Maddie Mortimer, Mapy naszych spektakularnych ciał (Maps of Our Spectacular Bodies)

Jedyną rzeczą gorszą od śmierci jest świadomość jej nadchodzenia

Rzadko zdarza mi się płakać przy książce. Powiedziałabym, że ekstremalnie rzadko. Tutaj jednak na koniec pociekły mi łzy. Chociaż niczego innego nie można spodziewać się po książce opowiadającej o matce umierającej na raka, to jednak Mortimer udaje się uniknąć taniego sentymentalizmu i stworzyć książkę wielowymiarową i wieloaspektową. Co nie zmienia faktu, że chociaż jest to pierwsza książka, którą oceniam 10/10, to jednak nie chcę jej postawić na swojej półce.

Wróciło

Lia na początku powieści Mapy naszych spektakularnych ciał dowiaduje się, że nowotwór, z którym walczyła, powrócił. Poddaje się więc wycieńczającej chemioterapii wierząc, że przyniesie ona skutek. Co ciekawe, równoległym narratorem powieści, zabierającym coraz więcej miejsca, jest sam rozprzestrzeniający się po ciele bohaterki nowotwór. Ten ciekawy zabieg po pierwsze daje czytelnikowi pełniejszy wgląd w bezwzględny postęp choroby (więc skan pokazujący przerzuty do kolejnych organów nie jest dla nas zaskoczeniem), ale też pokazuje pierwszą mapę – mapę ciała i rozchodzącej się choroby, atakującej kolejne organy, forsującej bariery immunologiczne. Z drugiej strony mamy Lię, która relacjonuje swoje życie i jego kluczowe momenty – dzieciństwo z rodzicami – ojcem pastorem Peterem i jego żoną Anne, i wykradane im książki, pierwszą miłość w postaci Matthew, chłopaka, który zamieszkał z rodziną pastora, uczucie, które ich połączyło; późniejsze wspólne życie we Włoszech i nałogi Matthew; rozstanie i życie w Londynie. Lia poznaje Harry’ego, rodzi się jej córka Iris, a cztery lata później Harry i Lia biorą ślub. Niestety, ich sielankowe życie zakłóca choroba.

Normalne życie i jego problemy

No właśnie, czy aby to życie na pewno było sielankowe? Iris ma problemy w szkole, gdzie znudzona grupa nastolatków spisuje i zdradza swoje najskrytsze sekrety, co przy wyolbrzymionej wrażliwości młodych ludzi jest doświadczeniem granicznym i niebezpiecznym. Zaczyna się wzajemne wyśmiewanie, kąśliwe plotki, wzajemne okrucieństwo. Temat dojrzewania, moment wstydzenia się troski rodziców i chęć podkreślania swojej niezależności to jeden z istotnych tematów powieści. Z drugiej strony, Iris zdaje sobie sprawę z powagi sytuacji, widzi zmiany zachodzące w ciele matki, zaczyna zdawać sobie sprawę, jak niewiele czasu im zostało. Mama zniknie, gdy będzie jej tak bardzo potrzebna przy wchodzeniu w dorosłość, i nie pomogą pisane na kolejne urodziny listy.

Narracyjny dwugłos

Lia wydaje się mocno skupiona na swoim życiu i przeszłości, na wspominaniu go. A w zasadzie robi to za nią narrator. Teraźniejszość relacjonuje dla czytelnika mroczny bohater książki, rak, w pierwszoosobowej narracji. Czy ten formalny chwyt pokazuje kto w tym starciu będzie górą? Kto ma lepszy dostęp do informacji i zmieniającej się sytuacji? Kto tu rządzi? Rak. Bohater, który dostał własny głos i który mówi niemalże poetyckim językiem. Winowajca, który sam relacjonuje swoje postępy, ale który robi to nowatorskim językiem – zarówno w treści, jak i w formie. Powieść Mortimer jest bowiem ciekawa również graficznie, a wypowiedzi nowotworu nie trzymają się przyjętej formuły, a rozbiegają po stronie w przeciwnych kierunkach, zapętlają, mogą być większe lub wręcz ogromne. Nowotwór – choć dla bohaterki niesłyszalne – mówi tubalnie - boldem, pogrubioną czcionką. Agresywnie zabiera coraz więcej miejsca, odbierając Lii siły, ciało, a potem również częściowo osobowość w związku z przerzutami do mózgu. Narracja zaczyna łapać zadyszkę wraz ze zbliżającym się końcem. Mortimer pokazuje chorobę w jej fizjologicznej pełni, wysiadających organach, postępującej chudości i wyczerpaniu. Obraz tym bardziej porusza, że patrzy na niego nastoletnie dziecko.

Wiele obrazów miłości

Ważnym tematem w tej książce jest również miłość, pokazana wielowymiarowo i wielopłaszczyznowo – najpierw groźna i szalona pomiędzy Lią a Matthew, pełna namiętności, wzajemnego ranienia się i destrukcyjnych uczuć. Potem – spokojna przystań z Harrym. Ale pokazana jest również miłość Lii do Iris, jej duma z niezależności córki, jej odwagi i charakteru. Ma ona swoje odzwierciedlenie w trudnych relacji Lii z jej matką, która przyczyniła się do jej pierwszego rozstania z Matthew, co poskutkowało zerwaniem relacji na lata. Bohaterowie są z jednej strony wyjątkowi i niepowtarzalni, a z drugiej – to zwyczajna rodzina, z problemami jak inni, u których choroba zakłóca normalny bieg rzeczy. W tym aspekcie Mortimer pokazuje, że nowotwór nie wybiera, atakuje na ślepo, ale jakże skutecznie.

Zaskakująco realistyczna proza

Dla mnie śmierć przynosi w tej książce ulgę. Kończy się gorączkowe cierpienie chorego, ból, wycieńczenie. Nawet Iris daje na końcu matce przyzwolenie na odejście:

No przecież! Śmierć nie wydarza się
w pierwszej czy w trzeciej osobie,
tylko w drugiej! (s. 464)

Mnogość odniesień do bohaterów książki w podziękowaniu sprawiło, że zaczęłam się zastanawiać, czy książka nie jest w pewnej mierze autobiograficzna, napisana na podstawie własnych doświadczeń. I rzeczywiście – matka pisarki, Katie Pearson, zmarła na raka, gdy Mortimer była nastolatką. Wiele jej uczuć i przeżyć znalazło więc odzwierciedlenie na kartach tej przerażająco wiarygodnej powieści, czyniąc z niej jednocześnie jeden z najlepszych debiutów w historii. Chociaż powieść Mapy naszych spektakularnych ciał jest na wielu poziomach trudna – począwszy od języka narracji nowotworu, przez jej formę graficzną, aż po tematykę, to książka absolutnie wyjątkowa i niezmiernie piękna, wymagająca uważności przy lekturze. Moje pierwsze tegoroczne 10/10.

Moja ocena: 10/10.

Maddie Mortiner, Mapy naszych spektakularnych ciał
Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2023
Tłumaczenie: Agnieszka Walulik
Liczba stron: 472
ISBN: 978-83-67891-12-7

**********************************************************************************

The only thing worse than death is knowledge of its coming

I rarely cry while reading a book. I'd say extremely rarely. However, here, tears welled up at the end. While you wouldn't expect anything else from a book about a mother dying of cancer, Mortimer manages to avoid cheap sentimentality and creates a multi-dimensional and multi-faceted book. Which doesn't change the fact that, although this is the first book I've rated 10/10 this year, I still don't want to put it on my shelf.

It’s back

At the beginning of Maps of Our Spectacular Bodies, Lia learns that the cancer she was fighting has returned. So she undergoes debilitating chemotherapy, believing it will be effective. Interestingly, the novel's parallel narrator, taking up more and more space, is the cancer itself, spreading throughout the protagonist's body. This interesting device, firstly, gives the reader a fuller insight into the ruthless progression of the disease (so the scan showing metastases to subsequent organs is no surprise), but also presents the first map – a map of the body and the spreading cancer, attacking organ after organ, overcoming immunological barriers. On the other hand, we have Lia, who recounts her life and its key moments – her childhood with her parents – her father, pastor Peter, and his wife, Anne, and the books stolen from them; her first love in the form of Matthew, the boy who moved in with the pastor's family, the feeling that united them; their subsequent life together in Italy and Matthew's addictions; their separation and her lonely life in London. Lia meets Harry, her daughter Iris is born, and four years later, Harry and Lia marry. Unfortunately, their idyllic life is disrupted by the disease.

A Normal Life and Its Problems

Exactly, is this life really idyllic? Iris is having trouble at school, where a bored group of teenagers are writing down and revealing their deepest secrets. This, given the hypersensitivity of young people, is a borderline and dangerous experience. Mutual ridicule, scathing gossip, and mutual cruelty ensue. The theme of adolescence, the moment of shame over parents' care and the desire to assert one's independence, is one of the novel's key themes. On the other hand, Iris realizes the gravity of the situation, sees the changes taking place in her mother's body, and begins to realize how little time they have left. Her mother will disappear when she so desperately needs her as she enters adulthood, and the letters written for her future birthdays won't help.

Narrative Double Voice

Lia seems intensely focused on her life and past, on remembering it. Or rather, the narrator does it for her. The present is recounted for the reader by the book's dark protagonist, Cancer, in first-person narration. Does this formal device indicate who will prevail in this clash? Who has better access to information and the changing situation? Who's in charge here? Cancer. A protagonist who has been given his own voice and speaks in an almost poetic language. A culprit who recounts his own progress, but who does so in innovative language – both in content and form. Mortimer's novel is also visually compelling, and the cancer's pronouncements don't adhere to a conventional formula; they veer off the page in opposite directions, loop, and can be larger or even outright enormous. The cancer – though inaudible to the protagonist – speaks resoundingly – in bold font. It aggressively takes up more and more space, robbing Lia of her strength, body, and then, partially, her personality, as brain metastases spread. The narrative begins to falter as the end approaches. Mortimer depicts the disease in its physiological fullness, failing organs, progressive thinness, and exhaustion. The image is all the more moving because it is being watched by a teenage child.

Many Images of Love

Love is also a key theme in this book, presented on many levels and dimensions – first, the dangerous and frantic love between Lia and Matthew, full of passion, mutual hurt, and destructive feelings. Then, a peaceful haven with Harry. But Lia's love for Iris is also depicted, her pride in her daughter's independence, courage, and character. This is reflected in Lia's difficult relationship with her mother, who contributed to her first separation from Matthew, resulting in a long-lasting rupture in womens’ relations. The characters are, on the one hand, exceptional and unique, but on the other – an ordinary family, with problems like any other for whom the disease disrupts the normal course of events. In this respect, Mortimer shows that cancer is indiscriminate; it attacks blindly, yet so effectively.

Surprisingly realistic prose

For me, death brings relief in this book. The patient's feverish suffering, pain, and exhaustion end. Even Iris gives her mother permission to leave at the end:

But of course! Death doesn't happen
in the first or third person,
but in the second! (p. 464)

The numerous references to the book's characters in the acknowledgments part made me wonder if the book wasn't, to some extent, autobiographical, based on Mortimer's own experiences. And indeed, the author's mother, Katie Pearson, died of breast cancer when Mortimer was a teenager. Many of her feelings and experiences are reflected in the pages of this terrifyingly believable novel, making it one of the best debuts ever. Although Maps of Our Spectacular Bodies is challenging on many levels—from the language of cancer's narrative, through its graphic design, to its subject matter—it is an absolutely unique and exceedingly beautiful book, demanding Focus from its reader. My first 10 out of 10 this year.

My rating: 10/10.

Author: Maddie Mortiner

Title: Maps of Our Spectacular Bodies
Publishing House: Wydawnictwo Poznań, Poznań 2023

Translation: Agnieszka Walulik
Number of pages: 472
ISBN: 978-83-67891-12-7

Hilary Mantel, Duchy zostają (Giving Up the Ghost)

Jeśli się ocknę jako warzywo, wrzućcie mnie do gulaszu

Po powieść Hilary Mantel sięgnęłam, bo stała na półce nowości w Miejskiej Bibliotece Publicznej, a autorka jest mi znana z powieści Wolf Hall. Poza tym ostatnio książki mniejszych rozmiarów po prostu mnie kuszą. Pamiętnik Duchy zostają to osobista historia autorki, od najwcześniejszych wspomnień z dziecństwa, przez trudną sytuację rodzinną, po podwójne małżeństwo i doświadczenie choroby. Początkowo ciężko mi się czytało te wspomnienia, jednak rozdział o endometriozie rozłożył mnie na łopatki.

Na tym polega życie dziecka. Nie masz żadnych praw

Idźmy jednak po kolei. Początkowe rozdziały, pokazujące ulotność i zmienność pamięci, były dość standardowe, i w sumie wspomnienia z dzieciństwa nie były dla mnie pasjnujące ani nowatorskie. Takie historie każdy z nas ma w zanadrzu. Sytuacja rodziny była za to wyjątkowa i trudna, gdyż matka przyszłej pisarki rozstała się z mężem i zamieszkała z kochankiem i swoimi dziećmi, co było lokalnym skandalem, a Mantel dosięgły szkolne plotki i docinki. „W tamtych czasach na angielskiej prowincji, aby uniknąć kłopotów, należało udawać, że niczym nie różnisz się od innych,” pisze autorka niec ironicznie (s. 116). Również to, jak młodo pisarka wyszła za mąż w związku z oczekiwaniami społecznymi pokazuje, jak inna była to epoka.

Bóle menstruacyjne? Miną, droga pani, miną zaraz po pierwszym dziecku

Mantel dużo pisze o swoim kiepskim samopoczuciu, potwornych migrenowych bólach głowy, które wywołują halucynacje, bólach nóg i brzucha. Przyczyną okazuje się być endometrioza, choroba polegająca na obecności błony śluzowej macicy poza jej jamą. Błona krwawi wraz z comiesięcznym cyklem powodując silną bolesność w zależności od jej rozmieszczenia. Mantel miała wyjątkowo złośliwą endometriozę, rozmieszczoną również w głowie czy jelitach, ale związaną również z ogromnym guzem, który urósł jej w brzuchu. Operacja okazała się konieczna, a pisarka w wieku dwudziestu siedmiu lat straciła macicę, a co za tym idzie – możliwość posiadania dzieci. To okazało się dla niej szczególnie bolesne, chociaż w momencie operacji nie pragnęła mieć jeszcze dzieci. Gdy ich zapragnęła, było już za późno: „Trzeba było zostać nastoletnią matką, myślałam, tą zakałą społeczenstwa. Możliwe, że kiedy miałam czternaście lat, byam płodna. I kiedy miałam siedemnaście. Za to później – muszę czytać swój ból wstecz, żeby wiedzieć, co się we mnie dzieje – później szanse już pewnie malały,” pisze gorzko (s. 169). Myślę, że wiele kobiet na całym świecie, walczących z bezpłodnością o różnych przyczynach (a czasami i bez żadnych), dochodzi do podobnych wniosków.

Łysa, nieforemna, głucha, a mimo to wciąż niepokonana

Oprócz doświadczenia szalenie wrednej choroby, jaką jest endometrioza, a potem skutków związanych z hormonalną terapią zastępczą – otyłością, Mantel sporo pisze o swojej bezdzietności i marzeniach, które pojawiły się, kiedy były już niewykonalne. To przypomina eseje Emilie Pine, której sytuacja była o tyle inna, że szanse jeszcze jakieś były. Bez macicy trudno urodzić dziecko. Mantel pisze o swojej żałobie po ciele, które nawet nie zaistniało, o swojej wymarzonej o dokładnie wyobrażonej nigdy nienarodzonej córce Catrionie. Bezdzietność w końcu zyskuje swój obraz w literaturze, obraz bolesny, chropowaty, na wskroś uczciwy. O ile inne rozdziały w książce Duchy zostają były dobrze napisane, ale nie wiekopomne, to Część piąta. Pokaż jak do tego doszłaś naprawdę rozkłada czytelnika na łopatki. To autentyczny kobiecy głos, analizujący swoje emocje po latach, popełnione błędy, utracone szanse. Ale to również głos świadczący o kobiecej sile i wytrwałości w użeraniu się z chorobami, w układaniu sobie peiorytetów. Z pewnością zostanie ze mną ten fragment – niech wybrzmi na zakończenie i przekona Was, ze po tą publikację warto sięgnąć: „Wróciłam do domu, do naszej ciemnej, osłoniętej enklawy w środku ogromnego miasta. Łysa, nieforemna, głucha, a mimo to wciąż niepokonana, usiadłam i napisałam drugą książkę” (s. 164).

Moja ocena: 8/10.

Hilary Mantel, Duchy zostają
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2025
Tłumaczenie: Martyna Tomczak
Liczba stron: 192
ISBN: 978-83-8369-026-5

***********************************************************************************

If I wake up a vegetable, put me in a stew

I picked up Hilary Mantel's novel because it was on the new release shelf at the Municipal Public Library, and I'm familiar with the author from her novel Wolf Hall. Besides, lately, smaller books have a luring charm for me. The memoir Giving Up the Ghost is the author's memoir, from her earliest childhood, through a difficult family situation, to a double marriage and the experience of illness. Initially, I found these memories difficult to read, but the chapter on endometriosis blew me away.

This is a child's life; you have no rights

Let's go step by step, though. The opening chapters, showing the fleeting nature and fickleness of memory, were fairly standard, and overall, I didn't find childhood memories compelling or groundbreaking. We all have stories like these. The family situation, however, was unique and difficult, as the future writer's mother separated from her husband and moved in with her lover and her children, which caused a local scandal, and Mantel was subjected to school gossip and ridicule. "In those days, in the English countryside, to avoid trouble, you had to pretend you were no different from everyone else," the author writes ironically (p. 116). The writer's marriage at a young age, due to social expectations, also demonstrates how different the era was.

Period pains? That'll clear up, my dear, after you have your first baby

Mantel writes extensively about her poor well-being, terrible migraine headaches that cause hallucinations, and leg and abdominal pain. The cause turns out to be endometriosis, a disease characterized by the presence of the uterine lining outside the uterus. The lining bleeds with each monthly cycle, causing severe pain depending on its location. Mantel had extremely malignant endometriosis, also affecting her head and intestines, but also linked to a huge tumor that had grown in her abdomen. Surgery proved necessary, and at the age of twenty-seven, the writer lost her uterus, and consequently, the ability to have children. This proved particularly painful for her, even though at the time of the surgery she didn't yet desire children. By the time she did desire them, it was too late: " I should have been a ‘schoolgirl mother’, I thought: that social scourge. At 14 I might have been fertile. At 17. But after that – I have to read my pain backwards, to know what was happening inside me – I guess my chances were decreasing," she writes bitterly (p. 169). I think many women around the world, struggling with infertility for various reasons (and sometimes without any), reach similar conclusions.

Bald, odd-shaped, deaf but not defeated

Besides experiencing the incredibly nasty form of endometriosis, and then the effects of hormone replacement therapy—obesity—Mantel writes extensively about her childlessness and the dreams that emerged when they were already unattainable. This is reminiscent of the essays of Emilie Pine, whose situation was different as there were still chances. Without a uterus, it's difficult to give birth to a child. Mantel writes about her mourning for a body that never even existed, about her dream daughter, Catriona, who was never born. Childlessness is finally gaining its own image in literature, a painful, rough, and thoroughly honest image. While other chapters in Giving Up the Ghost were well-written but not memorable, Part Five: Show How You Got There truly blows the reader away. It's an authentic female voice, analyzing her emotions years later, mistakes made, and lost opportunities. But it's also a voice that testifies to a woman's strength and perseverance in coping with illness and in arranging her priorities. This passage will certainly stay with me – let it resonate at the end and convince you that this publication is worth reading: "I returned home, to our dark, sheltered enclave in the middle of a vast city. Bald, odd-shaped, deaf but not defeated, I sat down and wrote another book" (p. 164).

My rating: 8/10.

Author: Hilary Mantel
Title: Giving Up the Ghost
Publishing House: Czarne, Wołowiec 2025
Translation: Martyna Tomczak
Number of pages: 192
ISBN: 978-83-8369-026-5

John Fowles, Larwa (A Maggot)

Nie każda książka dobrego pisarza musi być arcydziełem

Z dużym zadowoleniem sięgnęłam po książkę Larwa Johna Fowlesa – słyszałam wcześniej o tym tytule, a także znałam Magusa i Kochanicę Francuza tego autora. Plus oczywiście tytuł wydał mi się intrygujący. Niestety, czekało mnie spore rozczarowanie.

John Fowles

Jako że dwie poprzednie książki autora czytałam w czasach przedblogowych, sylwetka twórcy była mi średnio znana. Żyjący w latach 1926-2005 pisarz debiutował w 1964 roku thrillerem Kolekcjoner, by dwa lata później wydać Magusa. Kochanica Francuza to 1969 rok, a Larwa 1985. Brytyjczyk początkowo wiódł życie nauczyciela, uczył w małej szkole w Grecji, stąd też tak wspaniale zarysowane miejsce akcji w Magusie. Tam poznał swoją pierwszą żonę Elisabeth. Po powrocie do Anglii kontynuował nauczane, by zrezygnować z niego po sukcesie swojej pierwszej książki. Od tamtej pory poświęcił się wyłącznie literaturze.

Skomplikowana choć niezjadliwa mieszanka

Larwa jest tworem przedziwnym – mieszanką nie tylko różnych gatunków literackich – fantastyki, powieści obyczajowej, historycznej, kryminału, ale również różnych form – protokołów z przesłuchania, listów czy też klasycznego prozatorskiego wstępu. To swoisty literacki eksperyment, ale przyznam szczerze, że umyka mi jego cel. Powieść nie przynosi rozwiązania zarysowanej zagadki, a w epilogu dowiadujemy się, że przeczytaliśmy 460 stron, by poznać… noworodka, który pojawia się na ostatnich kartkach książki.

Zarys fabuły

Rzecz dzieje się w XVIII wieku, dokładnie w 1726 roku. Syn szanowanego Lorda, występujący jako Bartholomew, znika w tajemniczych okolicznościach. Wiadomo, że w sobie tylko znanym celu skompletował swoich towarzyszy podróży – aktora Francisa Lacy, który odgrywał rolę jego wuja, handlarza, Davida Jonesa, który był ich służącym i czuwał nad ich bezpieczeństwem, Dicka Thurlowa, który był niemym służącym Jego Lordowskiej Mości, oraz główną postać książki – Rebekkę Lee, prostytutkę z Londynu, która, wynajęta przez Lorda pod fałszywym powodem, nieoczekiwanie odzyskuje wolność i po całej dziwnej, mistycznej przygodzie może wrócić do swoich rodziców, wyjść za mąż i urodzić córeczkę, Ann Lee, która w przyszłości będzie przywódczynią amerykańskiej sekty Szejkerów, protestanckiego odłamu chrześcijaństwa.

Fowles ma lepsze książki

Powiedziałabym, że Larwa jest pewnego rodzaju grą z czytelnikiem, zabawą w ciuciubabkę. Kiedy wydaje się nam, że już coś wiemy, poznajemy pewien kawałek zagadki, okazuje się, że dana postać kłamała, opowiadała historię dla konkretnych uszu. Nie dowiadujemy się, co się wydarzyło od momentu pobytu gości w karczmie, do momentu znalezienia zwłok służącego w lesie. Losy inicjatora całego wydarzenia, syna Jego Lordowskiej Mości, jego motywy i cele, też pozostają nieznane. Mi osobiście ta literacka gra się nie podobała, nie odnalazłam się w niej i chyba nie wyciągnęłam z niej większych wartości. Lepiej sięgnąć po inne utwory Brytyjczyka.

Moja ocena: 4/10

John Fowles, Larwa
Wydawnictwo Zysk i Spółka, Poznań 1997
Tłumaczenie: Irena Doleżal-Nowicka
Liczba stron: 462
ISBN: (978-)83-7150-264-8

**********************************************************************************

Not every book of a good writer has to be a masterpiece

I reached for the book A Maggot by John Fowles with great satisfaction – I had heard of this title before, and I was also familiar with The Magus and The French Lieutenant’s Woman by this author. Plus, of course, the title seemed intriguing to me. Unfortunately, I was in for a big disappointment.

John Fowles

Since I had read the author's two previous books in the pre-blog era, I was not very familiar with the author's profile. The writer, who lived from 1926 to 2005, made his debut in 1964 with the thriller The Collector, and published The Magus two years later. The French Lieutenant’s Woman is set in 1969, and A Maggot in 1985. The Briton initially led the life of a teacher, teaching at a small school in Greece, hence the wonderfully outlined setting in The Magus. It was there that he met his first wife Elisabeth. After returning to England, he continued teaching, only to give it up after the success of his first book. Since then, he has devoted himself exclusively to literature.

A complicated yet inedible mixture

A Maggot is a strange creation – a mixture not only of different literary genres – fantasy, social novel, historical novel, crime novel, but also of different forms – interrogation reports, letters or a classic prose introduction. It is a kind of literary experiment, but I honestly admit that its purpose eludes me. The novel does not provide a solution to the outlined mystery, and in the epilogue we learn that we have read 460 pages to meet… a newborn, who appears on the last pages of the book.

Plot outline

The action takes place in the 18th century, precisely in 1726. The son of a respected Lord, acting as Bartholomew, disappears under mysterious circumstances. It is known that for a purpose known only to himself he assembled his travel companions – the actor Francis Lacy, who played the role of his uncle the trader, David Jones, who was their servant and watched over their safety, Dick Thurlow, who was the mute servant of His Lordship, and the main character of the book – Rebecca Lee, a prostitute from London, who, hired by the Lord on a false pretext, unexpectedly regains her freedom and after the whole strange, mystical adventure is able to return to her parents, get married and give birth to a daughter, Ann Lee, who in the future will be the leader of the American sect of the Shakers, a Protestant branch of Christianity.

Fowles has better books

I would say that A Maggot is a kind of game with the reader, a game of peek-a-boo. When we think we already know something, we learn a certain piece of the puzzle, it turns out that a given character was lying, telling a story for specific ears. We do not learn what happened from the moment the guests stayed at the inn until the body of the servant was found in the forest. The fate of the initiator of the whole event, the son of His Lordship, his motives and goals, also remain unknown. Personally, I did not like this literary game, I did not find myself in it and I do not think I got much value from it. It is better to reach for other works by the Briton.

My rating: 4/10

Author: John Fowles
Title: A Maggot
Publishing House: Wydawnictwo Zysk i Spółka, Poznań 1997
Translation: Irena Doleżal-Nowicka
Number of pages: 462
ISBN: (978-)83-7150-264-8

George Eliot, Młyn nad Flossą (The Mill on the Floss)

Klasyka też się starzeje

W końcu udało mi się przeczytać Młyn nad Flossą George Eliot – zgodnie z przykazaniem Robbiego z książki Dzień Michaela Cunninghama. Na twórczość Eliot wskazywała również Zadie Smith w Oszustwie. Ciężko mi się tę pozycję czytało, bo mocno się zestarzała, ale na koniec czekało mnie zaskoczenie.

Autorka ciekawsza niż powieść

Być może burzliwe i nietuzinkowe życie Mary Ann Evans, piątego dziecka zarządcy majątku Arbury Hall Roberta Evansa, jest ciekawsze niż pozostawione przez nią książki, których jest siedem. Za największe dzieło piszącej pod męskim pseudonimem i żyjącej w wolnym związku z żonatym Georgem Lewesem uchodzi Miasteczko Middlemarch, ale Młyn nad Flossą figuruje tuż za nim w licznych zestawieniach.

Fabuła skoncentrowana na losach młodej dziewczyny

Wydana po raz pierwszy w 1860 roku powieść opowiada o losach rodziny Tulliver – porywczego młynarza Edward, jego żony Bessy, z domu Dodson, oraz dwójki ich dzieci – starszego syna Tomka i młodszej córeczki Madzi (w oryginale Maggie). To właśnie wokół losów dziewczyny obraca się główna oś fabularna. Ojciec, który stracił cały swój majątek w procesie sądowym, od czasu prawnego fiaska ciężko choruje, a następnie zostaje zarządcą swojego dawnego majątku. Wszystkie jego wysiłki skupiają się na spłaceniu dłużników, w czym zawzięcie pomaga mu syn. W szczęśliwym dniu wywiązania się ze zobowiązań ojciec umiera, obiwszy poprzednio właściciela majątku za swoje krzywdy. Madzia opuszcza dom rodzinny, by zostać nauczycielką, ale zostawia w rodzinnych stronach matkę, ukochaną kuzynkę Lucy, a także zakochanego w niej kalekę, Filipa Wakema, syna właściciela młyna, którego Tomek wraz z ojcem tak bardzo nienawidzą. Chłopcy pobierali razem nauki u pastora Stellinga przed upadkiem rodziny Tulliverów i Madzi cichy i wrażliwy Filip bardzo przypadł do gustu. Cierpliwy młodzieniec spotykał się potajemnie z młodą Madzią po jej powrocie do domu z pensji i po plajcie jej ojca, ale kiedy ich znajomość wychodzi na jaw, Tomek konfrontuje młodych ludzi i wymusza na Madzi zerwanie. Kiedy młoda Tulliverówna i garbaty Wakem mają okazję znów się spotkać, ma to miejsce w salonie kuzynki Lucy, która przyjmuje tam swojego wielbiciela Stefana Guest. Młody adorator bardzo szybko zaczyna darzyć Madzię niezdrowym uczuciem, a ona sama nie umie się mu oprzeć. Dziewczyna daje się uprowadzić podczas spływu łódką, ale odrzuca zaloty Stefana i wraca do domu okryta złą sławą. Kochająca plotki ludność St. Ogg’s nie daje wiary listowi Stefana, który oddaje honor Tulliverównie. Dziewczyna mieszka kątem u przyjaciela rodziny, Boba Jakina, i pomaga mu ujść cało z powodzi, która zalewa miasteczko.

Mało wiarygodna przemiana bohaterki

Zważywszy, że to wszystko rozgrywa się na ponad sześciuset stronach powieści, czytelnik może się zastanawiać, co jeszcze można tam znaleźć. Otóż – mnóstwo rozważań wewnętrznych Madzi dotyczących cierpienia i umartwiania się, ale też w marę szeroki obraz społeczeństwa z XIX wieku. Chociaż postaci wydają się mocno stereotypowe i sztampowe (porywczy ojciec, sztywny i zasadniczy Tomek, głupiutka i naiwna Lucy), zaskakuje bezkompromisowo nakreślona pozycja kobiet. Ojciec Filipa Wakema, gdy syn przyznaje mu się do miłości do Madzi, mówi: Nie pytamy, co kobieta robi, ale do jakiej rodziny należy” (s. 519). Tyle o samodzielności i samostanowieniu – dlatego też tak bardzo Tomka bolało, że jego siostra wolała pracować na pensji i samodzielnie się utrzymywać, niż żyć na jego garnuszku. Zaskakuje natomiast, i to negatywnie, bezwolność Madzi w relacjach ze Stefanem. Cała wycieczka łódką, zważywszy na jej straszne konsekwencje, jest zupełnie pozbawiona sensu. Dziewczyna mogła kategorycznie odmówić swojemu wielbicielowi, który w dodatku oszukuje jej ukochaną kuzynkę, już w domu Lucy, a nie dać się narazić na plotki i zszarganie opinii. Najpierw poznajemy Madzię jako rozsądną, litościwą, pracowitą dziewczynę, która potrafi jednak spontanicznie pójść za głosem serca, a potem widzimy ją jako bezwolną kukłę, i to jeszcze w rękach mężczyzny, który jej nie rozumie i zachwyca go tylko jej uroda.

Dla mnie powieść naprawdę mocno się zestarzała, a lektura była dla mnie nudna i nużąca. Co też Robbie w niej widział, żeby czytać ją drugi raz?

Moja ocena: 6/10.

George Eliot, Młyn nad Flossą
Wydawnictwo: Świat Książki, Warszawa 2008
Tłumaczenie: Anna Przedpełska-Trzeciakowa
Liczba stron: 638
ISBN: 978-83-247-0974-8

*******************************************************************************

Classics can also age badly

I finally managed to read The Mill on the Floss by George Eliot – as Robbie suggested in Michael Cunningham’ recent publication Day. Zadie Smith also pointed to Eliot's work in The Fraud. I had a hard time reading this book because it had aged badly, but at the end I was in for a surprise.

The author is more interesting than the novel

Perhaps the turbulent and unusual life of Mary Ann Evans, the fifth child of the manager of the Arbury Hall estate Robert Evans, is more interesting than the books she left behind, of which there are seven. Middlemarch is considered to be the greatest work of the author who wrote under a male pseudonym and lived in an open relationship with the married man George Lewes, but The Mill on the Floss is ranked pretty high among her works.

The plot focuses on the fate of a young girl

First published in 1860, the novel tells the story of the Tulliver family – the hot-tempered miller Edward, his wife Bessy, née Dodson, and their two children – the older son Tom and the younger daughter Maggie. The main plot axis revolves around the fate of the girl. The father, who lost all his fortune in a lawsuit, has been seriously ill since the legal fiasco, and then becomes the administrator of his former estate. All his efforts are focused on paying off his debtors, in which he is fiercely supported by his son. On the happy day of fulfilling his obligations, the father dies, having previously beaten the owner of the estate for his wrongdoings. Maggie leaves her family home to become a teacher, but misses her mother, her beloved cousin Lucy, and the cripple who is in love with her, Philip Wakem, the son of the mill owner, whom Tomek and his father hate so much. The boys were schooled together by Reverend Stelling before the Tulliver family collapsed, and the quiet, sensitive Philip took a liking to Maggie. The patient young man met secretly with the young girl after she returned home from boarding school and after her father went bankrupt, but when their relationship is discovered, Tom confronts the young couple and forces Maggie to break up. When the young Tulliver girl and the hunchbacked Wakem have the opportunity to meet again, it is in the drawing room of cousin Lucy, who is hosting her admirer Stephen Guest. The young man quickly begins to feel an unhealthy affection for empoverished Maggie, and she herself is unable to resist him. The girl allows herself to be kidnapped during a boating trip, but rejects Stephen's advances and returns home covered in a bad reputation. The gossiping-loving population of St. Ogg's does not believe Stephen's letter, which honors the Tulliver girl. Dhe then lives at the house of the friend of the family, Bob Jakin and his wife, and helps them survive the flood that is covering the town.

The unlikely transformation of the heroine

Considering that all this takes place over six hundred pages of the novel, the reader may wonder what else can be found there. There is a lot of internal reflections of Maggie regarding suffering and mortification, but also a broad picture of 19th-century society. Although the characters seem very stereotypical and clichéd (the hot-tempered father, the rigid and principled Tomek, the silly and naive Lucy), the uncompromisingly outlined position of women is surprising. When Filip Wakem admits to his father that he loves Maggie, a daughter of the enemy, the father says: "We do not ask what a woman does, but to which family she belongs" (p. 519). So much for independence and self-determination – that is why it hurt Tomek so much that his sister preferred to work for a salary and support herself than live on his money. However, Maggie's helplessness in her relations with Stefan is surprising, and in a negative way. The whole boat trip, considering its terrible consequences, is completely pointless. The girl could have categorically refused her admirer, who is also cheating on her beloved cousin, already at Lucy's house, and not let herself be exposed to gossip and tarnishing her reputation. First we meet Madzia as a sensible, merciful, hard-working girl who is able to spontaneously follow the voice of her heart, and then we see her as a helpless puppet, and this in the hands of a man who does not understand her and is only delighted by her beauty.

For me, the novel has really aged a lot, and the reading was boring and tedious for me. What did Robbie see in it to read it a second time?

My rating: 6/10.

Author: George Eliot

Title: The Mill on the Floss

Publisher: Świat Książki, Warsaw 2008

Translation: Anna Przedpełska-Trzeciakowa

Number of pages: 638

ISBN: 978-83-247-0974-8

 

George Eliot, Młyn nad Flossą

Klasyka też się starzeje

W końcu udało mi się przeczytać Młyn nad Flossą George Eliot – zgodnie z przykazaniem Robbiego z książki Dzień Michaela Cunninghama. Na twórczość Eliot wskazywała również Zadie Smith w Oszustwie. Ciężko mi się tę pozycję czytało, bo mocno się zestarzała, ale na koniec czekało mnie zaskoczenie.

Autorka ciekawsza niż powieść

Być może burzliwe i nietuzinkowe życie Mary Ann Evans, piątego dziecka zarządcy majątku Arbury Hall Roberta Evansa, jest ciekawsze niż pozostawione przez nią książki, których jest siedem. Za największe dzieło piszącej pod męskim pseudonimem i żyjącej w wolnym związku z żonatym Georgem Lewesem uchodzi Miasteczko Middlemarch, ale Młyn nad Flossą figuruje tuż za nim w licznych zestawieniach.

Fabuła skoncentrowana na losach młodej dziewczyny

Wydana po raz pierwszy w 1860 roku powieść opowiada o losach rodziny Tulliver – porywczego młynarza Edward, jego żony Bessy, z domu Dodson, oraz dwójki ich dzieci – starszego syna Tomka i młodszej córeczki Madzi (w oryginale Maggie). To właśnie wokół losów dziewczyny obraca się główna oś fabularna. Ojciec, który stracił cały swój majątek w procesie sądowym, od czasu prawnego fiaska ciężko choruje, a następnie zostaje zarządcą swojego dawnego majątku. Wszystkie jego wysiłki skupiają się na spłaceniu dłużników, w czym zawzięcie pomaga mu syn. W szczęśliwym dniu wywiązania się ze zobowiązań ojciec umiera, obiwszy poprzednio właściciela majątku za swoje krzywdy. Madzia opuszcza dom rodzinny, by zostać nauczycielką, ale zostawia w rodzinnych stronach matkę, ukochaną kuzynkę Lucy, a także zakochanego w niej kalekę, Filipa Wakema, syna właściciela młyna, którego Tomek wraz z ojcem tak bardzo nienawidzą. Chłopcy pobierali razem nauki u pastora Stellinga przed upadkiem rodziny Tulliverów i Madzi cichy i wrażliwy Filip bardzo przypadł do gustu. Cierpliwy młodzieniec spotykał się potajemnie z młodą Madzią po jej powrocie do domu z pensji i po plajcie jej ojca, ale kiedy ich znajomość wychodzi na jaw, Tomek konfrontuje młodych ludzi i wymusza na Madzi zerwanie. Kiedy młoda Tulliverówna i garbaty Wakem mają okazję znów się spotkać, ma to miejsce w salonie kuzynki Lucy, która przyjmuje tam swojego wielbiciela Stefana Guest. Młody adorator bardzo szybko zaczyna darzyć Madzię niezdrowym uczuciem, a ona sama nie umie się mu oprzeć. Dziewczyna daje się uprowadzić podczas spływu łódką, ale odrzuca zaloty Stefana i wraca do domu okryta złą sławą. Kochająca plotki ludność St. Ogg’s nie daje wiary listowi Stefana, który oddaje honor Tulliverównie. Dziewczyna mieszka kątem u przyjaciela rodziny, Boba Jakina, i pomaga mu ujść cało z powodzi, która zalewa miasteczko.

Mało wiarygodna przemiana bohaterki

Zważywszy, że to wszystko rozgrywa się na ponad sześciuset stronach powieści, czytelnik może się zastanawiać, co jeszcze można tam znaleźć. Otóż – mnóstwo rozważań wewnętrznych Madzi dotyczących cierpienia i umartwiania się, ale też w marę szeroki obraz społeczeństwa z XIX wieku. Chociaż postaci wydają się mocno stereotypowe i sztampowe (porywczy ojciec, sztywny i zasadniczy Tomek, głupiutka i naiwna Lucy), zaskakuje bezkompromisowo nakreślona pozycja kobiet. Ojciec Filipa Wakema, gdy syn przyznaje mu się do miłości do Madzi, mówi: Nie pytamy, co kobieta robi, ale do jakiej rodziny należy” (s. 519). Tyle o samodzielności i samostanowieniu – dlatego też tak bardzo Tomka bolało, że jego siostra wolała pracować na pensji i samodzielnie się utrzymywać, niż żyć na jego garnuszku. Zaskakuje natomiast, i to negatywnie, bezwolność Madzi w relacjach ze Stefanem. Cała wycieczka łódką, zważywszy na jej straszne konsekwencje, jest zupełnie pozbawiona sensu. Dziewczyna mogła kategorycznie odmówić swojemu wielbicielowi, który w dodatku oszukuje jej ukochaną kuzynkę, już w domu Lucy, a nie dać się narazić na plotki i zszarganie opinii. Najpierw poznajemy Madzię jako rozsądną, litościwą, pracowitą dziewczynę, która potrafi jednak spontanicznie pójść za głosem serca, a potem widzimy ją jako bezwolną kukłę, i to jeszcze w rękach mężczyzny, który jej nie rozumie i zachwyca go tylko jej uroda.

Dla mnie powieść naprawdę mocno się zestarzała, a lektura była dla mnie nudna i nużąca. Co też Robbie w niej widział, żeby czytać ją drugi raz?

Moja ocena: 6/10.

George Eliot, Młyn nad Flossą

Wydawnictwo: Świat Książki, Warszawa 2008

Tłumaczenie: Anna Przedpełska-Trzeciakowa

Liczba stron: 638

ISBN: 978-83-247-0974-8

*******************************************************************************

Classics can also age badly

I finally managed to read The Mill on the Floss by George Eliot – as Robbie suggested in Michael Cunningham’ recent publication Day. Zadie Smith also pointed to Eliot's work in The Fraud. I had a hard time reading this book because it had aged badly, but at the end I was in for a surprise.

The author is more interesting than the novel

Perhaps the turbulent and unusual life of Mary Ann Evans, the fifth child of the manager of the Arbury Hall estate Robert Evans, is more interesting than the books she left behind, of which there are seven. Middlemarch is considered to be the greatest work of the author who wrote under a male pseudonym and lived in an open relationship with the married man George Lewes, but The Mill on the Floss is ranked pretty high among her works.

The plot focuses on the fate of a young girl

First published in 1860, the novel tells the story of the Tulliver family – the hot-tempered miller Edward, his wife Bessy, née Dodson, and their two children – the older son Tom and the younger daughter Maggie. The main plot axis revolves around the fate of the girl. The father, who lost all his fortune in a lawsuit, has been seriously ill since the legal fiasco, and then becomes the administrator of his former estate. All his efforts are focused on paying off his debtors, in which he is fiercely supported by his son. On the happy day of fulfilling his obligations, the father dies, having previously beaten the owner of the estate for his wrongdoings. Maggie leaves her family home to become a teacher, but misses her mother, her beloved cousin Lucy, and the cripple who is in love with her, Philip Wakem, the son of the mill owner, whom Tomek and his father hate so much. The boys were schooled together by Reverend Stelling before the Tulliver family collapsed, and the quiet, sensitive Philip took a liking to Maggie. The patient young man met secretly with the young girl after she returned home from boarding school and after her father went bankrupt, but when their relationship is discovered, Tom confronts the young couple and forces Maggie to break up. When the young Tulliver girl and the hunchbacked Wakem have the opportunity to meet again, it is in the drawing room of cousin Lucy, who is hosting her admirer Stephen Guest. The young man quickly begins to feel an unhealthy affection for empoverished Maggie, and she herself is unable to resist him. The girl allows herself to be kidnapped during a boating trip, but rejects Stephen's advances and returns home covered in a bad reputation. The gossiping-loving population of St. Ogg's does not believe Stephen's letter, which honors the Tulliver girl. Dhe then lives at the house of the friend of the family, Bob Jakin and his wife, and helps them survive the flood that is covering the town.

The unlikely transformation of the heroine

Considering that all this takes place over six hundred pages of the novel, the reader may wonder what else can be found there. There is a lot of internal reflections of Maggie regarding suffering and mortification, but also a broad picture of 19th-century society. Although the characters seem very stereotypical and clichéd (the hot-tempered father, the rigid and principled Tomek, the silly and naive Lucy), the uncompromisingly outlined position of women is surprising. When Filip Wakem admits to his father that he loves Maggie, a daughter of the enemy, the father says: "We do not ask what a woman does, but to which family she belongs" (p. 519). So much for independence and self-determination – that is why it hurt Tomek so much that his sister preferred to work for a salary and support herself than live on his money. However, Maggie's helplessness in her relations with Stefan is surprising, and in a negative way. The whole boat trip, considering its terrible consequences, is completely pointless. The girl could have categorically refused her admirer, who is also cheating on her beloved cousin, already at Lucy's house, and not let herself be exposed to gossip and tarnishing her reputation. First we meet Madzia as a sensible, merciful, hard-working girl who is able to spontaneously follow the voice of her heart, and then we see her as a helpless puppet, and this in the hands of a man who does not understand her and is only delighted by her beauty.

For me, the novel has really aged a lot, and the reading was boring and tedious for me. What did Robbie see in it to read it a second time?

My rating: 6/10.

Author: George Eliot
Title: The Mill on the Floss
Publisher: Świat Książki, Warsaw 2008
Translation: Anna Przedpełska-Trzeciakowa
Number of pages: 638
ISBN: 978-83-247-0974-8

 

Ian McEwan, Pierwsza miłość, ostatnie posługi (First Love, Last Rites)

Nie sądź książki po okładce

Powieść Pierwsza miłość, ostatnie posługi stała sobie u mnie na półce od roku, trafiła do mnie jako prezent urodzinowy. Skusiło mnie w końcu jej piękne wydanie, choć przyznam, że odrzucał nieco opis z tylnej okładki. Kazirodztwo, pedofilia, znęcanie nad zwierzętami, morderstwo, podłość, samotność – niekoniecznie są to tematy, po które sięga się w pierwszej kolejności. Dwa, że inne dwie książki brytyjskiego pisarza Iana McEwana, które czytałam wcześniej (Pokuta, Ukojenie, Marzyciel), jakoś mnie nie zachwyciły. Ale po co są kolejne szanse?

Osiem niepowiązanych opowiadań

Na początku trzeba zaznaczyć, że ten zbiór opowiadań to literacki debiut Brytyjczyka z 1975 roku. Mimo pół wieku od publikacji tom się nie zestarzał, a obrazy kreowane przez pisarza są żywe, barwne, choć często zaskakująco okrutne albo dziwne. Jakby McEwan sprawdzał, gdzie leży granica, której nie powinno się przekraczać, i z każdym nowym opowiadaniem jednak robił ten krok dalej. Osiem zamieszczonych w tomiku opowiadań mocno się od siebie różni, a bohaterowie się nie powtarzają i nie mają ze sobą nic wspólnego. W pierwszym opowiadaniu Stereometria mąż, czytając pamiętniki swojego dziadka, odkrywa sekret geometrii i przekłada żonę na drugą stronę rzeczywistości, powodując, że znika. Domowym sposobem to historia brata, który bardzo chciał poznać, czym jest seks, więc bawi się – dość skutecznie – ze swoją siostrą w dom. Ostatni dzień lata opowiada o rodzinie mieszkającej na przedmieściach Londynu, a jej narratorem jest 12-letni chłopiec, który mieszka z siostrą Kate, jej malutką córeczką Alice i bratem Peterem na farmie. Dołącza do nich gruba czarnoskóra dziewczyna, Jenny, która wkrótce zaczyna opiekować się dziewczynką lepiej niż jej rodzona matka. Niestety, ostatni dzień lata przyniesie rodzinie wielką tragedię. Kusiak w teatrze to obrazek, w którym para wychodzi poza swoje role na scenie i niepomna patrzących na nich oczu uprawia seks w całkowitym zapamiętaniu. Motyle to dłuższe i w moich oczach najbardziej wstrząsające i brudne opowiadanie, gdzie nie cieszący się popularnością wśród rówieśników chłopiec wykorzystuje dziewczynkę z podwórka, a potem wpycha ją do kanału, gdzie mała tonie. Rozmowa z człowiekiem z szafy opowiada historię dorosłego już mężczyzny, który był całkowicie zawłaszczony w dzieciństwie przez matkę, która opóźniała jego dorastanie i opuszczenie domu, dopóki nie znalazła sobie mężczyzny i dorosły już, niedorozwinięty syn nie stał się dla niej przeszkodą. Tytułowe opowiadania, Pierwsza miłość, ostatnie posługi to widok na życie młodej pary, wynajmującej pokój, w którego ścianach gnieździ się szczur. Zabicie gryzonia sprawia, że para nagle dorośleje i postanawia uporządkować swoje życie. Duże, choć znów przygnębiające wrażenie, zrobiła na mnie ostatnia historia, Przebrania, gdzie ciotka opiekująca się osieroconym chłopcem, zmusza go do udziału w różnorakich przebierankach, nakłaniając do zakładania dziewczęcego stroju i makijażu, gdzie ona sama udaje dorosłego mężczyznę. Nawet pięknie zapowiadająca się przyjaźń z koleżanką z klasy może zostać skalana podczas balu przebierańców u ciotki.

Nie do wszystkich pisarzy można się przekonać

Opowiadania McEwana są brudne. W pewien sposób czytelnik staje się podglądaczem, ciekawskim sąsiadem, zaskoczonym świadkiem wydarzeń, których nie chciałby widzieć czy uczestniczyć. Mam wrażenie, że książka McEwana była zakrojona jako swoistego rodzaju sprawnie napisana prowokacja, popis sprawnego pióra użytego na rzecz sensacji czy przekraczania granic. Czyta się ją szybko, opowiadania są krótkie, ale zostałam z mało ciekawą refleksją – co mi dała ta lektura? Bez zachwytu. Czyli konsekwentnie z twórczością tego autora.

Moja ocena: 5/10.

Ian McEwan, Pierwsza miłość, ostatnie posługi
Tłumaczenie: Zofia Uhrynowska-Hanasz
Wydawnictwo: Albatros, Warszawa 2019
Liczba stron: 256
ISBN: 978-83-7985-908-5

******************************************************************************

Don’t judge the book by its cover

The novel First Love, Last Rites has been on my shelf for a year, it came to me as a birthday gift. I was finally tempted by its beautiful cover, although I must admit that I was a bit put off by the description on the back. Incest, pedophilia, animal abuse, murder, meanness, loneliness - these are not necessarily the topics that people reach for in the first place. Secondly, the other three books by the British writer Ian McEwan that I had read earlier (Atonement, The Comfort of Strangers, The Daydreamer) did not impress me. But what are second chances for?

Eight unrelated short stories

At the beginning, it should be noted that this collection of stories is the British writer's literary debut from 1975. Despite half a century since its publication, the volume has not aged, and the images created by the writer are vivid, colorful, although often surprisingly cruel or strange. As if McEwan was checking where the line that shouldn't be crossed is surpassed, and with each new story he takes a step further. The eight stories included in the volume are very different from each other, and the characters are not repeated and have nothing in common. In the first story Solid Geometry, the husband, reading his grandfather's diaries, discovers the secret of geometry and translates his wife to the other side of reality, causing her to disappear. Homemade is the story of a brother who really wanted to know what sex is, so he plays house - quite successfully - with his sister. Last Day of Summer is about a family living in the suburbs of London, and its narrator is a 12-year-old boy who lives with his sister Kate, her little daughter Alice and his brother Peter on a farm. They are joined by a fat black girl, Jenny, who soon begins to take better care of the girl than her birth mother. Unfortunately, the last day of summer will bring a great tragedy to the family. Cocker at the Theater is a picture in which a couple goes beyond their roles on stage and, oblivious to the eyes looking at them, has sex in full view. Butterflies is a longer and, in my opinion, the most shocking and dirty story, where a boy who is not popular among his peers exploits a girl from the yard and then pushes her into a canal, where the little girl drowns. Conversation with the Cupboard Man tells the story of an adult man who was completely taken over as a child by his mother, who delayed his growing up and leaving home until she found a man and her adult, underdeveloped son became an obstacle for her. The title stories, First Love, Last Rites, are a view of the life of a young couple renting a room with a rat nesting in the walls. Killing the rodent makes the couple suddenly grow up and decide to put their lives in order. The last story, Disguises, made a great, although again depressing, impression on me, where an aunt who takes care of an orphaned boy forces him to participate in various disguises, forcing him to put on girls' clothes and make-up, while she herself pretends to be an adult man. Even a budding friendship with a classmate can be sullied during a fancy dress party at your aunt's house.

Sometimes a second chance is a mistake

McEwan's stories are dirty. In a way, the reader becomes a voyeur, a curious neighbor, a surprised witness of events he would not like to see or participate in. I have the impression that McEwan's book was intended as a kind of well-written provocation, drawing out a certain darkness from the readers. It's a quick read, the stories are short, but I was left with an uninteresting reflection - what did this reading give me? Cetrailny no delight. So consistent with the rest of the author's work.

My rating: 5/10.

 

Author: Ian McEwan
Title: First Love, Last Rites
Translation: Zofia Uhrynowska-Hanasz
Publishing House: Albatros, Warsaw 2019
Number of pages: 256
ISBN: 978-83-7985-908-5

 

Claire Fuller, Lekcje pływania (Swimming Lessons)

Lekcja dobrej liteartury

W sumie złowiłam tę książkę podczas akcji Kup Pan Książkę Wrocławskiego Hospicjum dla dzieci w listopadzie 2022. Sama nie wiem, co mnie skusiło – czy ładna, estetyczna okładka, twarda oprawa, czy fakt, że widziałam tę książkę już kiedyś w bibliotece? Sięgnęłam po nią nie spodziewając się wiele, tymczasem przeżyłam jedno z najmilszych tegorocznych zaskoczeń literackich.

Claire Fuller

Claire Fuller to brytyjska pisarka, która pisać zaczęła po 40-stce i ma na swoim koncie pięć powieści (do czerwca 2023): Our Endless Numbered Days, Lekcje pływania (przetłumaczone przez Hannę Kulczycką-Tonderską i opublikowane przez wydawnictwo Świat Książki w 2017 roku w Polsce), Bitter Orange, Unsettled Ground oraz tegoroczne The Memory of Animals. Każda z książek wygrywała rozmaite literackie nagrody, ale tylko druga z nich została do tej pory przetłumaczone na język polski. A szkoda!

Dramatyczna rodzinna historia

Lekcje pływania to historia rodziny Coleman. Ojciec, Gil, jest wykładowcą akademickim i uznanym pisarzem. Wraz z żoną Judith ma dwie córki – Nan i Florę. Dramat polega na tym, że matka dziewczynek pewniego dnia poszła popływać w morzu i nigdy nie wróciła, a jej ciała nigdy nie odnaleziono. Dlatego powieść ma dwie przeplatające się linie fabularne – bieżącą historię podstarzałego i ciężko schorowanego Gila i opiekujących się nim córek, i chronologicznie poprowadzoną historię związku Judith i Gila, zapisaną w listach żony do męża. Listach, których nigdy do niego nie wysłała, a ukrywała w niezliczonych książkach męża, gdzie tytuł zazwyczaj wiązał się z poruszaną w liście tematyką. Pewnego dnia Gil odnajduje przypadkiem taki list, a gdy zamyślony podnosi głowę i wygląda przez okno, wydaje mu się, że widzi swoją zaginioną małżonkę, i zaczyna ją gonić po ulicach miasteczka, by w końcu spaść ze schodów przy plaży i trafić do szpitala.

Intrygujący chwyt fabularny

Podobał mi się ten niezwykły dwugłos – rozmowy rodziny i stopniowe odkrywanie prawdy przez młodszą, zapatrzoną w swojego „tatusia” córkę Florę zestawione są z relacją matki, która przez skandal związany z romansem z dużo starszym wykładowcą i zaawansowanej ciąży nie mogła podejść do końcowych egzaminów i ukończyć studiów. Jej życiowe ambicje zostały spalone w panewce, utknęła w domku na prowincji, wychowując dzieci, roniąc ciąże i bezsilnie przyglądając się romansom męża i znosząc jego ciągłą nieobecność. Czy kobieta naprawdę wypłynęła za daleko i zabrakło jej sił na powrót do brzegu? Autorka nie daje nam jasnej odpowiedzi.

O poronieniu i utracie dziecka

Lekcje pływania to dla mnie chyba pierwsza książka, która tyle miejsca poświęca poronieniu i utracie dziecka, relacjonowanym z kobiecej perspektywy. Gil pragnął mieć sześcioro dzieci, ale to pragnienie nie ziściło się do końca. Z Ingrid doczekał się dwóch córek, jego żona jedną ciążę straciła, w kolejnej urodziła przedwcześnie martwego chłopczyka, a jeszcze kolejną ciążę usunęła, zmęczona zdradami. Jedna z wielku kochanek pisarza urodziła mu syna, Gabriela, którego rodzina właśnie poznaje.

Problem autorstwa

Drugim ważnym wątkiem jest temat własności intelektualnej i prawdziwego autorstwa powieści. Gil spisywał fantazje żony, by przetworzyć je literacko i wydać po tytułem Wirtuoz rozkoszy. Powieść osiągnęła ogromny rozgłos i uznanie. Mi nasuwa się skojarzenie z filmem Żona w reżyserii Björna L. Runge, gdzie Glenn Close wciela się w rolę Joan Castleman, pisarki, która podszywa się pod swojego męża, by móc publikować w świecie niedoceniającym kobiecego talentu. Talent żony przynosi mężowi Nobla. Tutaj Gil wykorzystuje opowieści Judith, gdy brakuje mu pomysłu i nie wie, o czym ma napisać. W jakiej mierze on jest autorem, a w jakiej współautorem powieści?

Wiarygodne postaci

W zasadzie wszyscy bohaterowie są wiarygodni. Począwszy od Judith, która jest postacią złożoną i która w swoich listach pozostawia bardzo sugestywny i piękny ładunek emocji dla swojego męża. Opisy początków ich związku są przepiękne i wyzwoliły we mnie masę wzruszających wspomnień. Jednocześnie Judith przypomina postaci z powieści Michaela Cunninghama Godziny, nie czując się dobrze w roli matki, nie zawsze potrafiąc upilnować dziewczynek, nie mając pracy zawodowej i walcząc z wiecznym niedostatkiem. Znalazła się w pułapce, z której nie potrafi się wydostać. Dla mnie jest bardzo podobna do Laury Brown, która też żyła w klatce, tyle, że znacznie bardziej luksusowej. Ciekawe jest zestawienie Nan, pracującej jako pielęgniarka w szpitalu, dojrzałej, uporządkowanej, trzymającej się kurczowo znanego porządku, z jej młodszą siostrą Florą – buntowniczką, która z wielu rzeczy nie zdaje sobie sprawy.

Gratka dla miłośnika literatury

Dodatkowym smaczkiem są przytaczane przez Fuller tytuły książek, które znajdują się w domu Gila w strasznych ilościach. Pisarza fascynują ślady czytelników na stronach czytanych przez nich dzieł, komentarze, obsceniczne obrazki, zaznaczenia w tekście. Dla Gila interakcja z odbiorcą oznacza życie dzieła literackiego i jest motywacją do kupowania najróżniejszych dzieł, od książek kucharskich, poprzez kiepskie kryminały, po klasykę. Padadoksalnie, to czytelnik wie, w których książkach jego żona ukryła adresowane do niego listy – wiedza, której mężczyzna jest całkowiecie pozbawiony. Być może autorka wbiła w ten sposób szpilę swojemu niewiernemu bohaterowi.

Niespodziewana perełka

Ja nie mogłam się od książki oderwać – powieść przypomniała mi, jak bardzo można w literaturze przepaść i zaangażować się w opowiadaną historię. To taka publikacja, która pozostawia spory apetyt i rozpęd na dalsze czytanie, a jednocześnie wiąże się z pewnym niedosytem. To też piękny przykład na to, że literatura potrafi tak wspaniale zaskakiwać.

 

Moja ocena: 9/10.

 

Claire Fuller, Lekcje pływania
Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 2017
Tłumaczenie: Hanna Kulczycka-Tonderska
Liczba stron: 352
ISBN: 978-83-8031-695-9

************************************************************************* 

A lesson of good literature

I bought this book during the Buy a Book campaign of the Wroclaw Children's Hospice in November 2022. I don't know what tempted me - a nice, aesthetic hardcover, or the fact that I've seen this book before in the library? I reached for it not expecting much, but I experienced one of this year's most pleasant literary surprises.

Claire Fuller

Claire Fuller is a British writer who started writing in her 40-ies and has five novels to her credit (until June 2023): Our Endless Numbered Days, Swimming Lessons (translated by Hanna Kulczycka-Tonderska and published by Świat Książki Publishing House in 2017 in Poland), Bitter Orange, Unsettled Ground and this year's The Memory of Animals. Each of the books has won various literary awards, but only the second of them has been translated into Polish so far. What a pity!

A dramatic family history

Swimming lessons tells the story of the Coleman family. Father, Gil, is an academic and an acclaimed writer. He and his wife Judith have two daughters, Nan and Flora. The drama is that the girls' mother went swimming in the sea one day and never came back, and her body was never found. That is why the novel has two intertwining plot lines - the current story of the elderly and seriously ill Gil and his daughters taking care of him, and the chronological story of Judith and Gil's relationship, recorded in the letters of the wife to her husband. Letters that she never sent to him, but had hidden in countless books collected by her husband, where the title was usually related to the subject of the letter. One day, Gil accidentally finds one letter, and when he raises his head thoughtfully and looks out the window, he thinks he sees his missing wife and starts chasing her through the streets of the town, only to fall down the beach steps and end up in the hospital.

An intriguing plot twist

I liked those often contradictory narratives - the conversations of the family and the gradual discovery of the truth by the younger daughter Flora, who is obsessed with her "daddy", are juxtaposed with the mother's account, who, due to the scandal related to the affair with a much older lecturer and her advanced pregnancy, could not take the final exams and graduate. Her life's ambitions were blown to pieces, she was stuck in a cottage in the country, raising children, miscarrying and helplessly watching her husband's affairs and enduring his constant absence. Did the woman really swam too far and did not have the strength to return to shore? The author does not give us a clear answer.

About miscarriage and loss of a child

Swimming Lessons is probably the first book for me that devotes so much space to miscarriage and loss of a child, reported from a woman's perspective. Gil wanted to have six children, but this desire did not come true. With Ingrid, he had two daughters, his wife lost one pregnancy, gave birth to a prematurely dead boy, and terminated her last pregnancy, tired of her husband’s betrayals. One of the writer's mistresses gave birth to a son, Gabriel, whom the family has just met.

The problem of authorship

The second important theme is the topic of intellectual property and true authorship of the novel. Gil wrote down his wife's fantasies to transform them into literature and publish them under the title The Virtuoso of Pleasure. The novel achieved enormous publicity and recognition. It reminds me of the movie The Wife directed by Björn L. Runge, where Glenn Close plays Joan Castleman, a writer who publishes her novels under her husband’s name in a world that underestimates female talent. The wife's talent brings the Nobel Prize to her husband. Here, Gil uses Judith's stories when he's out of ideas and doesn't know what to write about. To what extent is he the author and to what extent is he a co-author of the novel?

Credible characters

Basically all the characters are believable. Starting with Judith, who is a complex character and who in her letters leaves a very suggestive and beautiful emotional load for her husband. The descriptions of the beginnings of their relationship are beautiful and triggered a lot of touching memories in me. At the same time, Judith resembles the characters from Michael Cunningham's The Hours, as she is not feeling well as a mother, not always able to look after the girls, not having a job and struggling with eternal scarcity. She's in a trap she can't get out of. To me, she is very similar to Laura Brown, who also lived in a cage, only much more luxurious. Also the characters of the girls are depicted in an interesting way – mature, orderly and order-loving nurse Nan is juxtaposed with her younger sister Flora - a rebel who is unaware of many things.

Literature lover’s treat

An additional flavor are the titles of books quoted by Fuller, which are found in Gil's house in terrible numbers. The man is fascinated by the traces of readers on the pages of the works they read, comments, obscene pictures, markings in the text. For Gil, interacting with the audience is the life of a literary work and motivates him to buy everything from cookbooks to bad detective stories to classics. Paradoxically, it is the reader who knows in which books his wife has hidden the letters addressed to him - knowledge of which the man is completely deprived of. Perhaps the author stuck a pin in her unfaithful hero in this way.

An unexpected gem

I couldn't tear myself away from the book - the novel reminded me how much you can get lost in literature and get involved in the story. This is a publication that leaves a lot of appetite and momentum for further reading, and at the same time is associated with a certain insufficiency. It is also a beautiful example of how literature can surprise us so wonderfully.

 

My rating: 9/10.

Autor: Claire Fuller
Title: Swimming Lessons
Publishing House: Świat Książki, Warsaw 2017
Translation: Hanna Kulczycka-Tonderska
Number of pages: 352
ISBN: 978-83-8031-695-9