Zaczęło się
No pięknie! Odkryłam, że Karl Ove
Knausgård napisał trylogię dopiero, kiedy zobaczyłam trzeci tom. Ale lepiej
późno niż wcale, zwłaszcza, że nowa seria to coś innego niż słynna autobiografia
Moja walka. Czy warto?
Knausgård chyba nie umie pisać
krótkich książek. Gwiazda poranna ma ponad 700 stron, ale czyta się ją
przyjemnie i w miarę szybko. Powieść stoi na pograniczu gatunków – pomiędzy
prozą obyczajową, thrillerem, kryminałem a fantastyką. Bohaterów jest aż
dziewięcioro: Arne (1), wypoczywający w domku letniskowym ze swoją żoną Tove i
trójką dzieci, nastoletnią córką Ingvild oraz bliźniakami Asle i Hemingiem.
Mężczyzna jest wykładowcą akademickim, a podczas wakacji przejmuje opiekę nad
dziećmi, podczas gdy jego żona ma nawrót psychozy. Rodzinę odwiedza Egil Stray
(2), który na wyspie mieszka cały rok. Mężczyzna szuka samotności, namiętnie
czyta Biblię i zastanawia się nad sensem życia i śmierci. Poznajemy również
Kathrine (3), która jest pastorem. Podczas powrotu z konferencji dotyczącej
tłumaczenia Pisma Świętego kobieta dochodzi do wniosku, że nie chce wracać do
domu, do męża i dzieci, i woli spędzić noc w rodzinnym mieście w hotelu niż
wracać na łono rodziny. Emil (4) to młody mężczyzna, który pracuje w
przedszkolu, a podczas jego dyżuru jedno z dzieci spada z przewijaka na głowę.
Jednak opiekun nikomu się nie przyznaje do wypadku i spędza wieczór w
towarzystwie znajomych. Iselin (5) tuż po ukończeniu liceum zaczyna pracować na
kasie w lokalnym sklepie, nie podejmując studiów mimo sporego talentu
wokalnego. Dziewczyna nie lubi swojego grubego ciała i nie akceptuje swojego
wyglądu. Solveig (6) jest pielęgniarką w szpitalu. Opiekuje się swoją cierpiącą
na Alzheimera matką, a w odwiedziny przyjeżdża do niej dawno niewidziana córka
Line. Podczas dodatkowego dyżuru pacjent, u którego stwierdzono śmierć mózgu,
budzi się na stole operacyjnym podczas próby pobrania organów. Jostein (7) jest
dziennikarzem, obecnie pracującym w dziale kultury, a dawniej jako dziennikarz
śledczy. Mężczyzna nadużywa alkoholu i nie zauważa, jak jego syn Ole stacza się
w depresję. Jego żona Turid (8) pracuje jako opiekunka osób upośledzonych
umysłowo na nocnej zmianie. Kobieta jest uzależniona od oksazepamu i podczas
jej dyżuru jeden z pacjentów jej ucieka. W końcu jest również Vibeke (9), młoda
kurator sztuki niewiele po trzydziestce, która związała się ze znacznie
starszym, uznanym architektem, Helgem Bråthenem, i razem mają córeczkę, Åsę.
Vibeke przygotowuje przyjęcie niespodziankę na 60 urodziny partnera. Cała
powieść toczy się w przeciągu dwóch dni i jest jakby długą ekspozycją
bohaterów, przy czym niektórzy, tacy jak Egil czy Arne, pojawiają się częściej,
a inni (Emil) znacznie rzadziej. Część bohaterów kojarzy się wzajemnie albo
zna, a część jest sobie zupełnie obca.
Łączą ich dwie rzeczy – każdy
widzi wielką supernową, gwiazdę polarną, która ukazuje im się na niebie. Nikt
nie wie, co ona oznacza, ale zaczynają się dziać dziwne rzeczy. Zwierzęta pojawiają
się masowo niczym w biblijnych plagach egipskich. Arne spotyka na swojej drodze
mnóstwo krabów, Vibeke ma na tarasie najazd biedronek, Solveig dwukrotnie spotyka
na drodze do szpitala majestatycznego jelenia. W jakiś sposób te spotkania
niosą aurę niezwykłości i czasami również zagrożenia. W życiu każdego z
bohaterów dzieją się również rzeczy niepokojące i każdy z nich traci kontrolę
nad jakimś aspektem swojego życia. Arne ucieka przed chorobą swojej żony w
alkohol, Egil nie chce zajmować się swoim synem Wiktorem, którego była żona
musi mu podstępem podrzucić. Iseline widzi rzeczy, których nie widzą inni
(pożar na poddaszu, obłąkanego syna gospodarzy, który dobija się do domu). Emil
zataja wypadek dziecka, narażając je tym samym na jeszcze większe niebezpieczeństwo.
Matka Solveig łamie rękę podczas wizyty w toalecie. Jostein dowiaduje się, że
znaleziono członków heavymetalowego zespołu, zamordowanych i obdartych ze
skóry. Jakieś zło czai się w lesie… Z każdą stroną wzrastał mój niepokój.
Bardzo dużo miejsca w powieści
zabierają rozważania egzystencjalne. Sporo miejsca poświęcił Autor śmierci, o
której esej pisze Egil. Ale zastanawia się nad nią również Katherine, która
organizuje pogrzeb starszego samotnego mężczyzny, a potem kilkuletniej
dziewczynki. Knausgård przywołuje prace Kierkegaarda czy choćby Apokalipsę
Świętego Jana, cytat z której stanowi motto powieści.
Umiejętność zatrzymywania
chwil
Chciałabym jeszcze zwrócić uwagę
na przepiękny początek książki – dobiega końca upalne lato w Norwegii, ojciec
sprawdza, jak śpią jego dzieci. Ten obraz tchnie czułością, ale również
niesamowitym spokojem. Zresztą to jest wielka siła prozy Knausgårda, malowanie
subtelnych, pięknych obrazów, łapanie chwili. Jest taki moment, kiedy Wiktor
nawiązuje bardzo intymną relację z ojcem, przyznając mu się do swojego strachu
przed śmiercią. Sama w tym momencie poczułam się jak dziecko, przypominając
sobie moment, kiedy uświadomiłam sobie, że śmierć istnieje i jak bardzo się
wtedy bałam. Norweg naprawdę potrafi chwytać chwile. Można powiedzieć, że kupił
mnie już sam początek tej książki i czytałam ją z ogromną ciekawością i
rosnącym zainteresowaniem. Teraz muszę sięgnąć po kolejne tomy – Wilki z
lasu wieczności i Trzecie królestwo. W końcu, jak głosi ostatnie
zdanie książki – „Oznacza to, że się zaczęło” (s. 718). Ale co?
Moja ocena: 8/10.
Karl Ove Knausgård, Gwiazda poranna
Tłumaczenie: Iwona Zimnicka
Wydawnictwo Literackie, Kraków 2022
Liczba stron: 720
ISBN: 978-83-08-07640-8
******************************************************************************
It's Begun
Oh, great! I discovered that Karl Ove Knausgård
wrote a trilogy only after seeing the third volume. But better late than never,
especially since the new series is something different from his famous
autobiography, My Struggle. Is it worth it?
Knausgård doesn't seem to like writing short
books. Morning Star is over 700 pages long, but it's an enjoyable and
relatively quick read. The novel straddles the genres—between social fiction,
thriller, crime novel, and fantasy. There are nine characters: Arne (1),
vacationing at a summer cottage with his wife, Tove, and their three children -
his teenage daughter, Ingvild; and the twins, Asle and Heming. He's a
university lecturer and takes over the children during the holidays while his
wife experiences a relapse of psychosis. The family is visited by Egil Stray
(2), who lives on the island year-round. He seeks solitude, avidly reading the
Bible, and pondering the meaning of life and death. Another character is
Kathrine (3), a pastor. While returning from a Bible translation conference,
she decides she doesn't want to return home to her husband and children,
preferring to spend the night in a hotel in her hometown rather than return to
the bosom of her family. Emil (4) is a young man who works at a preschool, and
while he's on duty, one of the children falls from the changing table onto his
head. However, the caregiver doesn't confess to anyone about the accident and
spends the evening with friends. Iselin (5), right after graduating from high
school, starts working as a cashier at a local store, not pursuing higher
education despite her considerable singing talent. She dislikes her overweight
body and refuses to accept her appearance. Solveig (6) is a nurse in a
hospital. She cares for her mother, who suffers from Alzheimer's disease, and
her long-lost daughter, Line, comes to visit. During an extra shift, a
brain-dead patient wakes up on the operating table during an organ harvest.
Jostein (7) is a journalist, currently working in the cultural department and
formerly an investigative journalist. He abuses alcohol and fails to notice that
his son Ole descents into depression. His wife, Turid (8), works night shifts
as a caregiver for the mentally disabled. She is addicted to oxazepam, and
during her shift, one of the patients escapes. Finally, there's Vibeke (9), a
young art curator in her early thirties who has become involved with a much
older, renowned architect, Helg Bråthen, and together they have a daughter,
Åsa. Vibeke is planning a surprise party for her partner's 60th birthday. The
entire novel unfolds over two days and serves as a long exposition of the
characters, with some, such as Egil and Arne, appearing more frequently, while
others (Emil) appear less frequently. Some of the characters are familiar with
each other, while others are complete strangers.
Two things connect them – each sees a huge
supernova, the Morning Star, appearing in the sky. No one knows what it means,
but strange things begin to happen. Animals appear en masse, as in the biblical
plagues of Egypt. Arne encounters a multitude of crabs, Vibeke is invaded by
ladybugs on the terrace, and Solveig encounters a majestic deer on the way to
the hospital twice. Somehow, these encounters carry an aura of the
extraordinary and, at times, of danger. Disturbing things also happen in each
of the characters' lives, and each of them loses control over some aspect of
their lives. Arne escapes his wife's illness by turning to alcohol, Egil
refuses to care for his son, Victor, and his ex-wife has to simply send the kid
over with no way out. Iseline sees things others don't see (a fire in the
attic, the farmer's deranged son knocking on the door). Emil conceals the
child's accident, thus exposing the kid to even greater danger. Solveig's
mother breaks her arm while using the restroom. Jostein learns that members of
a heavy metal band, missing fr a few weeks, have been found murdered and
skinned. Some evil lurks in the forest… My anxiety grew with each page.
Existential reflections occupy a significant
portion of the novel. The Author devotes considerable space to death, which
Egil writes an essay about. But Katherine also ponders about it, as she
organizes the funeral of an elderly, lonely man, and later, a young girl.
Knausgård cites Kierkegaard's works and even the Apocalypse of St. John,
a quote from which serves as the novel's motto.
The Ability to Capture Moments
I'd also like to highlight the book's beautiful
beginning – a hot summer in Norway is coming to an end, and a father checks on
his children's sleep. This image exudes tenderness, but also incredible peace.
Indeed, this is the great strength of Knausgård's prose: painting subtle,
beautiful images, capturing the moment. There is a moment when Wiktor
establishes a very intimate relationship with his father, confessing to him his
fear of death. I felt like a child myself, remembering the moment I realized
death existed and how terrified I was. The Norwegian truly has a knack for
capturing images and emotions. I was captivated by the very beginning of this
book, and I read it with immense curiosity and growing interest. Now I have to
reach for the next volumes – The Wolves of Eternity and The Third Realm.
After all, as the book's final sentence says – "It means that it has
begun" (p. 718). But what?
My rating: 8/10.
Author: Karl Ove Knausgård
Title: The Morning Star
Translation: Iwona Zimnicka
Publishing House: Wydawnictwo Literackie, Kraków 2022
Number of pages: 720
ISBN: 978-83-08-07640-8
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz