Roy Jacobsen, Oczy z Rigela (Rigels Øyne)

Powieść drogi

Trzeci, choć dla mnie akurat ostatni, tom sagi o Ingrid Barrøy, jest zupełnie inny od pozostałych – to klasyczna powieść drogi. Ingrid wraz ze swoją córeczką Kają wyrusza na poszukiwanie Aleksandra. Jej oczami widzimy odradzający się po II wojnie światowej kraj, skalę wojennych zniszczeń, ludzkie dramaty. Nie chodzi o cel, lecz o samą podróż.

Wojna robi z ludźmi dziwne rzeczy, niekoniecznie stają się od niej lepsi

W pewien sposób Oczy z Riegela są powieścią rozliczeniową – pokazują podejście Norwegów do II wojny światowej, czy pomagali sobie nawzajem, czy też kolaborowali z okupantem. Część osób ewidentnie kłamie przed Ingrid, część usiłuje coś ukryć, część cierpliwie prowadzi ją ścieżkami uciekinierów, pokazując jej tajemne skrytki czy też miejsca przerzutów. Sama Ingrid też usiłuje rozwiązać zagadkę swojego „męża”, jak go nazywa, Aleksandra Michajłowicza Niżnikowa. Zacięta w swoim uporze kobieta nie wie jeszcze, jakie odkrycia ją czekają, a Jacobsen pisze gorzko:

Ingrid ścigała swoją miłość i wciąż pozostawała szczęśliwie nieświadoma tego, że pierwszą ofiarą pokoju jest prawda. (s. 46)

Czy Ingrid byłaby szczęśliwsza nie znając jej? Czy też do końca życia dręczyłaby ją nierozwiązana zagadka?

Wszystkie drogi prowadzą na Barrøy

Kiedy Ingrid zakończyła swoją kilkusetkilometrową tułaczkę, wróciła na Barrøy, ale jako inna, zmieniona osoba. Miała siłę samotnie przemierzać zniszczony wojną kraj, stykać się z nieznanymi ludźmi, brnąć samotnie przez leśne ostępy i opustoszałe drogi. Dlatego wraca na swoją wyspę jako silna, nieugięta kobieta, prawdziwa właścicielka tego miejsca, choć może nieco bardziej zgorzkniała i zamknięta.

Jacobsenowski styl

Tak samo jak we wszystkich pozostałych tomach Jacobsen zostawia sporo niedopowiedzeń i niejasności, nie podaje czytelnikowi jasnych rozwiązań. To proza wymagająca dużej uwagi podczas lektury, czasami sugerująca tylko pewne wydarzenia, malująca je na marginesie. Jednocześnie proza zachwycając opisami krajobrazu, mijanych miast i miasteczek, piękny obraz odradzającej się po wojnie Norwegii, swoisty portret czasów. Z przyjemnością wrócę kiedyś do tej książki, może właśnie do tego tomu ze wszystkich, by zobaczyć, który element wyjdzie dla mnie na pierwszy plan przy ponownej lekturze po dłuższej przerwie. Tymczasem – polecam!

Moja ocena: 7/10.

 

Roy Jacobsen, Oczy z Rigela
Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2020
Tłumaczenie: Iwona Zimnicka
Liczba stron: 256
ISBN: 978-83-66570-29-0

****************************************************************************

The novel of the road

The third, but for me the last, volume of the Ingrid Barrøy saga is completely different from the others - it's a classic road novel. Ingrid and her daughter Kaja set out to find Aleksander. Through the mother’s eyes we see the country reborn after World War II, the scale of war damage, human suffering. It's not about the destination, it's about the journey itself.

War does strange things to people, they don't necessarily make them better

In a way, Eyes of the Riegel is a reckoning novel - it shows the approach of the Norwegians to World War II, whether they helped each other or collaborated with the occupier. Some people are clearly lying to Ingrid, some are trying to hide something, some patiently lead her along the paths of refugees, showing her secret hiding spots or places of transfers. Ingrid herself is also trying to solve the mystery of her "husband", as she calls him, Alexander Mikhailovich Nizhnikov. The stubborn woman does not yet know what discoveries await her, and Jacobsen writes bitterly:

Ingrid pursued her love and was still happily unaware that the first casualty of peace is truth. (p. 46)

Would Ingrid be happier not knowing it? Or would she be haunted by an unsolved mystery for the rest of her life?

All roads lead to Barrøy

When Ingrid ended her wandering of several hundred kilometers, she returned to Barrøy, but as a different, changed person. She had the strength to travel alone through a war-torn country, meet unknown people, wade alone through forests and deserted roads. That is why she returns to her island as a strong, unyielding woman, the true owner of this place, although perhaps a bit more bitter and secretive.

Jacobsen's style

As in all other volumes, Jacobsen leaves a lot of understatements and ambiguities, he does not give the reader clear solutions. It is prose that requires a lot of attention when reading, sometimes only suggesting certain events, painting them in the margins. At the same time, the prose that delights with the descriptions of the landscape, cities and towns passed by, a beautiful portrait of Norway reborn after the war, also - a portrait of the times. I will be happy to return to this very book of the entire series someday, to see which element will come to the fore for me when re-reading after a long break. In the meantime - I strongly recommend!

My rating: 7/10.

Author: Roy Jacobsen
Title: Eyes of the Rigel
Publishing House: Wydawnictwo Poznańskie , Poznan 2020
Translation: Iwona Zimnicka
Number of pages: 256
ISBN: 978-83-66570-29-0