dla ignorantów takich jak ja to tylko lektura na jeden wieczór.

 

Moja ocena: 4/10

 

Patrick Suskind, Kontrabasista

Wydawnictwo Kantor Wydawniczy SAWW

Poznań 1993

Tłumaczenie: Anna Gierlińska

Liczba stron: 84

ISBN: 978-83-85066-92-6

Gatunek: monodram

__________________________________________________________________________

The name of the author of The Perfume tempted me to reach for the thin book entitled The Double Bass. It turned out that in 1980 the German writer made a one-act play, which in the 1980s was very popular on German stages. In fact, in addition to its obvious form - a monodrama - the piece asks to be staged because of the musical theme and the numerous musical references. The simultaneous intake of text and music must be the most comprehensive one at the same time.

A few words about the author

In fact, reading the short piece by Süskind I realized that I don't even know if the writer is alive. Yes, he is. He lives in Germany and cares about his privacy very much. In addition to the absolutely best-selling The Perfume, he wrote screenplays for television productions, as well as several short stories and essays. Interestingly enough, The Perfume: The Story of a Murderer remained on the Der Spiegel bestseller list for 9 years. The Double Bass was less successful, although in 1984-85 the one-act monologue was staged about five hundred times on German stages.

Double bass player's monologue

The narrator addresses his interlocutor directly as if he was answering the questions he was asked, but the interlocutor's voice is never heard. Thanks to this, the reader feels as if the musician is addressing them directly. The double bass player goes from admiring the instrument, its history and role in the orchestra to hating it. The huge box is bulky, clunky, towering over its surroundings. A man feels as if the choice of the instrument brings about loneliness and alienation. If he travels with a double bass, no one else will fit his car. In the apartment, despite the maximum soundproofing of the walls, the neighbors are calling to protest that he plays too loud. So the instrument condemns him to loneliness.

With background music

The greatest value of the book is the number of the mentioned pieces of music - if you read with headphones on, then the reception is full. I always listen to enthusiasts of a certain field with fascination, and here the narrator has similar passion. However, I think that the book would please any musician who knows the classics well most. For ignorant people like me, this is just one uneventful evening of reading.

My rating: 4/10

 

Author: Patrick Süskind

Title: The Double Bass

Publishing House: Kantor Wydawniczy SAWW

Poznań 1993

Translation: Anna Gierlińska

Number of pages: 84

ISBN: 978-83-85066-92-6

Genre: monodrama

Thomas Enger, Jorn Lier Horst, Zasłona Dymna (Røykteppe)

Lubię słuchać kryminałów jako audiobooków. Ich treść jest na tyle lekka, że nie wymagają wzmożonej, skupionej uwagi, a jednocześnie są na tyle ciekawe, że da się ich słuchac przez kilka godzin. Tak też było z drugą w serii książką pisarskiego duetu Enger-Horst, a mianowicie Zasłoną dymną. Moja miłość do norweskiego pisarza jest powszechnie znana, z twórczością Thomasa Engera będę się musiała dopiero zapoznać.

Jak jednostkowa tragedia może przerodzić się w powszechny dramat

Zasłona dymna zaczyna się w punkcie, w którym kończy się Punkt zero, a więc tuż przed Sylwestrem. Emma Ramm, dziennikarka  internetowa, wędruje na Rådhuskaia w Oslo, by w tłumie dotrwać Nowego Roku. Sylwestrowe odliczanie kojarzy jej się z poprzednią serią morderstw, chce więc uspokoić skołatane nerwy. Niestety, nie udaje jej się to, bo w jedym ze śmietników wybucha bomba, zabijając i raniąc przechodniów. W zamachu ginie chłopak Ramm, który znalazł się w niewłaściwym miesjcu o niewłaściwej porze. Jedną z ofiar poparzonych w zamachu jest też Ruth Christina, matka porwanej przed dziecięcioma laty Patricii Smeplass. Blix zaczyna podejrzewać, że to nie przypadek i udaje mu się rozwiązać starą sprawę, uszczęśliwiając ojca dziewczynki.

Drugi tom pisarskiego duetu był dla mnie dużo ciekawszy i bardziej wciągający niż pierwszy. Wątki sensacyjne zostały przytłumione, nie ma psychopatycznego mordercy, a zwykłe życiowe sprawy czy niepowodzenia, które mogą prowadzić do tragedii. To właśnie ludzki aspekt historii był tu najbardziej pociągający – rozpacz ojca, uzależnienie matki, odnalezione po latach zwłoki dziecka (wstrzącający opis). Historia została poprowadzona wielowątkowo, tak jak śledztwo. Ciekawy był wątek hotelowej sprzątaczki, która pechowo odkryła sekret jednego z gości i wydawałoby się, że udało jej się umknąć... Dodatkowo obaj pisarze ciekawie poruszają wątek zamachów terrorystycznych – własnie w tym kierunku zwraca się główny wątek śledztwa.

Pisarski duet radzi sobie coraz lepiej

Po moich początkowych wątpliwościach co do pisarskiego duetu, drugi tom podobał mi się bardzo. Nie zabrakło moich ulubionych elementów twórczości Horsta, a więc mozolnego i często wiodącego w ślepe zaułki śledztwa, kojarzenia nazwisk i pojawiających się postaci, pewnej dozy dramatyzmu. Fabuła skonstruowana jest sprawnie i wszystkie wątki zgrabnie się łączą. Dodatkowo, cieszę się, że wydarzenia dzieją się w okolicy Nowego Roku – lubię, kiedy rzeczywistość splata się z książką, choc oczywiście mam nadzieję, że początek 2022 nie będzie tak dramatyczny, jak w powieści. Polecam!

 

Moja ocena: 7/10

Thomas Enger, Jørn Lier Horst, Zasłona dymna

Wydawnictwo Smak słowa

Sopot, 2020

Tłumaczenie: Milena Skoczko

Liczba stron: 420

ISBN: 978-83-66420-26-1

Gatunek: kryminał

_____________________________________________________________________________

I like listening to detective stories as audiobooks. Their content is so light that they do not require increased, focused attention, and at the same time they are interesting enough that you can listen to them for several hours. This was also the case with the second book in the series by the writers' duo Enger-Horst, namely Smoke Screen. My love for the Norwegian writer is well known, but I will have to get acquainted with the work of Thomas Enger.

How an individual tragedy can turn into a common drama

Smoke screen starts at the point where Point Zero ends, so just before New Year’s Eve. Emma Ramm, an internet journalist, travels to Rådhuskaia in Oslo to experience the New Year in the crowd. She associates the New Year's Eve countdown with the previous series of murders, so she wants to calm her shattered nerves. Unfortunately, she fails because a bomb explodes in one of the garbage cans, killing and injuring passers-by. Ramm's boyfriend, who is in the wrong place at the wrong time, is killed in this attack. One of the burned victims is also Ruth Christina, the mother of Patricia Smeplass who had been kidnapped ten years ago. Blix begins to suspect that this is not a coincidence and manages to solve the old case, making the girl's father happy.

In my opinion, the second volume of the writing duo was much more interesting and engaging than the first. Sensational threads have been suppressed, there is no psychopathic killer, and ordinary life matters or failures that can lead to a tragedy. It was the human aspect of history that was most appealing here - the father's despair, the mother's addiction, the corpse of a child found years later (shocking description). The story was multi-threaded, just like the investigation. The fate of the hotel cleaner was interesting, as she unluckily discovered the secret of one of the guests and it seemed that she managed to escape ... In addition, both writers deal with the plot of terrorist attacks in an interesting way - this is where the main thread of the investigation turns.

The writing duo is doing better and better

After my initial doubts about the writing duo, I liked the second volume very much. There were also my favorite elements of Horst's work, i.e. the arduous and often dead-ended investigation, a list of names and appearing characters, a certain dose of drama. The plot is constructed efficiently and all the threads connect neatly. In addition, I'm glad that the events are happening in the New Year's Eve time - I like when reality intertwines with a book, although of course I hope that the beginning of 2022 will not be as dramatic as in the novel. I strongly recommend the book!

My rating: 7/10

 

Authors: Thomas Enger, Jørn Lier Horst

Title: Smoke Screen

Publishing House: ISIS Audio

Read by: James Lailey

Duration: 10 h 1 min

Genre: crime fiction

Georges Simenon, Paryski ekspres (L’homme qui regardait passer les trains)

Prawda nie istnieje, nieprawdaż?

Paryski ekspres to druga powieść niezwykłego belgijskiego pisarza Georges’a Simenona, po którą sięgnęłam w tym roku (obie książki zostały wydane przez wydawnictwo WAB w ramach serii Nowy Kanon). Tym razem więcej wątków kryminalnych i kawał solidnej prozy psychologicznej.

Kochał ich dobrze

Kees Popinga wiedzie spokojne życie – jest wiernym mężem i dobrym ojcem dla dwójki swoich dzieci. Od kilkunastu lat pracuje w firmie de Costera, wybudował dom na kredyt, lubuje się w rzeczach dobrej jakości. Słowem – dostatek. Wracając do domu z partyjki szachów przypadkiem spotyka swojego szefa w barze i dowiaduje się od niego, że firma, w której pracował wiele lat, bankrutuje, on traci swoje źródło utrzymania i możliwość spłaty rat kredytu. Zdruzgotany mężczyzna postanawia zmienić swoje życie diametralnie. Jakby zabrakło mu sił do grania w przedstawieniu, w którym uczestniczył już od lat. Popinga wyjeżdża do XXX, gdzie w hotelu morduje kochankę swojego byłego pracodwacy, Pamelę. Kobieta wyśmiała go, kiedy chciał się z nią przespać, więc ją udusił. Popinga wsiada do pociągu do Paryża i tak zaczyna się jego gra w ciuciubabkę z lokalną policją.

Historia upadku

Książka Simenona to przede wszystkim studium psychologiczne skupione na zbrodniarzu od początku jego występnej drogi. Czytelnik może prześledzić logikę mordercy, zobaczyć techniki jego działania, przeczytać pisane przez niego listy. Ten psychologiczny portret przeraża, bo początkowo Popinga był jak każdy z nas – zwykły obywatel, przykładny mąż i ojciec. W ten sposób pisarz stawia każdego czytelników przed pytaniem o granicę wytrzymałości. Co powoduje ten gwałtowny i nieoczekiwany wybuch? Logika podpowiadałaby, żeby Popinga, otrzymawszy od swojego szafa spory zastrzyk gotówki na pożegnanie, spróbował zapłacić ratę za dom z wyprzedzeniem i natychmiast zaczął szukac nowej pracy. Natomoast przykładny do tej pory mieszczuch nagle znajduje się na obrzeżach społeczeństwa.

Roman dur

Dla mnie Simenon był jednym z tegorocznych odkryć – pisarzem, o którym niewiele wiedziałam, którego nawet nie kojarzyłam. Cieszę się, że WAB umieściło go w nowym kanonie i słusznie przywraca mu czytelniczą uwagę. Sądzę, że oszczędny styl i niesamowita umiejętność kreślenia klimatu miejsca robią z książek pisarza naprawdę solidny kawał prozy.

 

Moja ocena: 7/10

 

Georges Simenon, Paryski ekspres

Wydawnictwo WAB, seria Nowy kanon

Warszawa 2011

Tłumaczenie: Krzysztof Teodorowicz

Liczba stron: 232

ISBN: 978-83-7414-949-5

_________________________________________________________________________

The truth doesn't exist, does it?

The Man Who Watched the Trains Go By is the second novel by the extraordinary Belgian writer Georges Simenon, which I’ve read this year (both books were published by the WAB publishing house as part of the New Canon series). This time it turned out to contain more criminal threads and a piece of solid psychological analysis.

He loved them well

Kees Popinga leads a quiet life - he is a faithful husband and a good father to his two children. For several years he has been working at de Coster, he built a house on credit, he loves good quality things. To sum up – he leads a life of a wealthy man. Returning home from a game of chess, he accidentally meets his boss in a bar and learns from him that the company he was hired in for many years is going bankrupt, he is losing his job and the ability to repay the loan installments. The devastated man decides to change his life dramatically. As if he lacked the strength to play in a performance in which he had participated for years. Popinga goes to Amsterdam, where he murders her former employee's mistress, Pamela, in a hotel room. The woman laughed at him when he wanted to sleep with her, so he strangled her. Popinga gets on the train to Paris and this is how his game of hide and seek with the local police begins.

A story of a fall

Simenon's book is primarily a psychological study focused on the criminal from the beginning of his vicious path. The reader can trace the murderer's logic, see the techniques of his operation, read the letters he wrote. This psychological portrait is terrifying, because initially Popinga was just like all of us - an ordinary citizen, an exemplary husband and father. In this way, the writer confronts each reader with the sense of a limit. Why did the main character snapped? Logic dictates that Popinga, having received a large amount of cash as a goodbye gift from his employer, would try to pay the installment for the house in advance and immediately start looking for a new job. But the hitherto exemplary townsperson suddenly finds himself on the outskirts of society.

Roman dur

For me, Simenon was one of this year's discoveries - a writer I didn't know much about, who I didn't even knew. I am glad that WAB has placed him in the new canon and rightly returns him to the attention of readers. I think that the frugal style and the amazing ability to draw the atmosphere of the place make the writer's books a really solid piece of prose.

My rating: 7/10

 

Author: Georges Simenon

Title: The Man Who Watched the Trains Go By

WAB Publishing House, New Canon series

Warsaw 2011

Translation: Krzysztof Teodorowicz

Number of pages: 232

ISBN: 978-83-7414-949-5

Ivy Compton-Burnett, Dom i jego głowa (A House and Its Head)

Fabuła rozgrywana na językach

Przedziwna książka! Czegoś takiego jeszcze nie czytałam, więc po raz kolejny w tym roku (2021) przeżyłam zaskoczenie. W powieści Dom i jego głowa brytyjskiej pisarki Ivy-Compton Burnett cała akcja rozgrywa się w subtelnych, tnących niczym żyletki dialogach, a właściwe wydarzenia przemijają niemalże niezauważone.

Książka pokazuje losy rodziny Edgeworth’ów – ponad sześćdziesięcioletniego Duncana, głowę rodu, jego żonę Ellen, dwie córki - Nance i Sybil oraz bratanka Duncana, Granta. Czytelnik wpada na scenę in medias res – w sam środek rozmowy małżeństwa. Rodzinna historia rozgrywa się w zaskakującej dialogowej narracji, z oszczędnymi wypowiedziami narratora (niczym didaskalia). W samych rozmowach głównych bohaterów dzieją się dramaty, pokazane bardzo delikatnie, rozgrywane w przemyślanych zwrotach czy teatralnych westchnieniach. Faktyczne wydarzenia, pchające fabułę do przodu, dzieją się niemal za kulisami. Szokującym przykładem niech będzie scena śmierci matki:

- Dobranoc – odpowiedziała Ellen z zadowoleniem, niemal tonem pogawędki; po czym zamilkła. Fabian puścił jej nadgarstek i odwrócił się do rodziny zmarłej. (s. 75)

Na przestrzeni tych dwóch zdań odchodzi żona i matka, jej śmierć jest wydarzeniem niespodziewanym i dość nagłym, ale cała rodzina chowa się za fasadą konwenansów i w ich zachowaniu nie widać rozpaczy. Kolejnym dobrym przykładem pewnej sztuczności i fasadowości może być scena oświadczyn Granta:

 – Sybil, proszę cię o rękę, czy dasz mi cień nadziei? Wiem, że mężczyzna zadowoli się byle cieniem nadziei. Przestaniesz być pociechą stryja, jeżeli nie zostaniesz moją żoną. Twój ociec chce, abym poślubił którąś z jego córek, a Nance i ja nie pasujemy do siebie. Z nią tworzyłbym pokraczną parę, z tobą zaś – uroczą, co zdarza się tak rzadko, że ucieszyłoby każdego. Musimy dbać o stryja, nie tylko o siebie, a to jedyny sposób, by zadbać o nas wszystkich troje. (s. 234)

Śladu romantyzmu, czysty pragmatyzm. Dodam tylko, że zaręczyny zostały przyjęte. Potem akcja przyspiesza – Duncan zaledwie 9 miesięcy po śmierci swojej wieloletniej małżonki żeni się ponownie. W momencie ślubu pan młody ma 67 lat, a Alison – panna młoda – 28. Rodzina nie wie, jak ma przyjąć nową młodą żonę ojca: „Byłoby dość niefortunne, przyjąć drugą żonę w stroju żałobnym po pierwszej” (s.141). Padają cierpkie uwagi: „Muszę przyznać, pani Smollet, że idealnie pani znosi wymianę dawnych przycjaciół” (s. 143). By nie zdradzić całej fabuły dodam tylko, że książka ma jeszcze dwa zaskakujące i mocno dramatyczne zwroty akcji.

Przyznam, że namęczyłam się trochę z tą lekturą. Miałam wrażenie teatralności i sztuczności, a przez to wręcz grafomaństwa. Dialogi były męczące, miałam trudność z połapaniem się, kto jest kim, dobrnęłam do końca. Z formalniego punktu widzenia książka jest ciekawa, w pewien sposób inna, eksperymentatorska. Jeśli ktoś lubi eksperymenty formalne – polecam. Jeśli nie – raczej odradzam.

Moja ocena: 5/10

Ivy Compton-Burnett, Dom i jego głowa

Wydawnictwo WAB

Warszawa 2014

Tłumaczenie: Jolanta Kozak

Liczba stron: 356

ISBN: 978-83-280-1400-8

Gatunek: powieść obyczajowa

__________________________________________________________________________

Ivy Compton-Burnett, A House and Its Head

The plot deploys in the language

What a strange book! I have not read anything like that yet, so again this year (2021) has surprised me. In the novel A House and Its Head by British writer Ivy-Compton Burnett, all the action takes place in subtle, razor-sharp dialogues, and the actual events pass almost unnoticed.

The book shows the fate of the Edgeworth family - over sixty-year-old Duncan, the head of the family, his wife Ellen, two daughters - Nance and Sybil, and Duncan's nephew Grant. The reader falls directly into in medias res scene - right in the middle of a marriage conversation. The family story unfolds in a surprising dialogical narrative, with the narrator's sparing statements (like stage directions). The actual dramas take place in the conversations of the main characters themselves and are shown very delicately, played out in thoughtful phrases or theatrical sighs. The actual events that push the story forward take place almost behind the scenes. Let me quote a shocking example in the scene of the mother's death:

"Good night," Ellen replied with satisfaction, almost in a chattering tone; then she fell silent.

Fabian released her wrist and turned to the deceased's family. (p. 75)

 

In the space of these two sentences, the wife and mother passes away, and her death is an unexpected and quite sudden event, but the whole family hides behind the facade of conventions and their behavior shows no sign of despair. Another good example of some artificiality and façade is the scene of Grant's proposal:

Sybil, please marry me, will you give me a shadow of hope? I know a man will be satisfied with any shadow of hope. You will stop being your uncle's consolation if you do not become my wife. Your father wants me to marry one of his daughters, and Nance and I are not compatible. With her, I would make a twisted pair, and with you - a cute one, which is so rare that anyone would be pleased. We have to take care of our uncle, not only ourselves, and that's the only way to take care of all three of us. (p. 234)

Not a trace of romanticism, just pure pragmatism. Let me just add that the engagement was accepted. Then the action accelerates - Duncan just 9 months after the death of his long-term wife is getting married again. At the time of the wedding, the groom is 67 years old and Alison - the bride - 28. The family does not know how to receive the father's new young wife: "It would be quite unfortunate to receive a second wife in mourning clothes after the first one" (p. 141). Sour remarks are made: "I must admit, Mrs. Smollet, you are perfectly capable of exchanging old friends" (p. 143). In order not to reveal the whole plot, I will only add that the book has two more surprising and highly dramatic twists.

I admit that I got a bit tired with this reading. I had the impression of the book being theatrical and artificial, and therefore even graphomaniac. The dialogues were tiring, I had a hard time figuring out who's who, I barely got to the end. From a formal point of view, the book is interesting, different to the point of experimental. If someone likes formal experiments - I recommend it. If not - I'd rather advise against reading it.

 

My rating: 5/10

 

Author: Ivy Compton-Burnett

Title: A House and Its Head

Publishing House: WAB

Warsaw 2014

Translation: Jolanta Kozak

Number of pages: 356

ISBN: 978-83-280-1400-8

Genre: novel of manners

Dezső Kosztolányi, Ptaszyna (Pacsirta)

Ludzie pijani szybują na skrzydłach jak ptaki

Są takie książki, które uwielbia się od pierwszego zdania. Książki, które dają poczucie ciepła i bezpieczeństwa. Książki, które pokazują świat, którego już nie ma, a do którego chciałoby się wrócić i zaszyć w jego bezpiecznym zaciszu. Utwory, które cieszą uszczypliwym, sarkastycznym poczuciem humoru i pewną językową bezkompromisowością. Taka właśnie była Ptaszyna węgieskiego pisarza i poety Dezső Kosztolányi.

Purpurowa radość z cudzego nieszczęścia

Wydana w 1924 roku powieść przedstawia starsze małżeństwo i ich codzienną egzystencję z dorosłą córką, tytułową Ptaszyną, starą panną. Państwo Vajkay postanawiają wysłać dziewczynę na tydzień do krewnych, by mogła odpocząć, ale przy okazji to oni zaczynają korzystać z życia i zakazanych do tej pory uciech. Pod nieobecność dziewczyny stołują się w lokalnej restauracji, wracają do życia towarzyskiego, chadzają do teatru i późno wstają. Okazuje się, że ich ukochane i koszmarnie brzydkie dziecko jest dla nich hamulcem, odgradza ich skutecznie od innych mieszkańców miasteczka, upośledza ich życie towarzyskie, ale też odbiera radość z życia. Pani Antonina kupuje sobie elegancką i drogą torebkę z krokodylej skóry, pan Akacjusz wraca do roli salonowego bywalca, zaczyna popalać ulubione cygara i przestaje stronić od alkoholu. Jednak na powrót córki wszystkie ślady rozpusty zostają uprzątnięte, a życie wraca na stare, nudne tory.

Prowincjonalne ciuchcie zawsze są nadgorliwe

Mnie Ptaszyna ujęła swoim ciepłem i określeniem bezpiecznej, dobrze znanej przestrzeni, zanim stara Europa zawaliła się pod dwoma wojnami światowymi. Akcja zaczyna się pierwszego września 1899 roku, w miejscowości Sárszegi Közlöny, dokładnie o godzinie 12:30. Mieścina jest niewielka, towarzystwo zna się doskonale, nie brakuje opisów pysznego jedzenia i różnorakich trunków. Naprawdę czułam się, jakbym czytała o utraconym świecie, bezpiecznej przystani.

Wyglądała, biedaczka, jak maszkara

Mimo tej pogody, która emanuje z książki już od pierwszej strony, relacja rodziców i córki jest trudna. Córka państwa Vajkay jest wyjątkowo brzydka, a do tego nieszczególnie utalentowana czy błyskotliwa. Jest całkowicie uzależniona od rodziców, którzy z kolei starają się maksymalnie umilać jej życie kosztem swoich pasji i przyjemności. Nadmierna troska obu stron sprawia, że zarówno starsi ludzie jak i ich dojrzała córka przygasają, obumierają. Poczucie obowiązku pojawia się obok miłości i coraz bardzoej się rozrasta. Pytanie, czy te krótkie wakacje cokolwiek zmienią w życiu obu stron? Wątpliwe.

Moja ocena: 8/10

Dezső Kosztolányi, Ptaszyna

Wydawnictwo WAB

Warszawa 2011

Tłumaczenie: Andrzej Sieroszewski

Liczba stron: 200

ISBN: 978-83-7414-983-9

Gatunek: powieść obyczajowa 

__________________________________________________________________

Drunken people soar on their wings like birds

There are books that you love from the first sentence. Books that feel warm and safe. Books that show the world that no longer exists, and which one would like to come back to and hide in its safe seclusion. Books that enjoy a sharp, sarcastic sense of humor and don’t go on linguistic compromises. This is what Skylark of the Hungarian writer and poet Dezső Kosztolányi was like.

Purple joy at someone else's misfortune

The novel, published in 1924, presents an elderly couple and their everyday existence with their adult daughter, the title Skylark, an old spinster. The Vajkay family decides to send the girl to relatives for a week for a vacation, but they also start enjoying their lives and so far forbidden pleasures. In her absence, the couple eats at a local restaurant, socializes, goes to the theater, and gets up late. It turns out that their beloved and horribly ugly child is a brake for them, separates them effectively from other townspeople, impairs their social life, but also takes away the joy of life. Mrs. Antonina buys herself an elegant and expensive crocodile leather handbag, Mr. Akacjusz returns to the role of a salon frequenter, starts smoking his favorite cigars and stops avoiding alcohol. However, when the daughter returns, all traces of debauchery are cleared away, and life returns to its old, boring tracks.

Provincial choo choo trains are always overzealous

Skylark captivated me with its warmth and definition of a safe, well-known space, before old Europe collapsed under two world wars. The action begins on September 1, 1899, in the town of Sárszegi Közlöny, at exactly 12:30 p.m. The town is small, the company knows each other very well, there are many descriptions of delicious food and mouthwatering drinks. I really felt like I was reading about a lost world, a safe haven.

Poor thing, she looked like a scarecrow

Despite the warmth that emanates from the book from the very first page, the relationship between parents and their daughter is difficult. Skylark is extremely ugly, and not particularly talented or excessively intelligent. She is completely dependent on her parents, who, in turn, try to make her life as pleasant as possible at the expense of their passions and pleasures. Devoted care on both sides causes that both the elderly couple and their mature daughter deteriorate and fade. A sense of duty appears next to love and slowly outgrows it. The question is, will these short holidays change anything in the lives of both parties? Doubtful.

My grade: 8/10

 

Author: Dezső Kosztolányi

Title: Skylark

Publishing House: WAB

Warsaw 2011

Translation: Andrzej Sieroszewski

Number of pages: 200

ISBN: 978-83-7414-983-9

Genre: novel of manners