Marcin Wicha, Kamionek

Świat pokazuje nam się wtedy, kiedy jesteśmy zajęci własnymi sprawami

Ostatnio jestem w trybie literatury małoojczyźnianej. W tym roku był przecież i Rok królika Joanny Bator z Ząbkowicami Śląskimi, i Miedzianka Filipa Springera, a teraz przyszedł czas na Kamionek nieodżałowanego Marcina Wichy ze zdjęciami Agnieszki Rayss. Kamionek to dzielnica Warszawy, leżąca tuż przy Wiśle, między Pragą, Targówkiem a Saską Kępą. Po drugiej stronie rzeki znajdziemy Centrum Nauki Kopernik. Oś dzielnicy wyznacza ulica Grochowska, opisywana przez autora jako „rynna szarych kamienic” (s. 23). Właśnie tym opisem zaczyna się książka, pełna antropomorfizacji. Kamionek to towarzysz podróżny, przyjaciel, nauczyciel.

Dzielnica Warszawy

Pozycja powstała z okazji wystawy zorganizowanej przez Muzeum Warszawskiej Pragi zatytułowanej "Znaleźne. Przeszłość i przyszłość Kamionka". Tekst ilustrują fotografie Agnieszki Rayss, fotografa i wykładowcy Uniwersytetu SWPS. Autorzy – zarówno warstwy tekstowej, jak i fotograficznej – zabierają nas w intymną podróż po dzielnicy, pełną subiektywnych spostrzeżeń i obserwacji. Kamionek to nieortodoksyjny przewodnik po dzielnicy, skupiony na rzeczach, na które najczęściej nie zwraca się uwagi – chodniku, samotnych zdobieniach kamienic, porastającym kamienice winobluszczu, innych podziałach. „Najlepiej zwiedzać pod pretekstem jakichś innych, pilnych spraw” – pisze Wicha. „Świat pokazuje nam się wtedy, kiedy jesteśmy zajęci własnymi sprawami” (s. 166).

Lektura dla wtajemniczonych

Książka, jakkolwiek pięknie i starannie wydana, pozostawiła we mnie mieszane uczucia. Mimo, że Autor pisze o miejscach historycznych – szosach, pomnikach, śladach po kulach z II wojny światowej, powojennych gruzach („Warszawa jest zbudowana z Warszawy” s. 92), to jednak jest to osobiste spojrzenie na miejsce, które zna się jak własną kieszeń. To lektura dla wtajemniczonych. Pozostali – jak ja – niewarszawiacy – mogą patrzeć na książkę i zdjęcia z pewnego dystansu, podziwiać poetyckie zacięcie Autora i wyczucie słów, ale miejsce chyba zostanie dla nas obce. Natomiast może będziemy chodzić po własnych małych ojczyznach z szerzej otwartymi oczami.

Moja ocena: 6/10.

Piotr Wicha, Kamionek
Fotografie: Agnieszka Rayss
Wydawnictwo: Muzeum Warszawy, Warszawa 2025
Liczba stron: 188
ISBN: 978-83-971849-8-5

********************************************************************************

The world reveals itself to us when we are busy with our own affairs

Lately, I've been in the mood for literature from the Little Homelands. This year, after all, saw Joanna Bator's Year of the Rabbit with Ząbkowice Śląskie, and Filip Springer's Miedzianka, and now it's time for Kamionek by the late Marcin Wicha with photographs by Agnieszka Rayss. Kamionek is a district of Warsaw, situated on the right side of the Vistula River, between Praga, Targówek, and Saska Kępa. On the other side of the river, we find the Copernicus Science Centre. The district's axis is marked by Grochowska Street, described by the author as a "gutter of gray tenement houses" (p. 23). This description opens the book, full of anthropomorphisms. Kamionek is a traveling companion, a friend, a teacher.

A District of Warsaw

This book was created for the exhibition organized by the Praga Museum of Warsaw, titled "Finder’s Fee: The Past and Future of Kamionek." The text is illustrated with photographs by Agnieszka Rayss, a photographer and lecturer at SWPS University. The authors – both of the text and the photographs – take us on an intimate journey through the district, full of subjective observations and insights. Kamionek is an unorthodox guide to the area, focusing on things that are most often overlooked – the sidewalk, the solitary ornaments of the tenement houses, the Virginia creeper growing over the buildings, and other divisions. "It's best to explore under the pretext of other, urgent matters," writes Wicha. "The world reveals itself to us when we are busy with our own affairs" (p. 166).

Reading for the Connoisseur

The book, though beautifully and carefully produced, left me with mixed feelings. Although the author writes about historical sites – roads, monuments, bullet holes from World War II, post-war rubble ("Warsaw is built of Warsaw" p. 92), it is nonetheless a personal look at a place one knows like the back of one's hand. This is a must-read for the initiated. Those of us who don't live in Warsaw, like myself, can look at the book and photos from a distance, admiring the author's poetic flair and sense of language, but the place will likely remain unfamiliar to us. Perhaps, however, we'll wander through our own little homelands with our eyes wide open.

My rating: 6/10.

Author: Piotr Wicha

Title: Kamionek
Photographs: Agnieszka Rayss
Publishing House: Museum of Warsaw, Warsaw 2025
Number of pages: 188
ISBN: 978-83-971849-8-5