Oriana Fallaci, List do nienarodzonego dziecka (Lettera a un bambino mai nato)

 Prawda składa się z wielu różnych prawd

Tym, które nie lękają się wątpić
Które pytają bez ustanku o przyczyny
Nawet za cenę cierpienia i śmierci
Tym, które się wahają
Czy obdarować życiem, czy je odebrać
Książkę tę dedykuję
Kobieta
Wszystkim kobietom

Ta dedykacja mówi w zasadzie wszystko o treści książki. Bohaterka Listu do nienarodzonego dziecka zachodzi w ciążę i jest tego świadoma, zanim lekarze jej to potwierdzą. Wbrew otoczeniu podejmuje decyzję, że urodzi swoje nieślubne dziecko i zaczyna się nim cieszyć. Z fascynacją czyta o jego rozwoju, a jednocześnie prowadzi z nim dialog. Dzieli się swoimi wątpliwościami i lękiem, opowiada o świecie, na który dziecko przyjdzie. Stara się przekazywać, czego się nauczyła dotychczas, uczyć rosnące w niej życie. Potem okazuje się, że ciąża jest zagrożona i bohaterka trafia do szpitala, gdzie musi leżeć i jak najmniej się denerwować. Po tygodniu wychodzi na własne żądanie – taka egzysencja jest ponad jej siły. Wraca do pracy i wyjeżdża w wymagającą podróż służbową. Zaczyna krwawić, a zarodek umiera. Ciąża nie roni się samoistnie i z dużym opóźnieniem kobieta trafa do szpitala, gdzie toczy się dramatyczna walka o jej życie.

Mimo swoich rozmiarów (zaledwie 140 stron), książka Fallaci mieści cały ogrom tematów: macierzyństwo i jak zmienia ono życie kobiety, role kobiet i mężczyzn w społeczeństwie, oczekiwania i ograniczenia nakładane na obie płcie, zobowiązania zawodowe, podejście do wiary, miłość. Pomimo tego, że dziecko umiera, książka jest hymnem na temat życia, tego, że warto się choć na chwilę wynurzyć z niebytu, zaistnieć, i korzystać z życia.

Fallaci znakomicie opisuje stany emocjonalne bohaterki, początkową pączkującą radość i zaskoczenie, kobiecą intuicję i znajomość własnego ciała, poczucie wagi sytuacji. O dziecku pisze w poruszający sposób, jakby je do siebie tuliła. Nie boi się jednak pisać również o swoich wątpliwościach i wahaniach, o granicach poświęcenia się, o swoich potrzebach. Kulminacją tych rozważań jest „sąd”, który odbywa się nad bohaterką. Lekarz prwadzący ciążę uważa, że jest winna utraty dziecka, mimo, że nie zastosowała żadnych środków farmakologicznych. Podobnie uważa jej dwulicowy pracodawca, który najpierw groził jej, że jeśli nie pojedzie w delegację, to odda to zadanie komuś innemu, mężczyźnie, a w trakcie wyimaginowanego procesu używa tego argumentu przeciwko niej. Samo dziecko oskarża matkę, że „zabiłaś mnie, nie zabijając”. Wypowiedź dziecka, stanowiąca podsumowanie całej książki, jest najpiękniejszym i najbardziej wzruszającym momentem powieści (s. 125-128, pierwsza część rozdziału 28). Najpierw dzięki matce dziecko wierzy, że „urodzić się jest czymś pięknym, a wymknąć się nicości czymś radosnym” (s. 126). Jednak wraz z wątpliwościami matki dziecko zaczyna widzieć niesprawiedliwości i okrucieństwa świata, a nadmierny pesymizm ciężarnej powoduje, że dziecko postanawia się jednak nie urodzić. „Nigdy mi nie powiedziałaś, że można zerwać kwiat magnolii i nie umrzeć z tego powodu, że można zjeść czekoladkę bez upokorzeń, że jutro może być lepsze od wczoraj. I kiedy się spostrzegłaś, było już za późno: już byłem w trakcie popełniania samobójstwa.” (s. 127). Dlatego matka również uważa się za winną. Jedynymi osobami, które ją rozgrzeszają, jest lekarka prowadząca ciążę po zmianie pierwszego lekarza, mężczyzny, oraz rodzice dziennikarki. Oni stają murem za swoim dzieckiem.

Ta książka jest naprawdę poruszająca. Jest w niej tyle autentycznych emocji i rozterek, rozdzierających wątpliwości, a potem rozpaczy, że niejednemu poleci łza przy lekturze. Fallaci nie daje jednoznacznych odpowiedzi, ale pięknie i poruszająco, a jednocześnie w niesamowicie skondensowany sposób pisze o roli kobiety w społeczeństwie i obciążeniach związanych z macierzyństwem, które dla jej bohaterki się nie ziściło.

Moja ocena: 9/10.

Oriana Fallaci, List do nienarodzonego dziecka
Świat Książki, Warszawa 2013
Tłumaczenie: Joanna Ugniewska
Liczba stron: 142
ISBN: 978-83-273-0189-5

 

Truth consists of many different truths

 

For those who are not afraid to doubt
Who keep asking for reasons
Even at the cost of suffering and death
For those who hesitate
Whether to give life or take it away
I dedicate this book
A woman
For all women

This dedication basically says everything about the content of the book. The heroine of Letter to a Child Never Born becomes pregnant and is aware of this before the doctors confirm her state. Against her surroundings, she decides to give birth to her illegitimate child and begins to be happy about that. She reads about its development with fascination, and at the same time conducts a dialogue with the baby. She shares her doubts and fears, tells about the world where the child will come. She tries to pass on what she has learned so far, to teach the life that grows within her. Then it turns out that the pregnancy is in danger and the protagonist is taken to the hospital, where she has to lie down and keep her nerves under control. After a week, she comes out at her own request - such an existence is beyond her strength. She returns to work and goes on a demanding business trip. She begins to bleed and the embryo dies, however, the physical miscarriage does not take place and the dead embryo is still in her. She is hospitalized late, and a dramatic battle for her life is fought.

Despite its size (140 pages), Fallaci's book covers a bunch of topics: motherhood and how it changes a woman's life, the roles of women and men in society, expectations and limitations imposed on both genders, professional obligations, approach to faith, love. Despite the fact that the child dies, the book is a hymn about life, the fact that it is worthwhile to emerge from the non-existence for a moment, exist and enjoy life.

Fallaci excellently describes the emotional states of the protagonist, the initial budding joy and surprise, female intuition and knowledge of her own body, and the sense of the importance of the situation. She writes about the child in a moving way, as if she was hugging it. However, she boldly writes about her doubts and hesitations, about the limits of self-sacrifice, about her needs. The culmination of these considerations is the "judgment" that takes place over the protagonist. The doctor initially leading the pregnancy believes that she is guilty of losing the baby, even though she did not use any pharmacological measures. Similarly, her duplicitous employer, who first threatened her that if she did not go on a business trip, he would hand over the task to someone else, a man, and in an imaginary trial uses this argument against her. The child herself accuses the mother of "killing me without killing me." The child's statement, summarizing the entire book, is the most beautiful and touching moment of the novel (pp. 125-128, first part of chapter 28). First, thanks to the mother, the child believes that "being born is something beautiful, and sneaking out of nothingness is something joyful" (p. 126). However, along with the mother's doubts, the child begins to see the injustices and cruelties of the world, and the excessive pessimism of the mother causes the child to decide not to be born. “You never told me that you can pick a magnolia flower and not die from it, eat a chocolate without humiliation, that tomorrow might be better than yesterday. And when you noticed that it was too late: I was already committing suicide. " (p. 127). Therefore, the mother also considers herself guilty. The only people who absolve her are the second doctor who took the patient over, a woman, and the journalist's parents. They are standing behind their child.

This book is really touching. There are so many authentic emotions and dilemmas in it, tearing doubts and then despair that many will have a tear while reading it. Fallaci does not give unequivocal answers, but writes beautifully and movingly, and at the same time in an incredibly condensed way, about the role of women in society and the burdens associated with motherhood, which did not come true for her protagonist.

 

My rating: 9/10.

Author: Oriana Fallaci
Title: Letter to a Child Never Born
Świat Książki, Warsaw 2013
Translation: Joanna Ugniewska
Number of pages: 142 

ISBN: 978-83-273-0189

Elena Ferrante, Genialna przyjaciółka (L'Amica geniale)

Przyjaciółka może i genialna, książka już niekoniecznie

O książkach Eleny Ferrante słyszałam już od dłuższego czasu. Wiem, że to tylko literacki przydomek, pod którym nie wiadomo kto się ukrywa, dlatego ze względu na jego żeńską formę będę pisać o autorce. Wygooglałam również, że książek jest 11, w tym cztery należą do cyklu neapolitańskiego. Genialna przyjaciółka, opublikowana w 2011 roku we Włoszech, a w 2014 w Polsce, jest pierwszą częścią tej czterotomowej serii. Jednak po przeczytaniu pierwszego tomu mam niewielką ochotę sięgać po dalsze części. Już tłumaczę, dlaczego.

Po pierwsze dlatego, że książka nie odpowiada na przedstawione pytanie. Na początku powieści, 60-letnia Elena Greco dowiaduje się, że jej wieloletnia przyjaciółka, Lila Cerullo, znika. Postanawia więc rozwiązać tą zagadkę i zaczyna gawędę o ich życiu. Drobiazgowo przedstawione dzieciństwo dziewczynek, ich szkolne perypetie, pierwsze miłości i doświadczenia, przedzierzgnięcie się z nastolatek w kobiety doprowadzone jest do 16 roku życia dziewcząt i ślubu Lili. Czyli nadal nie wiemy, czemu ta bardziej intrygująca z dziewcząt zniknęła. Ale nie martwcie się czytelnicy, do rozwiązania zagadki zostały już tylko 3 tomy, czyli jakieś 1200 stron. To już naprawdę wolę Noce i dnie, które od razu sugerują wielkość lektury i są odpowiednio zatytułowane. Nasuwał mi się też drugi cykl obyczajowy, który przeczytałam, a więc sagę rodu Neshow norweskiej pisarki Anne Ragde. Skandynawska saga ze swoim chłodem, zakładem pogrzebowym i niesprzyjającą naturą zrobiła na mnie cieplejsze wrażenie niż ogarnięta letnim skwarem opowieść z Neapolu.

Po drugie, cały czas czekałam na zapowiadany efekt wow, na rozbłysk pisarskiego geniuszu, ale się nie doczekałam. To właśnie to trudno definiowalne i czytelnikozależne „coś”, które jedne książki posiadają, a inne nie. Dla mnie Ferrante jest przereklamowana, a cztery tomy zmieściły by się w jeden. Książka jest trochę nudna, stosunkowo mało się dzieje, a potem nagle się urywa, nie przynosząc odpowiedzi. Portret Neapolu dla mnie pozostawiał trochę do życzenia, mogłoby to być w zasadzie każde włoskie miasto z lepszymi i gorszymi dzielnicami. Dobrze został oddany klimat lat 50-tych, z zachwytem nowym telewizorem, podziwem i zazdrością dla nielicznych samochodów, rozkwitem drobnego handlu i odrodzeniem gospodarki.

Niespotykana jest lista postaci umieszczona na początku książki, niczym w dramacie. Wynika to z wielości bohaterów, choć dla mnie nie było to konieczne. Postaci jest naprawdę wiele i Ferrante podjęła tytaniczny wysiłek przedstawienia ich dość dokładnie wraz z ich pragnieniami, zajęciami i talentami.

Jedna ważna rzecz umnknęła w tłumaczeniu – rozróżnienie na język gwarowy i literacki, zasugerowane tylko w narracji. Nie widać go w dialogach, bohaterowie wciąż brzmią tak samo. Kiedy czytałam karkołomne tłumaczenie Krótkiej historii siedmiu zabójstw Roberta Sudół, jego autor starał się oddać wielość gwar i dialektów z powieści Marlona Jamesa. Tekst celowo miał wiele błędów, inaczej stosowaną interpunkcję, niezgrabności stylistyczne. Jednak narracje różniły się znacznie, a tłumacz to oddał. Tutaj różnic pomiędzy piękną literacką włoszczyzną a uliczną gwarą w ogóle nie słychać.

Dla mnie spore rozczarowanie, a ponieważ czuję się również oszukana, nie będę chciała kupić pozostałych części tetralogii.

Moja ocena: 5/10

Elena Ferrante, Genialna przyjaciółka
Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2018
Tłumaczenie: Alina Pawłowska-Zampino
Liczba stron: 476
ISBN: 978-83-8110-225-4
Gatunek: powieść obyczajowa

_________________________________________________________________________

Perhaps the friend is brilliant, but the book not so much

I have been hearing about Elena Ferrante's books for quite a while now. I know that the name is only a literary nickname, which could stand for male, female or multiple authors. I also googled that there are so far eleven books published under this name, including four from the Neapolitan novels. My Brilliant Friend, published in 2011 in Italy and in 2014 in Poland, is the first part of this four-volume series. However, after reading the first volume, I have little desire to reach for the next parts. I'll explain why.

First, because the book does not answer the question posed. At the beginning of the novel 60-year-old Elena Greco learns that her longtime friend Lila Cerullo had disappeared. So she decides to solve this mystery and starts to tell the story of their lives. The girls’ childhood, their school troubles, first loves and experiences, the transformation from teenagers into women until they reach 16 years of age and Lili gets married are referred in a meticulous way. So we still don't know why the more intriguing of the two friends has disappeared. But don't worry, readers, there are only three more volumes left to solve the puzzle, which is about 1,200 pages. I really prefer Nights and Days, which immediately suggests the size of the reading and are properly titled. The second saga that I’ve read on the Neshov family by the Norwegian writer Anne Ragde also comes to mind. The Scandinavian cycle with its coldness, funeral parlor and unfavorable nature made a warmer impression on me than the story from the stuffy Naples.

Secondly, I was waiting for the announced ‘wow’ effect, for a flash of the writing genius, but I didn't get to see it. This is the hard-to-define and reader-dependent ‘something‘ that some books have and others don’t. For me, Ferrante is overrated, and four volumes would fit into one. The book is a bit boring, relatively little happens, and then suddenly stops with no answer. The portrait of Naples left a bit to be desired for me, it could be basically any Italian city with better and worse districts. The atmosphere of the 1950s was well captured, with admiration for the new TV set, envy for the few cars, the flourishing of small trade and the revival of the economy.

The list of characters at the beginning of the book is unusual, as if in a drama. This is due to the multiplicity of heroes, although for me it was not necessary. There are so many characters, and Ferrante has made a titanic effort to portray them fairly accurately along with their desires, activities and talents.

One important thing was lost in translation - the distinction between dialect and literary language, suggested only in the narrative. It is not seen in the dialogues, the characters still sound the same. When I was reading the crazy translation of A Brief History of Seven Killings by Robert Sudół, its author tried to convey the multiplicity of dialects in the novel by Marlon James. The text intentionally had many errors, punctuation was used differently, the style was purposefully faulty. However, the narratives varied considerably, and the translator rendered it. Here, the differences between the beautiful literary Italian and the street dialect cannot be heard at all.

Quite a disappointment for me, and since I feel cheated as well, I won't want to buy the rest of the tetralogy.

My rating: 5/10

 

Author: Elena Ferrante
Title: A Brilliant Friend
Publishing House: Sonia Draga, Katowice 2018
Translation: Alina Pawłowska-Zampino
Number of pages: 476
ISBN: 978-83-8110-225-4
Genre: novel of manners

Italo Calvino, Niewidzialne miasta (Le città invisibili)

Opowiadaniem rządzą nie usta, lecz ucho

Wreszcie w moje ręce trafił po raz pierwszy Italo Calvino i przepięknie wydana przez wydawnictwo WAB książka Niewidzialne miasta. Mimo, że lektura nie jest długa (130 stron), to zaskakuje poziomem trudności, stawia czytelnikowi wysokie wymagania i gubi go w swoim onirycznym świecie.

Konstrukcja powieści

Trudno tu mówić o fabule, albo jest ona zupełnie szczątkowa. Podróżnik Marco Polo relacjonuje swoje podróże po miastach władcy ogromnego imperium, Czyngis Hanowi. Opisywanych miast jest dokładnie 55, przy czy nie są to miejsca rzeczywiste. Dodatkową trudność stanowi brak wspólnego języka – Marco Polo początkowo ucieka się do gestów, a dopiero z czasem mężczyźni znajdują lingwistyczną platformę porozumienia.

Przedstawiane miasta są przedziwne, w większości niemożliwe do istnienia, z zaburzoną przestrzenią czy chronologią. Miasta pułapki, z wiecznie pulsującą, zmieniającą się przestrzenią, w której nie można się odnaleźć. Miasta-fatamorgany, miasta-złudzenia, miasta-miraże. Można skupiać się na kalejdoskopie przedstawionych lokalizacji, ale można książkę odczytać szerzej – jako zaprzeczenie znanej nam przestrzeni i chronologii. Tak też zresztą kieruje czytelnika sam pisarz:

– Podróżując, spostrzegasz, że różnice zanikają: każde miasto upodabnia się do wszystkich miast, miejsca wymieniają ze sobą formy kolejność odległości, drobny, bezkształtny pył zasypuje kontynenty. (s. 109)

Nic nie jest pewne – ani prawdziwość przedstawionych miast, ani ich istnienie, ani nawet możliwość ich istnienia. Filip Karpow w swoim artykule „Kontestacja przestrzeni w Niewidzialnych miastach Italo Calvino” pisze o trzech takich kontestacjach w książce – zaprzeczeniu historii i czasu postrzeganego jako linearny, zaprzeczeniu narracji i nadawaniu przestrzeni znaczenia oraz zaprzeczeniu tożsamości i budowaniu jej na przestrzeni udomowionej.[1] Znakomity artykuł, rzucający dużo światła na filozoficzną, a więc najważniejszą i główną warstwę powieści.

Moja ocena: 5/10

Dla mnie ta książka była bardzo trudna, wymagająca ciągłego skupienia na każdym niemal słowie, kontekście, symbolu. To niemal poezja w prozie, a ponad 100 stron poezji to naprawdę dużo. Niewidzialne miasta umykają mi, wymykają mi się spomiędzy palców, a trudność tej prozy całkowicie mnie przerosła. Może jeszcze kiedyś podejmę nierówną walkę z tą książką, ale na razie całkowicie poległam.

 

Italo Calvino, Niewidzialne miasta

Wydawnictwo WAB

Warszawa 2013

Tłumaczenie: Alina Kreisberg

Liczba stron: 132

ISBN: 978-83-7747-796-0

Gatunek: powieść

It is not the mouth that rules the story, but the ear

Calvino’s name bears a lot of meaning and significance to the literary world and finally, for the first time, his book Invisible Cities, beautifully published by the WAB publishing house, fell into my hands. Although the reading is not long (130 pages), it surprises with the level of difficulty, places high demands on the reader and loses him in its dreamlike world.

The construction of the novel

It is hard to talk about the plot here, or it is completely rudimentary. The traveler Marco Polo relates his journeys through the cities of the ruler of a huge empire, Genghis Han. The described cities are exactly 55, but these are not real places. An additional difficulty is the lack of a common language - Marco Polo initially resorts to gestures, and only with time do the men find a linguistic platform for understanding.

The presented cities are strange, mostly impossible to exist, with disturbed space or chronology. Trap cities, with an ever-pulsating, changing space that you cannot find yourself in. Cities-hallucinations, cities-illusions, cities-mirages. You can focus on the kaleidoscope of the locations presented, but you can read the book more broadly - as a contradiction of the space and chronology known to us. This is also how the writer himself directs the reader:

As you travel, you see the differences disappear: each city becomes more like all cities, places exchange forms with each other in order of distance, fine, shapeless dust covers the continents. (p. 109)

Nothing is certain - neither the truth of the presented cities, nor their existence, or even the possibility of their existence. Filip Karpov in his article ‘Contestation of Space in Italo Calvino's Invisible Cities’ writes about three such contestations in the book - the denial of history and time perceived as linear, the denial of narrative and the giving of meaning to space, and the denial of identity and building it in a domesticated space.[1] Excellent article, shedding a lot of light on the philosophical layer of the novel, which is the most important one.

My rating: 5/10

For me, this book was very difficult, requiring constant focus on almost every word, context, symbol. It's almost poetry in prose, and over 100 pages of poetry is really a lot. Invisible Cities escape me, they slip through my fingers, and the difficulty of this prose has completely surpassed me. Maybe someday I will take up an unequal fight with this book, but so far I have completely failed.

 

Author: Italo Calvino

Title: Invisible Cities

Publishing House: Wydawnictwo WAB

Warsaw 2013

Translation: Alina Kreisberg

Number of pages: 132

ISBN: 978-83-7747-796-0

Genre: novel

---

[1] Filip Karpow, Kontestacja przestrzeni w Niewidzialnych miastach Italo Calvino. t.dvi (uwb.edu.pl) Dostęp 25.07.2021/Retrieved 25th of July 2021.

Giuseppe Tomasi di Lapedusa, Lampart (Il Gattopardo)

Złote słomki szczęśliwych chwil

Wielki powrót do książki, którą czytałam jeszcze w liceum. Pamiętałam tylko, że niezwykle mi się ona podobała, ale nie pamiętałam dlaczego. Teraz już wiem! Wielka szkoda, że Lampedusa nie zostawił po sobie żadnych innych powieści, a jedynie opowiadania, listy i wstęp do XVI-wiecznej literatury francuskiej.

Historia rodziny na tle zjedonczenia Włoch

Pisarz pokazuje historię rodziny di Salina w burzliwych czasach – podczas walk o zjednoczenie Włoch, a potem kilkadziesiąt lat później. Książę Fabrizio di Salina jest ostatnim wielkim przedstawicielem rodu di Salina i pewnej klasy społecznej. Większość książki dotyczy właśnie księcia i jego obserwacji i działań, choć przedstawiona jest również rodzina księcia – jego żona, siostrzeniec Tancredi, dzieci i kochanki.

Lampart zawiera również jedną z najpiękniejszych, najbardziej wzruszających scen śmierci w literaturze. Książkę warto przeczytać tylko i wyłącznie dla rozdziału VII, zatytułowanego po prostu „Śmierć księcia”. Pulsujące w nim życie pokazane jest jako wyciekająca woda, która początkowo powoli kapie, ale wraz ze zbliżającym się końcem zaczyna uchodzić falą.

Proustowskie opisy

Lampedusa swoim stylem przypomina mi nieco Prousta – ze swoim zachwytem dla detalu, opisami uczt, strojów, krajobrazów (spalona słońcem Sycylia), ogrodów przy pałacach, czy też wreszcie opisem galaretki rumowej, przy którym ślinka sama cieknie do ust. Czytanie jego prozy to uczta dla zmysłów i wyobraźni. Dodatkowo czytanie włoskiego pisarza upalnym latem daje nam najlepsze opisy palącego słońca, jakie czytałam:

„Tego poranka słońce, dalekie jeszcze zresztą od swego szczytowego żaru, w tym dniu trzynastym maja objawiło się jako prawdziwy władca Sycylii: słońce gwałtowne i bezwstydne, słońce działające jak narkotyk, słońce, które unicestwiało wolę poszczególnych ludzi i trzymało wszystko w służącym bezwładzie wykołysanym gorączkowymi snami, w gorączce zrodzonej z samowoli snów.” (s. 51)  

Zresztą Sycylia pokazana jest tak, że chce się pojechać i ją zwiedzić, a światło i kolory ukazane są po mistrzowsku. Podobne wrażenie zrobił na mnie Mag Johna Fowlesa, przy czym tam w zachwycający sposób pokazana była Grecja.

Biografizm powieści

Po zapoznaniu się z biografią Lampedusy na angielskojęzycznej Wikipedii, dostrzegam zbieżności pomiędzy sytuacją pisarza a losami głównego bohatera jego powieści. Lampedusa był synem księcia Lampedusy, diuka Palma di Montechiaro, barona Torretty i szlachcica Hiszpanii. Sam nie miał dzieci, w przeciwieństwie do swojego literackiego bohatera, ale jak i on był zafascynowany postacią swojego młodego kuzyna, Gioacchino Lanza Tomasi, którego adoptował. Książę di Salina uwielbia z kolei swojego siostrzeńca Tancreda, którego traktuje jak syna i pomaga mu zaaranżować małżeństwo z piękną Angelicą, córką dorobkiewicza Sedary. Lampedusa jest więc ostatnim księciem swojego rodu, i tak samo książę di Salina opisuje swoją sytuację, uważając, że Tancredi ma więcej cech jego rodu, niż jego własny syn. Pisarz opisał na własnym przykładzie wymieranie arystokracji i zajmowanie jej miejsca przez rzutkich dorobkiewiczów z niższych klas. Podobnie jak u księcia di Salina, małżeństwo Lampedusy nie było udane (jego matka nie polubiła żony syna, Alexandry von Wolff-Stomersee, i dopiero po śmierci księżnej Lampedusy małżeństwo ponownie zamieszkało razem). Również opisy walk i wstrząsający obraz cuchnącego trupa młodego żołnierza, znalezionego w ogrodzie, twórca czerpał z własnego doświadczenia, ponieważ brał udział w walkach podczas I wojny światowej. Powieść ma więc sporo wątków biograficznych, co może tłumaczyć jej autentyzm i wiarygodność.

Moja ocena: 10/10

Żadko zdarza mi się trafiać na powieści tak wybitne i tak doskonale zniuansowane. Warstwa fabularna i warstwa estetyczna są doskonale zbalansowane, a wzmiankowany rozdział przedstawiający śmierć księcia di Salina naprawdę mnie wzruszył. To taki rodzaj prozy, że po skończonym fragmencie trzeba odłożyć książkę, by móc ją w spokoju chwilę pokontemplować. Sporo jest wątków humorystycznych, ale napisanych swobodnie i z gracją. Cała książka jest odzwierciedleniem starannej edukacji Lampedusy i niezmiernie dziwi mnie, że dwóch włsokich wydawców ją odrzuciło, zanim trzeci zbił na niej majątek. Książka ukazała się w rok po śmierci autora i przez wielu uważana jest za jedną z najważniejszych włoskich powieści XX wieku. Szkoda, że w Polsce jest tak mało znana – to naprawdę wybitne dzieło.

 

Giuseppe Tomasi di Lampedusa, Lampart

Wydawnictwo Książka i Wiedza

Warszawa 1988

Tłumaczenie: Zofia Ernstowa

Liczba stron: 366

ISBN: 978-83-05-11681-6

Gatunek: proza obyczajowa

___________________________________________________________

Golden straws of happiness

A great return to the book I read while still in high school. I just remembered that I liked it very much, but I couldn't remind myself why. Now I know! It is a pity that Lampedusa did not leave behind any other novels, only short stories, letters and an introduction to 16th-century French literature.

The history of the family with unification of Italy as background

The writer shows the history of the di Salina family during turbulent times - the struggles for the unification of Italy, and then several decades later. Don Fabrizio Corbera, Prince di Salina is the last great representative of the di Salina family and of a certain social class. Most of the book is about the prince and his observations and actions, although his family is also presented - his wife, nephew Tancredi, children and mistresses.

The Leopard also features one of the most beautiful, touching and powerful death scenes in literature. The book is worth reading only for chapter VII, entitled simply ‘The Death of the Prince’. The life pulsating in it is shown as leaking water, which initially drips slowly, but as it comes to an end it begins to escape in a wave.

Proustian descriptions

Lampedusa in its style reminds me a bit of Proust - with its admiration for detail, descriptions of feasts, costumes, landscapes (sun-burnt Sicily), gardens next to palaces, and finally the mouthwatering description of rum jelly. Reading his prose is a feast for the senses and imagination. Additionally, reading an Italian writer in the hot summer gives us the best descriptions of the scorching sun I have read:

"This morning the sun, still far from its peak heat, on this thirteenth day of May has revealed itself as the true ruler of Sicily: a fierce and shameless sun, a sun acting like a drug, a sun that annihilated the will of individual peoples and held everything in a servant inertia swayed by feverish dreams, in a fever born of the lawlessness of dreams. " (p. 51)

Anyway, Sicily is depicted in such a way that you immediately want to go and visit it, with the light and colors shown in a masterly manner. The Magus of John Fowles had made a similar impression on me, where Greece was presented in such a delightful way.

Biographic hints of the novel

After reading Lampedusa's biography on en.wikipedia.org[1], I see similarities between the writer's situation and the fate of the main character in his novel. Lampedusa was the son of Giulio Maria Tomasi, who held the titles of the Prince of Lampedusa, Duke of Palma di Montechiaro, Baron of Torretta and a Spanish Grandee. He himself had no children, unlike his literary hero, but he was fascinated by the figure of his young cousin, Gioacchino Lanza Tomasi, whom he finally adopted. Prince di Salina, in turn, adores his nephew Tancredi Falconeri, whom he treats like a son and helps him arrange a marriage with the beautiful Angelica, daughter of the parvenu Sedara. Lampedusa is therefore the last prince of his family, and so does Duke di Salina describe his situation, believing that Tancredi has more of his family characteristics than his own son. The writer described, using his own example, the extinction of the aristocracy and its taking of its place by upbeat upstarts from the lower classes. As with Prince di Salina, Lampedusa's marriage was not successful (his mother did not like her son's wife, Alexandra von Wolff-Stomersee, and only after her death did the marriage re-live together). Also descriptions of fights and the shocking image of the reeking corpse of a young soldier found in the garden, the creator drew from his own experience, as he had participated in battles of the World War I. The novel has a lot of biographical threads, which may explain its authenticity and credibility.

My rating: 10/10

I rarely come across novels that are so outstanding and so perfectly nuanced. The story and the aesthetic layers are perfectly balanced, and the mentioned chapter depicting the death of prince di Salina really touched me. This book demands a moment of contemplation and cannot be simply read for speed.  There are many humorous threads, but they are written freely and gracefully. The entire book is a reflection of Lampedusa's careful education, and it amazes me immensely that two Italian publishers rejected it before a third made a fortune on it. The book was published a year after the author's death and is considered by many to be one of the most important Italian novels of the 20th century. It is a pity that it is so little known in Poland - it is truly an outstanding work.

 

Author: Giuseppe Tomasi di Lampedusa

Title: The Leopard

Book and Knowledge Publishing House

Warsaw 1988

Translation: Sophia Ernstowa

Number of pages: 366

ISBN: 978-83-05-11681-6

Genre: prose of manners

---

[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Giuseppe_Tomasi_di_Lampedusa. Retrieved 24 of July 2021.

Oriana Fallaci, Pasolini. Niewygodny człowiek (Pasolini Un Uomo Scomodo)

Wstyd przyznać, ale ta niewielka książeczka to moje pierwsze spotkanie z twórczością słynnej włoskiej dziennikarki Oriany Fallaci. Uważam, że to znakomita próbka jej stylu, stanowiąca zachętę do sięgnięcia po kolejne utwory.

Dwa wielkie nazwiska

Ta króciutka pozycja Świata Książki (zaledwie 110 stron) to zapis śledztwa, które przeprowadziła Fallaci po tragicznej śmierci jej przyjaciela i kontrowersyjnego włoskiego reżysera i poety, Piera Paolo Pasoliniego. Mężczyzna został zamordowany w nocy z 1 na 2 listopada 1975 roku, a za jego zabójstwo został zatrzymany nastoletni Giuseppe Pelosi. Już 14 listopada Fallaci publikuje w gazecie L’Europeo dwa teksty podważające oficjalną ścieżkę śledztwa – „Czy zabili go dwaj motocykliści?” oraz „List do Piera Paolo”. Tydzień później Fallaci publikuje dwa kolejne teksty, „To była masakra” oraz „Tajemniczy świadek”, w których przedstawia możliwy przebieg wydarzeń oraz rozprawia o naturze Pasoliniego. 

Co kryje w sobie 110 stron?

Sama książka zawiera kilkukrotny zapis tych samych wydarzeń – najpierw we wstępie Alessandro Cannavò, potem we wstępie od wydawcy. Następnie mamy 5 tekstów Fallaci (otwiera je relacja ze spotkania Oriany z reżyserem w Nowym Jorku z 1966 roku), a zamyka posłowie pokazujące, jak sytuacja związana z morderstwem Pasoliniego i prowadzonym przez Fallaci prywatnym śledztwem w tej sprawie wpłynęła na dziennikarkę. Kobieta bardzo szybko zrozumiała, że drobny Pelosi nie mógłby samodzielnie pokonać potężnego mężczyzny, jakim był Pasolini. Wraz z redakcją dotarła do przerażonych świadków i uczestników zdarzenia, którzy potwierdzili, że w morderstwie uczestniczyły co najmniej trzy osoby, oskarżyła policję o szereg błędów proceduralnych (niewłaściwe zabezpieczenie miejsca zbrodni, pominięcie części dowodów, niewłaściwe zabezpieczenie zwłok), a w rezultacie spotkała się z ostracyzmem środowiska dziennikarskiego oraz wyrokiem na 4 miesiące aresztu za nieujawnienie danych swoich informatorów. Po latach okazało się, że miała rację.

Portret bez światłocienia

Siłą książki Pasolini. Niewygodny człowiek jest bezkompromisowość prozy Fallaci. Szczegóły samego morderstwa interesowały mnie znacznie mniej niż przedstawienie sylwetki samego reżysera i katastrofy, do której dążył. Dziennikarka jest wnikliwa w swojej analizie i przedstawia postać Pasoliniego jako zderzenie sacrum i profanum – poszukiwanie absolutu i dążenie do upodlenia. Reżyser był aktywnym homoseksualistą i w celu zaspokojenia swoich potrzeb często udawał się w najmroczniejsze dzielnice miast, w których aktualnie przebywał, by zaspokoić swoje żądze. „[…] poszukiwałeś grzechu po to, by poszukiwać zbawienia, pewny, że zbawienie może być owocem grzechu i im większy jest grzech, tym bardziej całkowite okaże się zbawienie,” pisze Fallaci w „Liście do Piera Paolo” (s. 59). W swoich tekstach jest bezkompromisowa i ostra jak żyletka. To sprawia, że jestem ciekawa kolejnych jej książek, zwłaszcza słynnych wywiadów z politykami, przywódcami, pisarzami (Wywiad z historią). Tutaj za mało było Oriany w Orianie, choć mikroksiążeczka przygotowana jest starannie i z wieloma odniesieniami.

Moja ocena: 6/10.

Oriana Fallaci, Pasolini. Niewygodny człowiek

Wydawnictwo Świat Książki

Warszawa 2018

Tłumaczenie: Joanna Ugniewska

Liczba stron: 110

ISBN: 978-83-8031-761-1

Gatunek: reportaż

__________________________________________________________________________

I am ashamed to admit, but this little book is my first encounter with the work of the famous Italian journalist Oriana Fallaci. I believe that this is an excellent sample of her style, which is encouraging to make me reach for more of her works.

Two important names

This short book published by Polish Publishing House Świat Książki (only 110 pages) is a record of the investigation carried out by Fallaci after the tragic death of her friend and controversial Italian director and poet, Pier Paolo Pasolini. The man was murdered on the night of November the 1st 1975, and the teenage Giuseppe Pelosi was arrested for his murder. On November 14, Fallaci publishes two texts in L'Europeo newspaper that undermine the official path of the investigation – ‘Did two motorcyclists kill him?’ and ‘Letter to Pier Paolo’. A week later, Fallaci publishes two more texts, ‘It was a massacre’ and ‘A secret witness’, in which she presents the possible course of events and discusses the nature of Pasolini.

What's inside those 110 pages?

The book itself contains a record of the same events several times - first in the introduction by Alessandro Cannavò, then in the introduction from the publisher. Then we have 5 texts by Fallaci (they are opened by an account of Oriana's meeting with the director in New York in 1966), and closed by an afterword showing how the situation related to Pasolini's murder and the private investigation conducted by Fallaci influenced the journalist. The woman very quickly understood that little Pelosi could not defeat such  well-built man as Pasolini on his own. Together with the editorial staff, she reached the terrified witnesses and participants of the incident who confirmed that at least three people participated in the murder, accused the police of a number of procedural errors (improper securing of the crime scene, omission of some evidence, improper preservation of the body), and as a result she was ostracized by the journalistic environment and sentenced to 4 months of jail for failure to disclose the data of her informants. Years later, it turned out that she was right.

Portrait without chiaroscuro

The strength of Pasolini. The Inconvenient Man is the uncompromising nature of Fallaci's prose. I was much less interested in the details of the murder than in her portrayal of the director himself and the catastrophe he was striving for. The journalist is insightful in her analysis and presents the figure of Pasolini as a clash of the sacred and the profane - a search for the absolute and a pursuit of degradation. The director was an flaming homosexual and in order to satisfy his cravings, he often went to the darkest districts of the cities where he was currently staying, to satisfy his desires. "... You have searched for sin in order to seek salvation, confident that salvation can be the fruit of sin and the greater the sin, the more complete salvation will be," Fallaci writes in her ‘Letter to Pier Paolo’ (p. 59). In her articles she is uncompromising and razor-sharp. This makes me curious about her other books, especially the famous interviews with politicians, leaders and writers (Interview with history). There was not enough Oriana in Oriana here, although the small book is prepared carefully and with many references.

My rating: 6/10.

Author: Oriana Fallaci

Title: Pasolini. The Inconvenient Man

Publishing House: Świat Książki 

Warsaw 2018

Translation: Joanna Ugniewska

Number of pages: 110

ISBN: 978-83-8031-761-1

Genre: reportage