Kelly Barnhill, Syn wiedźmy (The Witch's Boy)

Spokojny, pachnący choinką wieczór, zapalone lampki, atmosfera zimowego wieczoru. Kanapa, ciepły koc, wielki kubek gorącej herbaty. Wreszcie – w ręce prezent dla samej siebie, wydana w ubiegłym roku książka amerykańskiej pisarki Kelly Barnhill Syn wiedźmy. Wielki był mój żal, że oryginalny tytuł książki nie brzmiał Son of a Witch! Ale pewnie literatura młodzieżowa nie może sobie pozwolić na taką... frywolność.

Bracie, gdzie jesteś?

Dwóch siedmiolatków, Ned i Tam, buduje tratwę i spuszcza ją na rzekę, by dopłynąć do morza. Niestety, ich przygoda kończy się tragicznie za najbliższym zakrętem – obaj chłopcy wpadają do wody. Ich ojciec, drwal, jest w stanie wyciągnąć z wody tylko Neda, spuchnięte ciało Tama znaleziono jeszcze tego samego dnia kawałek niżej. Matka, Siostra Wiedźma, nie może się pogodzić ze śmiercią jednego z bliźniąt, oraz z nieuchronnie nadciągającym zgonem drugiego. Łapie więc o zmierzchu duszę Tama i magiczną nicią przyszywa ją do ciała walczącego o życie Neda. Dzięki temu chłopiec pomału wraca do zdrowia, choć za ten zabieg musi zapłacić wysoką cenę. Od tamtej pory słowa nie są mu posłuszne – zaczyna się jąkać i nie jest w stanie czytać.

Jak to było jednak mozliwe, że matka mogła złapać odchodzącą duszę jednego z braci i przeszczepić ją swojemu drugiemu umierającemu dziecku? Otóż Siostra Wiedźma jest strażniczką pradawnej magii, której może używać tylko w dobrym, niesamolubnym celu. Magia jest bowiem bardzo potężna i zabija tych, którzy myślą tylko o sobie. Jest też podstępna i może powodować, że zacznie używać swojego strażnika do swoich celów. Dodatkowo, używanie magii sporo kosztuje. Magia z czasem wykorzystuje coraz więcej energii od swojego opiekuna. Dlatego właśnie matka Neda, kiedy z wizytą do ich grodu przybywa leciwa królowa i Siostra Wiedźma musi przyzwać magię ze swojego odległego domu, po przywróceniu królowej do życia jest wyczerpana przez niemal dwa tygodnie. Kiedy zostaje wezwana na dwór, by królowa mogła jej podziękować, zostawia garniec z magią w domu. Na taką okazję czekali bandyci z sąsiedniego kraju, którzy wiedzą o istnieniu tak potężnej siły i chcą ją zaprząc do swoich celów.

Tak oto na scenę wkracza Áine, córka króla bandytów. Dziewczyna wraz z ojcem po śmierci matki przenosi się znad morza do zaczarowanego lasu i opiekuje się domem. Ojciec wraca do swojego zbójeckiego zawodu, zbiera swoją bandę oddanych mu bandytów, a na szyi zawiesza sobie wisior w kształcie oka, który promieniuje magią. To właśnie ona powoduje, że rudobrody zbój staje się niezwykle chciwy i zaczyna interesować się starożytną magią z pobliskiego kraju. Namawia również swojego pysznego i zadufanego w sobie władcę do ataku na sąsiada, by wejść w posiadanie potężnego artefaktu. Tak oto ścieżki Neda i Áine się przecinają.

Ważne tematy

Barnhill udało się podjąć kilka ważnych tematów pod płaszczykiem baśni dla trochę starszych dzieci. Mamy więc godzenie się ze śmiercią i żałobę – najpierw przy śmierci brata bliźniaka, potem w przypadku śmierci rodziców Aime. Również stara magia, zaklęta w dziewięć głazów, pragnie odejść ze świata, uwolnić się ze swojej kamiennej formy. Śmierć jest tu pokazana jako przejście dalej, wyzwolenie, nowy początek, a nie jako koniec wszystkiego.

Drugi ważny temat to wolność – magia ma ogromny wpływ na swoich opiekunów, a korzystanie z niej wiąże się z wysoką ceną. Król Bandytów całkowicie traci wolną wolę, a magiczny wisior pomału przejmuje nad nim kontrolę. W końcu mężczyzna zupełnie zapomina, bo jest dla niego ważne, a kieruje nim już tylko chciwość. Siostra Wiedźma panuje nad magią, ale i ona zbacza ze ścieżki, ratując swoje dziecko. Odejście magii daje ludziom wolność, a takze pozwala tak naprawdę odejść tym, którzy umarli już dawno, a ich dusze zostały zatrzymane na świecie. Wraz z odejściem brata Ned odzyskuje zdolność mowy i umiejętność czytania, nie ciążą na nim żadne przekazywane z pokolenia na pokolenie obowiązki. Teraz może zostać kim chce, nie musi już być strażnikiem magii.

Magię mozna również, w przypadku Neda, odbierać jako presję społeczną. Dorastamy do życia w społeczeństwie, dojrzewamy i zostajemy przez nie dostrzeżeni jako pełnowartościowi jego członkowie, od których wiele się oczekuje. Ned jest rozdarty przez te słyszane głosy, z których wiele nakazuje mu pójść w różnych kierunkach. Wiele siły kosztuje go podążenie za własnym głosem, za własnymi potrzebami i pragnieniami. Chłopiec wykazuje znacznie większą dojrzałość niż rudobrody bandyta, któremu wizja władzy i bogactw przesłania rodzinę i jej dobro.

Zaniedbane wątki

Frapujący jest również wątek wilka. Rozbójnik uczy swoją córkę, że wilki to podstępne zwierzęta i należy je zabijać, kiedy tylko jest ku temu okazja. Dlatego też Aime strzela do wilczycy, która gdzieś w lesie ma młode. Na jedno z tych szczeniąt natyka się Ned podczas swojej ucieczki przez las i wilk zostaje jego przyjacielem. Dlaczego tak się dzieje? Jakie ma to uzasadnienie fabularne? Nie wiadomo.

Pewien niewykorzystany potencjał ma również postać zbójcy, którego uleczył Ned. Magia spowodowała, że porwany chłopiec spadł wraz z rozbójnikiem z wysokiego mostu i mężczyzna doznał strasznych, bardzo bolesnych obrażeń. Chłopcu, chronionemu przez magię, nic się nie stało. Strażnik magii podejmuje decyzę, by uleczyć śmiertelnie rannego bandytę i darować mu życie. Mężczyzna jednak nie wyciąga z tego właściwych wniosków – podąża śladem chłopca i będzie się starał odebrać mu magię. To jego strzała, skierowana na Áine, zabije jej ojca. Potem jednak mężczyzna znika, i zawsze żal mi drugoplanowych bohaterów, którzy pojawiają się w książce tylko po to, by wypuścić tą jedną feralną strzałę. Spełnił swoją funkcję, porzućmy go, nie będzie nam juz potrzebny. Podobnych przykładów jest tu wiele.

Jaka jest największa siła tej książki? Akcja jest wciągająca, a strony czytają się w zasadzie same. Przysiadałam na chwilę odsapnąć przy świątecznym sprzątaniu, a budziłam się 50 stron dalej, jakbym wychodziła z innego świata. Naprawdę rzadko zdarza się, żeby książki czytały się same!

 

Moja ocena: 7/10.

 

Kelly Barnhill, Syn wiedźmy

Wydawnictwo Literackie

Kraków 2019

Tłumaczenie: Łukasz Małecki

Liczba stron: 392

ISBN: 978-83-08-06864-9

A quiet evening, the smell of a Christmas tree in the air, lights on, the atmosphere of a winter evening. A couch, a warm blanket, a huge cup of hot tea. Finally, a gift for myself, a book by the American writer Kelly Barnhill, The Witch's Boy, translated to Polish last year. It is my great regret that the original title of the book was not The Son of a Witch! But probably the youth literature cannot afford such ... frivolity.

Brother, where are you?

Two seven-year-olds, Ned and Tam, build a raft and set it down on the river to swim to the sea. Unfortunately, their adventure ends tragically around the next bend - both boys fall into the water. Their father, a lumberjack, is only able to get Ned out of the water, Tam's swollen body was found a little further down the river the same day. The mother, Sister Witch, cannot come to terms with the death of one of the twins and the imminent death of the other. So he catches Tam's soul at dusk and sews it with a magic thread to the body of Ned, who is fighting for his life. As a result, the boy slowly recovers, although he has to pay a high price for this procedure. Since then, the words do not obey him - he stutters and is unable to read.

But how was it possible that a mother could catch the departing soul of one brother and transplant it to her other dying child? Well, Sister Witch is the guardian of ancient magic, which she can only use for a good, unselfish purpose. Magic is very powerful and kills those who only think about themselves. It is also sneaky and can start using its guardian for its purposes. Plus, using magic costs a lot. With time, magic uses more and more energy from its guardian. That's why Ned's mother, when the elderly queen visits their town and Sister Witch has to summon magic from her distant home, is exhausted for almost two weeks after the queen is brought back to life. When she is summoned to the court so that the queen can thank her, she leaves the pot with magic at home. The bandits from a neighboring country who know about the existence of such a powerful force and want to harness it to their ends have been waiting for such an opportunity.

This is how Áine, daughter of the bandit king, enters the scene. After the death of her mother, the girl and her father move from the seaside to the enchanted forest and take care of the house. The father returns to his rogue profession, gathers his band of devoted bandits and returns to carrying an eye-shaped pendant that radiates magic. In this way the red-bearded robber becomes extremely greedy and interested in ancient magic from a nearby country. He also persuades his proud and self-righteous ruler to attack his neighbor in order to obtain such a powerful artifact. This is how Ned and Áine's paths cross.

Important topics

Barnhill has managed to tackle some important subjects in the disguise of a fairy tale for slightly older children. So we have to accept death and mourning - first the death of a twin brother, then when Áine's parents die. Old magic, enchanted in nine boulders, also wants to leave the world, to free itself from its stone form. Death is shown here as a transition, liberation, new beginning, not the end of everything.

The second important topic is freedom - magic has a huge impact on its guardians, and using it is associated with a high price. The Bandit King loses his free will completely, and the magic pendant slowly takes control of him. After all, a man completely forgets what is important to him, and he is only driven by greed. Sister Witch controls magic, but she too deviates from the righteous path, saving her child. The departure of magic gives people freedom, and also allows those who have long died and their souls to finally go away. With his brother's departure, Ned regains his ability to speak and read, he is not burdened with any duties passed down from generation to generation. Now he can be whoever he wants to be, he doesn't have to be the keeper of magic anymore.

Magic can also, in Ned's case, be perceived as social pressure. We grow up to live in society, we mature and we are perceived by it as full-fledged members of whom much is expected. Ned is torn apart by these voices he is hearing, many of which tell him to go in different directions. It takes a lot of strength to follow his own voice, his own needs and desires. The boy shows much more maturity than the red-bearded bandit, who is obscured by the vision of power and riches which causes suffering in his family.

Neglected threads

However, there are also some neglected threads, that Barnhill tackles, and then abandons. The topic of the wolf is one of them. The Bandit King teaches his daughter that wolves are sneaky animals and should be killed whenever possible. That's why Áine shoots a she-wolf, which has cubs somewhere in the woods. One of these puppies is encountered by Ned during his escape through the forest, and the wolf becomes his friend. Why is this happening? What is the fictional rationale behind this? It is not known.

The robber who was healed by Ned also has an untapped potential. Magic caused the kidnapped boy to fall with the robber from a high bridge and the man suffered terrible, painful injuries. The boy, protected by magic, was fine. The guardian of magic decides to heal a fatally wounded bandit and spare his life. The man, however, does not draw the right conclusions from this - he is following in the boy's footsteps and will try to take his magic from him. It is the bandit’s arrow, aimed at Áine, that will kill her father. But then the man disappears, and I always feel sorry for the secondary characters who appear in the book only to release this one unlucky arrow. It fulfilled its function, let's abandon it, we will no longer need it. There are many similar examples here.

What is the greatest strength of this book? The action is addictive and the pages basically read by themselves. I used to sit down for a while during Christmas cleaning, and I would wake up 50 pages away, as if I was coming from another world. Books are really rare to read themselves!

 

My grade: 7/10.

 

Author: Kelly Barnhill

Title: The Witch’s Boy

Literary Publishing House

Krakow 2019

Translation: Łukasz Małecki

Number of pages: 392

ISBN: 978-83-08-06864-9