Emilie Pine, O tym się nie mówi (Notes to Self)

Wychodzenie ze strefy cienia

Niewielkich rozmiarów książka skusiła mnie stonowaną okładką, niewielkimi rozmiarami i obietnicą poruszających tematów. Już pierwszy esej, O niewstrzemięźliwości, przykuwa uwagę - mówi o ojcu alkoholiku, który właśnie prawdopodobnie umiera w szpitalu w Grecji. Tym pierwszym tekstem Emilie Pine zaprasza nas do swojego intymnego świata i tym samym ostrzega, że lekko nie będzie.

Zbiór sześciu trudnych tematycznie esejów

Urodzona w 1978 roku Pine to pisarka i wykładowca uniwersytecki na Trinity College w Dublinie. O tym się nie mówi, z angielskim tytułem Notes to Self, a więc Notatki do samej siebie, to zbiór sześciu esejów, z których każdy traktuje o innym temacie tabu. Jednocześnie są to tematy bliskie każdej kobiecie, traktujące o kobiecym ciele, problemach z płodnością, menstruacji, przekwitaniu, wykorzystaniu seksualnym, poczuciu samotności i surowości dla samej siebie. Książka jest więc naładowana trudnymi treściami, które stanowią w dużej mierze również część mojego doświadczenia, część doświadczenia wielu kobiet. To pozycja kameralna, ale ważna, jak często się dzieje z publikacjami Wydawnictwa Cyranka.

I tak to właśnie wygląda, kiedy kobieta przelewa swoją krew na papier

W zasadzie większość tekstów poświęcona jest trudnej kobiecości - począwszy od jednoczącego nas doświadczenia menstruacji, licznych wpadek w tamponami i podpaskami, pojawiającej się uparcie krwi, która powinna zostać ukryta. W eseju o znaczącym tytule O krwawieniu i innych zbrodniach czuć narastające wkurwienie autorki na ten wymagający element kobiecości, dla wielu z nas bolesny i trudny, a tak starannie wycofywany i chowany przez dyskurs społeczny. W drugim w tomiku tekście, O latach starań, Pine opowiada o próbach zajścia w ciążę, zakończonych poronieniem, płynącym z tego rozczarowaniem z zawodu, które sprawiło jej własne ciało, poczucia gorszości, pustki. Autorka opisuje, jak jeden z najpiękniejszych elementów życia zamienia się w matematyczne wyliczenie odpowiedniego momentu na prokreację. Na presję własnych pragnień i oczekiwań. Znajduje się też miejsce na dramatyczną relację ciąży młodszej siostry autorki, która rodzi martwą córeczkę.

Miejsce kobiet

Pine poświęca też dużo uwagi wyglądowi - kobieta ma przede wszystkim ładnie wyglądać i być miła i lubiana, empatyczna, ciepła. Inne wymogi stawia się kobietom sięgającym po władzę, a inne mężczyznom, i inne rzeczy uchodzą za dopuszczalne. "Podejście, że kobiety mają być widziane, ale nie słyszane, jest więcej niż nieznośne. Jest to sposób na danie kobietom do zrozumienia, żeby wróciły na swoje miejsce, z powrotem do milczenia", pisze autorka w eseju O tym, czego nie ma na egzaminie (s. 172). To właśnie potrzeba bycia zauważaną, lubianą, wielokrotnie zaprowadziła nastoletnią bohaterkę wspomnień na manowce, w niebezpieczne sytuacje, ale też do karania samej siebie, głodówek, krytycznego spojrzenia.

Wyzwolenie

Im dłużej czytam tę książkę, tym bardziej jestem wdzięczna autorce za nazwanie rzeczy, które wiele z nas trzyma zakopane w najgłębszych szufladkach w głowie. Ta książka przynosi swoistego rodzaju wyzwolenie, otwartość w mówieniu o tematach trudnych, próbę pogodzenia się z nimi i znormalizowania ich w normalnym dyskursie. Ta publikacja musiała wymagać od Autorki wiele odwagi, by pokazać swoim czytelnikom swoje słabości, rozterki, głębię swoich uczuć, a wśród nich rozpacz i zwątpienie, poczucie bycia gorszym. Myślę, że może to być druga w tym roku po Schyłku Andy Rottenberg książka, która w jakiś sposób zmieni moje życie i podejście do kilku tematów, a to naprawdę bardzo dużo. Wielu kobietom pomoże otworzyć oczy i głowy i nauczyć się nie tylko nazywać swoje emocje, ale również mówić o nich otwarcie. Bardzo potrzebna publikacja, i nawet jeśli nie każdy czytelnik - szczęśliwie - odnajdzie w niej swoje doświadczenia, to jednak o tym się mówi! W końcu!

Moja ocena: 9/10.

Emilie Pine, O tym się nie mówi
Wydawnictwo Cyranka, Warszawa 2020
Tłumaczenie: Joanna Figiel
Liczba stron: 192
ISBN: 978-83-952847-4-8

***********************************************************************************

Leaving the Zone of Shadow

The small book tempted me with its subdued cover, small size and the promise of moving topics. The first chapter, Grief and Responsibility - Caring for a Dying Parent, grabs attention - it talks about an alcoholic father who is probably passing away in a hospital in Greece. With this first text, Emilie Pine invites us into her intimate world and thus warns us that it will not be easy.

A collection of thematically difficult essays

Born in 1978, Pine is a writer and Associate Professor at Trinity College in Dublin. Her debut Notes to Self is a collection of six essays, each of which deals with a different taboo topic. At the same time, these are topics close to every woman, dealing with the female body, fertility problems, menstruation, menopause, sexual abuse, a sense of loneliness and being hard on oneself. The book is therefore loaded with difficult content, which is also largely part of my experience, part of the experience of many women. It is an intimate but important book, as is often the case with publications by Wydawnictwo Cyranka.

And this is exactly what it looks like when a woman spills her blood on paper

In principle, most of the texts are devoted to difficult femininity - starting with the experience of menstruation that unites us, numerous mishaps with tampons and pads, blood that should be hidden but stubbornly appearing. In the essay with the significant title Emotional Honesty - Confronting and Embracing Vulnerability, you can feel the author's growing anger at this demanding element of femininity, painful and difficult for many of us, and so carefully withdrawn and hidden by social discourse. In the second text in the volume, Invisible Barriers - The Realities of Women’s Bodies, Pine talks about her attempts to get pregnant, which ended in a miscarriage, the resulting disappointment with the profession that her own body caused her, a sense of inferiority, emptiness. The author describes how one of the most beautiful elements of life turns into a mathematical calculation of the right moment for procreation. The pressure of one's own desires and expectations. There is also a place for a dramatic account of the pregnancy of the author's younger sister, who gives birth to a stillborn daughter.

The Place of Women

Pine also devotes a lot of attention to appearance - a woman must, above all, look pretty and be nice and liked, empathetic, warm. Different requirements are placed on women reaching for power, and different ones on men, and different things are considered acceptable. "The approach that women are to be seen but not heard is more than unbearable. It is a way of making women understand that they should return to their place, back to silence," the author writes in the essay Academic Life - The Hyper-Competitive World of Academia (p. 172). It is precisely the need to be noticed, liked, that has repeatedly led the teenage heroine of the memoir astray, into dangerous situations, but also to punishing herself, starving herself, critical looking.

Liberation

The longer I read this book, the more grateful I am to the author for naming things that many of us keep buried in the deepest drawers in our heads. This book brings a kind of liberation, openness in talking about difficult topics, an attempt to come to terms with them and normalize them in open discourse. This publication must have required a lot of courage from the Author to show her weaknesses to broad audience, dilemmas, the depth of her feelings, and among them despair and doubt, the feeling of being worse. I think that this may be the second book this year after Anda Rottenberg's Decline that will in some way change my life and approach to several topics, and that is really a lot. It will help many women open their eyes and heads and learn not only to name their emotions, but also to talk about them openly. A very needed publication, and even if not every reader - fortunately - will find their experiences in it, it is still a note to oneself! Very good!

My rating: 9/10.

Author: Emilie Pine
Title: Notes to Self
Publishing House: Cyranka, Warsaw 2020
Translation: Joanna Figiel
Number of pages: 192
ISBN: 978-83-952847-4-8

Joanna Bator, Rekin z Parku Yoyogi

Zbiór esejów o Japonii

Ostatnią książkę z cyklu japońskich przygotowań do wyjazdu czytałam już w samolocie. Tak po prostu wyszło. Niepokoi mnie jednak, że siadając do recenzji Rekina z parku Yoyogi Joanny Bator półtora miesiąca później czuję się, jakbym tej książki wcale nie czytała (podobnie zresztą miałam z twórczością Piotra Wichy). Może tak już jest z esejami – brak fabuły nie zapada w pamięć.

Trzy części

Zbiór esejów i reportaży Bator podzielony jest na trzy części, co autorka tłumaczy we wstępie. Te „trzy ścieżki” dzielą się na Niesamowitości, Alegorie i Heterotropie. W części pierwsze Bator daje się zaskakiwać dziwności Japonii, zadziwiać. Pisze o truchle rekina znalezionym w parku Yoyogi (i niewyjaśnionych przyczynach takiego stanu), o lesie samobójców i depresji, haikyo, a więc zwiedzaniu różnorakich ruin (dawniej popularna była miejscowość Nichitsu, obecnie doszły tereny Fukushimy), mężczyznach w strojach Lolitek (i jak pozwalają rozbroić rzeczywistość), o obsesyjnym chronieniu skóry przed słońcem, o odbywających się na wiosnę w Kawasaki obchodach Kanamara Matrusi, święcie stalowego penisa. O złym stanie uzębienia japońskiej populacji, spadku dzietności i niechęci do seksu. Autorka poświęca również sporo miejsca koledze po piórze – Harukiemu Murakami, i jego powieściom (1Q84, Norwegian Wood, Kronika ptaka nakręcacza) i opowiadaniom (Historia biednej ciotki).

Część druga – Alegorie – poświęcona jest mocy i nośności japońskiej kultury. Bator pisze o Godzilli i umiejętności Japończyków do przerabiania traumy w siłę, kanalizowania emocji (co jak wiemy z eseju o Aokigaharze, nie zawsze kończy się dobrze), o koszmarze trzęsienia ziemi i tsunami z 2011 roku i gigantycznych zniszczeniach, które te dwa żywioły przyniosły. Bez słodzenia opowiada o realiach pracy gejszy, odzierając je z hollywoodzkiego blichtru (to chyba jeden z najlepszych tekstów w całym zbiorze). Pisze również o twórczości słabo znanej w Polsce Natsuo Kirino, o sakurze i co oznacza (oraz ile kosztuje) dobrze przygotowane sushi.

Ostatnia część – Heterotropie – poświęcona jest różnego rodzaju dziwnościom, japońskim zaskoczeniom, fenomenom kulturowym. Pojawią się więc otaku, wieczni chłopcy i ich dzielnica Akihabara, z ich różnymi zbierackimi pasjami (lalki, manga, anime), fascynacją lolitkami (moé), pokojówkami i innego rodzaju mundurkami, aż do skrajnej wersji otaku – hikikomori, który nie opuszcza swojego pokoju, pozostaje na utrzymaniu rodziców i wycofuje się ze społecznych interakcji.

Polska nigdy nie będzie drugą Japonią

Przeszkadzały mi porównania Polski do Japonii na zasadzie – jaki to kraj wiśni jest wspaniały, o nas to nie ma co mówić. Zaskoczyła mnie również ilość tych zestawień – przewijały się przez całą książkę. Zamiast skupiać się na nieznanym, przyjrzałam się więc przedstawieniu naszego kraju, który w oczach Bator jest pełen partactwa, bylejakości, brzydoty, złego gustu i niestaranności (s. 146). Polska jest – dosłownie – obsrana, pokryta psim gównem, którego nie zbierają po swoich pupilach właściciele, brudna i biedna (s. 130), antysemicka (s. 92). Polacy nie potrafią pochylić się nad pięknem świata jak Japończycy nad sakurą, ale przede wszystkim nie potrafią zachowywać za granicą i – o zgrozo – wkładają pomidorki koktajlowe do torebek (s. 89). Książka została wydana w 2014. Czy naprawdę jest u nas tak źle i zasługujemy na takie potępienie? Pomijając oczywiste względy geopolityczne i historyczne, może potęga Japonii wynika również z tego, że ten naród sam się nie deprecjonuje i nie ogląda na innych. Japończycy nie znają angielskiego i nie wchodzą cudzoziemcom w tyłek, bo nie muszą. Nie zależy im chyba szczególnie na naszej o nich opinii, bo mają wystarczające poczucie własnej wartości, potęgi gospodarczej, rozwoju. W tym zakresie powinniśmy brać z nich przykład.

Mroczniejsza strona Japonii

Byłabym jednak niesprawiedliwa, gdybym nie nadmieniła, że na szczęście Bator zauważa również groźniejszą, drugą stronę japońskiej kultury – bezwzględne podporządkowanie.

Nie idealizuję Japonii, która może przerażać tak samo, jak budzić podziw. Ci, którzy nie są w stanie podporządkować się zasadom, zostaną bowiem wyrzuceni na margines albo bez litości zmiażdżeni. Okazywanie słabości w obliczu kryzysu okrywa człowieka wstydem. (s. 88)

Po naszej wizycie w Kraju Kwitnącej Wiśni przyznaję, że faktycznie tak jest. Zasady są po to, by ich przestrzegać, a ich naruszenie wywoła przywołanie do porządku. Dla gajdzina, obcokrajowca, osoby nie znającej zawiłości japońskiej kultury, będzie ono łagodniejsze, ale nadal stanowcze. Słowiańska dusza w Japonii nie pohula. Nie ma podejścia „jakoś to będzie” – nie ma improwizacji, zamiast niej są procedury. Jednak Bator czuła to samo, patrząc na przylizane, wyfiokowane pieseczki prowadzone na smyczy albo wożone w wózkach przez ich właścicieli, życząc zwierzakom, by zaznały rozkoszy tarzania się w brudzie albo zerwania ze smyczy – choć na chwilę. Japonia ma więc znacznie mniej zachwycające oblicze, które wielu jej obywateli kosztuje życie lub tożsamość.

Moja ocena: 6/10

Joanna Bator, Rekin z parku Yoyogi
Wydawnictwo WAB, Warszawa 2014
Ilustracje: Trust, Julia Yamato
Liczba stron: 240
ISBN: 978-83-7747-975-9

*********************************************************************************

A collection of essays about Japan

I was reading the last book in the series of Japanese preparations for the trip on the plane. I just ran out of time beforehand. What worries me, however, is that when I sit down to review A Shark from Park Yoyogi by Joanna Bator a month and a half later, I feel like I haven't read the book at all (I felt the same way with Piotr Wicha's works). Maybe that's the way it is with essays - the lack of a plot isn't memorable.

Three parts

The collection of essays and reportages by Bator is divided into three parts, which the author explains in the introduction. These "three paths" are divided into The Uncanny, Allegories and Heterotropies. In the first part, Bator allows herself to be surprised and amazed by the strangeness of Japan. She writes about the carcass of a shark found in Yoyogi Park (and the unexplained reasons for this state), about the forest of suicides and depression (Aokigahara), haikyo, i.e. visiting various ruins (formerly the town of Nichitsu was popular, now the area of ​​Fukushima), men in Lolita costumes (and how they allow to disarm reality), about the obsessive protection of the skin from the sun, about the Kanamara Matrusi celebrations, the festival of the steel penis, held in Kawasaki in spring. Also about the poor dental condition of the Japanese population, declining fertility rates and aversion to sex. The author also devotes a lot of space to a fellow writer, Haruki Murakami, and his novels (1Q84, Norwegian Wood, The Wind-Up Bird Chronicle) and short stories (The Story of a Poor Aunt).

The second part – Allegories – is devoted to the transformative power and spreading popularity of Japanese culture. Bator writes about Godzilla and the ability of the Japanese to turn trauma into strength, channeling emotions (which, as we know from the essay on Aokigahara, does not always end well), about the nightmare of the earthquake and tsunami of 2011 and the gigantic destruction that these two elements brought. Without sugarcoating, she talks about the realities of geisha work, stripping it of its Hollywood glamor (it's probably one of the best texts in the entire collection). She also writes about the works of Natsuo Kirino, who is not well known in Poland, about sakura and what means (and how much costs) a well-prepared sushi.

The last part – Heterotropies – is devoted to various kinds of oddities, Japanese surprises, and cultural phenomena. There will be otaku, eternal boys and their district of Akihabara, with their various collecting passions (dolls, manga, anime), fascination with lolitas (moé), maids and other types of uniforms, up to the extreme version of otaku - hikikomori, who does not leave his room , remains dependent on parents and withdraws from social interactions.

Poland will never be second Japan

What stroke and suprised me in the volume were the comparisons between Poland and Japan, with the indisputable superiority of the latter. The numer of those juxtapositions was huge - they appeared throughout the whole book. Instead of focusing on the unknown, I looked at the presentation of my country, which in Bator's eyes is full of bungling, mediocrity, ugliness, bad taste and carelessness (p. 146). Poland is - literally - shitty, covered with dog shit that owners do not pick up after their pets, dirty and poor (p. 130), and anti-Semitic (p. 92). Poles cannot admire the beauty of the world like the Japanese can admire sakura, but above all they cannot behave abroad and – horror of horrors – they put cherry tomatoes in their handbags (p. 89). The book was published in 2014. Is our situation really so bad and do we deserve such condemnation? Apart from obvious geopolitical and historical considerations, perhaps Japan's power also results from the fact that this nation does not deprecate itself and does not look up to others. The Japanese don't speak English and they don't get into foreigners' asses because they don't have to. They probably don't particularly care about our opinion of them, because they have enough self-esteem, economic power and development levels. We should follow their example in this respect.

The darker side of Japan

However, I would be unfair if I did not mention that, fortunately, Bator also notices the more dangerous, darker side of Japanese culture - absolute subordination.

I do not idealize Japan, which can be as terrifying as it can arouse admiration. Those who are unable to obey the rules will be marginalized or crushed without mercy. Showing weakness in the face of a crisis shames a person. (p. 88)

After our visit to the Land of the Rising Sun, I admit that this is indeed the case. Rules are there to be followed, and breaking them will result in a citation. For a foreigner, a person who does not know the intricacies of Japanese culture, it will be gentler, but still firm. The Slavic soul will not have enough space in Japan. There is no "it will work out somehow" approach - there is no improvisation, instead there are procedures. However, Bator felt the same, looking at the slick, fluffy dogs being walked on leashes or pushed in strollers by their owners, wishing that the animals would experience the pleasure of rolling in the dirt or being off the leash - at least for a moment. Japan thus has a much less glamorous face that costs many of its citizens their lives or identities.

My rating: 6/10

Author: Joanna Bator
Title: A Shark from Park Yoyogi
Wydawnictwo WAB, Warsaw 2014
Illustrations: Trust, Julia Yamato
Number of pages: 240
ISBN: 978-83-7747-975-9

Susan Sontag, O fotografii (On Photography)

Uparcie utknęłam z tą książką na niemal dwa tygodnie. Czy było warto? Nie wiem. To z pewnością bardzo wymagająca lektura, wieloaspektowe filozoficzne rozważania o naturze fotografii, których nie da się czytać wieczorem w łóżku, po męczącym dniu. Bez pełnego skupienia nie da się skorzystać z tej książki w pełni.

Susan Sontag zawsze aktualna

O fotografii to zbiór esejów publikowany w The New York Review w latach 1973-1977, a w formie książkowej wydany właśnie w roku 1977. Dla mnie książka zawierała wiele cennych i skłaniających do namysłu spostrzeżeń i uwag, choć podanych stosunkowo mało przystępnie.

Sontag zwraca uwagę na zwiazek fotografii i turystyki. Nowa przestrzeń, oglądana za pośrednictwem aparatu czy telefonu komórkowego, staje się oswojona i bezpieczna. Co więcej, robienie zdjęć staje się substytutem pracy, a więc czymś znanym, co znamy dobrze. Jednocześnie robienie zdjęcia zaburza ciągłość czasu, a aparat tworzy barierę pomiędzy fotografem, a fotografowanym. Turysta zawsze pozostaje na zewnątrz, z dystansu. "W gruncie rzeczy aparat zamienia każdego człowieka w turystę wędrującego po rzeczywistości innych ludzi, a ostatecznie także po własnej," pisze autorka (s. 66).

Sontag zwraca uwagę na dwoistą naturę fotografii – może jednocześnie dokumentować rzeczywistość, zaświadczać, że coś się wydarzyło, jak i kreować świat. Ale to niejedyny dualizm, w który fotografia jest uwikłana. Sontag postrzega ją jako przeciwieństwo poznania, czyli czyste postrzeganie, ponieważ zdjęcia atomozują, rozbijają przestrzeń, uwidaczniają tylko jej fragment. Fotografia stoi również w opozycji do malarstwa – malarz konstruuje, fotograf odsłania (s.102), nie wspominając o zautomatyzowaniu procesu i powstających setkach podobnych do siebie zdjęć.

Podobnych spostrzeżeń w książce jest bardzo dużo i dobrze, że Wydawnictwo Karakter wydało ją ponownie. To wartościowa pozycja, powiedziałabym, że kanoniczna dla osób zainteresowanych fotografią. Może być zaczynkiem do dyskusji, punktem wyjścia do ciekawych rozmów o tej sztuce, pożywką dla własnych myśli. Skomplikowany styl Sontag trochę mi przeszkadzał (a zapewnie mnie po prostu przerastał i trochę przez to irytował). Koniecznie trzeba też wspomnieć o całym katalogu nazwisk ważnych fotografów – dla mnie źródło niepoliczalnych odkryć pięknych, nowatorskich, profesjonalnych zdjęć. To także niezaprzeczalna wartość tej książki. Dlatego warto ją chociaż przekartkować.

 

Susan Sontag, O fotografii
Wydawnictwo Karakter
Kraków 2009
Tłumaczenie: Sławomir Magala
Liczba stron: 256
ISBN: 978-83-927366-5-3

_____________________________________________________________________

I was stubbornly stuck with this book for almost two weeks. Was it worth it? I don’t know. It is certainly a very demanding reading, multi-faceted philosophical reflections on the nature of photography that cannot be read in the evening in bed, after a busy day. Without full focus, you cannot get the most out of this book.

Susan Sontag always up to date

On Photography is a collection of essays published in The New York Review in 1973-1977, and published in book form in 1977. For me, the book contained many valuable and thought-provoking observations and remarks, although presented relatively inaccessibly.

Sontag highlights the relationship between photography and tourism. When viewed through a camera or a mobile phone, the new space becomes familiar and safe. What's more, taking photos becomes a substitute for work, and therefore something familiar that we know well. At the same time, taking a photo disturbs the continuity of time and the camera creates a barrier between the photographer and the photographed. The tourist always remains outside, at a distance. ‘In fact, the camera turns every person into a tourist wandering around the reality of other people, and ultimately also on his own,’ writes the author (p. 66).

Sontag draws attention to the dual nature of photography - it can simultaneously document reality, testify that something happened, and at the same time create the world. But this is not the only dualism in which photography is entangled. Sontag perceives it as the opposite of cognition, i.e. pure perception, because the photos atomize, break up space, revealing only a fragment of it. Photography is also in opposition to painting - the painter constructs, the photographer reveals (p. 102), not to mention the automation of the process and the resulting hundreds of pictures similar to each other.

There are many similar observations in the book and it is good that the Karakter publishing house has re-issued it. This is a valuable item, I would say canonical for those interested in photography. It can be a starting point for discussions, and a fuel for one’s own thoughts. The complicated style of Sontag disturbed me a bit (and probably just overwhelmed me and irritated me a bit). It is also necessary to mention the entire catalog of names of important photographers - for me, a source of innumerable discoveries of beautiful, innovative, professional photos. This is also the undeniable value of this book. That is why it is worth at least fanning it.

My rating: 7/10. 

Author: Susan Sontag

Title: On Photography

Publishing House: Karakter 

Krakow 2009

Translation: Sławomir Magala

Number of pages: 256

ISBN: 978-83-927366-5-3