Mario Puzo, Sycylijczyk (The Sicilian)

Historia sycylijskiego Robin Hooda

Sycylijczyk to moje pierwsze spotkanie z twórczością Mario Puzo, i muszę przyznać, że naprawdę udane. Książka stała na półce przez wiele lat i w końcu przyszła na nią pora, a po niej – natychmiast – na Ojca chrzestnego. Przyznam jednak, że nieznana mi historia sycylijskiego bandyty Salvatore Giuliano (w książce autor przedstawia bohatera jako Guiliano) wciągnęła mnie bez reszty. Michael Corleone, znajdujący się na wyspie pod opieką rodziny po wydarzeniach w Nowym Jorku, dostaje od ojca za zadanie przywieźć Salvatore do Stanów. Czy mu się to uda?

Jak Salvatore zszedł na złą drogę

Puzo przedstawia losy rzezimieszka w najdrobniejszych szczegółach – od próby aresztowania podczas przemytu wiktuałów na wesele siostry, leczenie w pobliskim klasztorze, po świadomą decyzję funkcjonowania na peryferiach prawa i walki z niesprawiesliwym, skorumpowanym i znienawidzonym przez Sycylijczyków systemem. Młody mężczyzna, zwany przez wszyskich Tori, działa w niewielkiej bandzie wśród zaufanych ludzi, przed władzą ukrywa się w górach i stamtąd spada na żandarmów nieoczekiwanie, zaskakując wszystkich swoją odwagą czy nawet brawurą. Część złupionych dóbr oddaje biednym, zyskując sobie ich oddanie i wsparcie.

Potężni wrogowie

Guiliano jest jednak solą w oku dona Croce Malo, Capo di tutti Capi, który dzierży nieformalną władzę nie tylko na Sycylii, ale również w Rzymie. Występki młodego bandyty narażają go na śmieszność, i choć mafioso długo łudzi się, że Turi przejdzie na jego usługi, a może nawet zostanie spadkobiercą jego imperium, wobec nieugiętej postawy mężczyzny wydaje na niego wyrok. Malo podziwia i szanuje Guiliano i widzi w nim wielki potencjał, ale nie może narażać swojej pozycji. Dlatego znajduje do Turiego drogę...

Bohater może nieco zbyt idealny

Puzo tak opisuje tytułowego bohatera, że chcąc czy nie chcąc trzeba mu kibicować. Salvatore jest nie tylko niesamowicie przystojny, a jego urokom nie moze się oprzeć żadna kobieta. Jest też inteligentny i przebiegły, a o jego dokształcanie dba jego ojciec chrzestny, karzeł, profesor na uniwersytecie w Palermo, Hector Adonis. Wykładowca podsuwa chrześniakowi książki, chętnie dyskutuje z nim na różne tematy, ale jednocześnie sam potrafi dostrzeć szerszą perspektywę całej sytuacji i zagrożenie dla Turiego. Nie można powiedziec, że młody bandyta nie ma wad, ale jego postać jest mocno wyidealizowania i niejednemu przyjdzie na myśl sycylijska wersja Robin Hooda.

Sycylijczyk dla mnie lepszy od Ojca chrzestnego

To jednak chyba jedyne moje zastrzeżenie co do książki. Klimat Sycylii, panujące tam stosunki społeczne, geneza powstania i rozwoju przyjaciół przyjaciół, odrębnośc wyspy od reszty Włoch sprawiają, że ma się ochotę spakować walizki i pojechać tam jak najszybciej. Co prawda akcja dzieje się w latach 50-tych, więc pewnie niewiele z tego klimatu pozostało, ale naprawdę Puzo potrafił to miejsce zaczarować. Jest na liście marzeń.

Moja ocena: 9/10.

Mario Puzo, Sycylijczyk

Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 1998
Tłumaczenie: Anna Wiśniewska-Walczyk
Liczba stron: 496
ISBN: 978-83-7200-112-X

******************************************************************************

The Story of Sicilian Robin Hood

The Sicilian is my first encounter with Mario Puzo's work, and I must admit that it was a really successful one. The book waited on the shelf for many years and finally it was time for it, and after it - immediately - for The Godfather. I must admit, however, that the unfamiliar story of the Sicilian bandit Salvatore Giuliano (in the book the author introduces the hero as Guiliano) absorbed me completely. Michael Corleone, who is on the island under the care of his family after the events in New York, is asked by his father to bring Salvatore to the States. Will he succeed? 

How Salvatore turned into a villain

Puzo presents the life of the outlaw in the smallest detail - from the attempted arrest while smuggling victuals for his sister's wedding, treatment of his serious wound in a nearby convent, to the conscious decision to operate on the outskirts of the law and fight against the unjust, corrupt and hated by the Sicilians system. A young man, called by everyone Tori, works in a small band among trusted people, hides from the authorities in the mountains and from there unexpectedly falls on the gendarmes, surprising everyone with his courage or even bravado. He gives part of the looted goods to the poor, gaining their devotion and support. 

Mighty enemies

However, Guiliano is a thorn in the side of Don Croce Malo, Capo di tutti Capi, who wields informal power not only in Sicily, but also in Rome. The misdeeds of the young bandit expose him to ridicule, and although the mafioso deceives himself for a long time that Turi will accept his services, and maybe even become the heir to his empire, in the face of the man's unyielding attitude, he passes a sentence on him. Malo admires and respects Guiliano and sees great potential in him, but cannot compromise his position. That's why he finds his way to Turi...

The hero may be a bit too perfect

Puzo describes the title character in such a way that whether you want to or not you have to root for him. Salvatore is not only incredibly handsome, and no woman can resist his charms. He is also intelligent and cunning, and his godfather, a dwarf, a professor at the University of Palermo, Hector Adonis, takes care of his education. The lecturer gives his godson books, willingly discusses various topics with him, but at the same time he himself can see the broader perspective of the whole situation and the threat to Turi. It cannot be said that the young bandit has no flaws, but his character is highly idealized and many will think of the Sicilian version of Robin Hood.

The Sicilian for me better than The Godfather

But that's probably my only complaint about the book. The climate of Sicily, the social relations prevailing there, the genesis of the creation and development of friends of friends, the island's separateness from the rest of Italy make you want to pack your bags and go there as soon as possible. It is true that the action takes place in the 1950s, so probably not much of this atmosphere remains, but Puzo really managed to enchant this place. It's on the dream list.

My rating: 9/10.

Author: Mario Puzo
Title: The Sicilian
Warsaw Literary Publishing House MUZA SA, Warsaw 1998
Translation: Anna Wiśniewska-Walczyk
Number of pages: 496
ISBN: 978-83-7200-112-X

Mario Puzo, Ojciec chrzestny (The Godfather)

Nawet dobrze znany klasyk potrafi zaskoczyć

Zachęcona lekturą Sycylijczyka, sięgnęłam po klasykę gatunku, a więc Ojca chrzestnego, a przy okazji przyjrzałam się twórczości amerykańskiego pisarza Mario Puzo. W sumie powstało 5 książek o rodzinie Corleone, ale tylko wymienione dwie są napisane przez Puzo. Kolejne dwie części opublikował Mark Winegardner, a ostatnią – Rodzina Corleone – Ed Falco. Znając niemal na pamięć filmową adaptację książki w reżyserii Francisa Forda Coppoli było mi naprawdę trudno wciągnąć się jak przy Sycylijczyku, ale sądzę, że lepiej zrozumiałam filmową trylogię.

Mężczyźni w Rodzinie

Przede wszystkim, od powieści naprawdę ciężko się oderwać – prawie 500 stron w niecały weekend mówi samo za siebie. Nie będę tracić czasu na opisywanie doskonale wszystkim znanej fabuły, skonstruowanej zresztą z wielką maestrią. Puzo ma wielki dar do przedstawiania silnych postaci męskich, a jest ich w Ojcu chrzestnym cała plejada. Począwszy od Vita Andoliniego, późniejszego Ojca chrzestnego, osoby charyzmatycznej, silnej, obdarzonej inteligencją i wyczuciem, z ogromnym doświadczeniem i znajomością swojego środowiska. Towarzyszą mu trzej synowie – Santino, „Sonny”, najstarszy, o naturze gwałtownej i porywczej, dobrze sprawdzający się w sytuacjach podbramkowych. Średnim synem jest Fredo, spokojny, wycofany, zapatrzony w ojca, pozbawiony jego siły ducha i charyzmy. Fredo załamuje się po zamachu na ukochanego rodzica, którego był świadkiem, po przeprowadzce do Las Vegas staje się bawidamkiem, którym inni pomiatają. Najmłodszy syn Michael lubi wędrować swoimi ścieżkami. Wbrew zakazowi ojca zaciąga się do wojska podczas drugiej wojny światowej i zostaje bohaterem wojennym, wiąże się z Amerykanką Key Adams i unika wikłania się w sprawy Rodziny. Jednak przypadkowa sytuacja pod szpitalem, kiedy odkrywa, że ojciec nie ma obstawy i trzeba mu ocalić życie, wyzwala przemianę. Wkrótce w imię Rodziny Michael zostaje pozbawionym skrupułów mordercą. Dojrzewanie Michaela do jego przeznaczenia jest oddane w fascynujący sposób, zamierałam wraz z jego najbliższymi widząc, jak upodabnia się do swojego dalekowzrocznego i przebiegłego rodziciela. Przez to powieść ma w sobie sporo z Bildungsroman, najmłodszy syn dorasta do swojej roli w rodzinie, zaczyna w pełni pojmować swoją rolę i oczekiwania familii.

Kobiety w Rodzinie

Jednocześnie zwraca uwagę stosunkowo słabo naszkicowane przedstawienie postaci kobiecych. Zwłaszcza żona donna Corleone, Carmela, pozostaje w cieniu. Zaciekawia postać Kay Adams, która z wyzwolonej i wykształconej młodej dziewczyny zamienia się w posłuszną żonę, a nawet zmienia dla męża wiarę. Kobiety są uważnymi obserwatorkami życia swoich mężczyzn, do tego stopnia, że wiedzą również, kiedy mają nie patrzeć czy też nie słuchać. Ich zadaniem jest tworzenie bezpiecznego i ciepłego domu. Drugi typ kobiet to panienki, sypiające z gangsterami dla kariery, zdobyci pozycji, albo przyjemności. O nich nie wiemy nic, są jak przedmioty, które po użyciu znikają ze sceny.

Trzymający w napięciu hit

Przemiana młodego idealisty Michaela w godnego następcę swojego ojca, w lidera sprawnej mafijnej organizacji, chłodno i bez emocji zarządzającego Rodziną, jest jednym z najlepszych tego typu obrazów w literaturze. Nic dziwnego, że w pierwszych dwóch latach od publikacji w 1969 roku sprzedała się w 9 milionach egzemplarzy, została przetłumaczona na kilkadziesiąt języków, i rozeszła się w 120 milionach egzemplarzy. Zdecydowanie warto po nią sięgnąć, nawet znając dobrze film, choć niełatwo wyzwolić się spod jego uroku i spojrzeć na książkę świeżym okiem.

Moja ocena: 8/10.

Mario Puzo, Ojciec chrzestny
Wydawnictwo Albatros, Warszawa 2022
Tłumaczenie: Bronisław Zieliński
Liczba stron: 480
ISBN: 978-83-8125-588-2

***************************************************************************

Even a well-known classic can surprise

Encouraged by reading of The Sicilian, I reached for the classics of the genre, namely The Godfather, and at the same time I looked at the works of the American writer Mario Puzo. There is a total of 5 books about the Corleone family, but only the two mentioned above are written by Puzo. The next two parts were published by Mark Winegardner, and the last one - The Corleones - by Ed Falco. Knowing almost by heart the film adaptation of the book directed by Francis Ford Coppola, it was really difficult for me to get sucked in as with The Sicilian, but I think I understood the film trilogy better.

Men in the Family

First of all, the novel is really hard to tear yourself away from - almost 500 pages in less than a weekend speaks for itself. I will not waste my time describing the well-known plot, constructed with great mastery. Puzo has a great gift for portraying strong male characters, and there are a whole bunch of them in The Godfather. Starting with Vito Andolini, later the Godfather, a charismatic, strong man, endowed with intelligence and intuition, with extensive experience and knowledge of his environment. He is accompanied by his three sons - Santino, "Sonny", the eldest, with a violent and impetuous nature, well suited to tense situations. The middle son is Fredo, calm, withdrawn, looking up to his father, but deprived of his spiritual strength and charisma. Fredo breaks down after the attempted assassination of his beloved parent, which he witnessed, and after moving to Las Vegas he becomes a playboy that others push around. The youngest son Michael likes to wander on his own paths. Contrary to his father's ban, he enlists in the army during World War II and becomes a war hero, becomes involved in a romantic relationship with an American, Key Adams, and avoids getting mingled in the affairs of the Family. However, an accidental situation outside the hospital, when he discovers that his father has no bodyguards and can be assasinated, triggers a transformation. Soon, in the name of the Family, Michael becomes an unscrupulous murderer. Michael's maturation to his destiny is captured in a fascinating way, and I was stunned along with his family as I watched him resemble his farsighted and cunning parent. As a result, the novel has a lot of Bildungsroman in it, the youngest son grows up to his role in the family, begins to fully understand his position and the expectations of the family.

Women in the Family

At the same time, the relatively poorly sketched depiction of female figures draws attention. In particular Don Corleone's wife, Carmela, remains in the shadows. The character of Kay Adams is interesting, as she transforms from a liberated and educated young girl into an obedient wife and even changes her faith for her husband. Women are careful observers of their men's lives, so much so that they also know when not to look or not to listen. Their task is to create a safe and warm home. The second type of women are chicks who sleep with gangsters for career, position or pleasure. We know nothing about them, they are like objects that disappear from the scene after use.

A suspenseful hit

The transformation of the young idealist Michael into a worthy successor of his father, a leader of an efficient mafia organization, managing the Family coldly and without emotions, is one of the best images of this type in literature. Not surprisingly, in its first two years of publication in 1969, it sold 9 million copies, and after it was translated into dozens of languages the number increased to 120 million copies. It is worth reaching for, even if you know the movie well, although it is not easy to free yourself from Coppola’s depiction and look at the book with fresh eyes.

 

My rating: 8/10.

 

Author: Mario Puzo
Title: The Godfather
Publishing House: Albatros, Warsaw 2022
Translation: Bronislaw Zielinski
Number of pages: 480
ISBN: 978-83-8125-588-2