Jakub Małecki, Dygot (Shiver)

Jesteś krzyk, jesteś dygot, jesteś kropla w rzece

Dygot kompletnie mnie zaskoczył. W ogóle nie spodziewałam się takiej treści, takiej historii, takich wzruszeń. Uwielbiam nie wiedzieć, o czym będzie dana książka, a potem przeżywać zaskoczenia. Zwłaszcza, jeśli są pozytywne!

Zarys fabuły ze spojlerami

Janek Łabendowicz ożenił się z Irenką, córką cudaka Pokrzywa i wariatki Dojki. Młode małżeństwo szybko zostało rodzicam Kazia, a żona wkrótce zaszła w drugą ciążę. Rodzina mieszkała przy Frau Eberl, której pomagali w gospodarstwie. Jednak z końcem wojny Janek nie chciał odwieźć swojej dawnej gospodyni do nowej granicy i porzucił ją w drodze, wracając do swojej ciężarnej żony. Porzucona bez opieki Niemka rzuciła na niego przekleństwo, a wkrótce Irenka urodziła syna – albinosa.  Chłopiec dostał na imię Wiktor i we wsi postrzegany jako zwiastun kary bożej i odmieniec. Łatwo nie miał, zwłaszcza, że miejscowi postanowili się go pozbyć, by odwrócić ciągle nękające ich plagi. Dziecko przeżyło cios siekierą w głowę, ale samo zaczęło lubować się w śmierci. Wiktor usiłował zabić kota, a potem zabił żyjącego w rowie Johana Pilchera, Strzępka, z którym rozmawiał i któremu podsunął wcześniej niechcący plan zamordowania własnego ojca.

Drugim wątkiem powieści są losy rodziny Gelda. Bronisław Gelda ożenił się z Helenką i mieli córeczkę Emilkę. Rodzice prowadzili warzywniak w mieście, a ich dziecko bawiło się pod opieką sióstr Pyziakowych. Zardzewiały granat przechowywany w szafie wybuchł bez ostrzeżenia, cztery siostry zginęły, a Emilka została poważnie poparzona. Zrozpaczony ojciec wraca do Cyganów, którzy przepowiedzieli mu taki los, i dowiaduje się o dalsze dzieje swojego dziecka. Ich przepowiednia ma się spełnić co do słowa.

Losy dwójki wyrzutków stykają się, a wtedy Albinos ze zwidami po uderzeniu siekierą i poparzona samotna dziewczyna zakochują się w sobie na śmierć. Emilka rodzi syna, Sebastiana, ale jej mąż ginie w tajemniczych okolicznościach. Dopiero po wielu latach to właśnie Sebastianowi uda się rozwikłać tajemnicę śmierci ojca. W tle zaś toczą się historie ich rodziny – ojciec umiera na raka, Kazimierz jest mężem Krysi i ojcem Helenki, ale również alkoholikiem.

Zapraszam Państwa do świata mojej wyobraźni

Podoba mi się koronkowa fabuła tej książki, przeplatające się losy bohaterów i przedstawienie trzech pokoleń. Bohaterowie są spójni, choć każdy z nich przesycony jest nieszczęściem, smutkiem, melancholią, śmiercią. Wyznacznikiem ich człowieczeństwa jest cierpienie i ulotność przeżywanego szczęścia, oraz znacząca przewaga bólu i smutku nad ulotną radością i spełnieniem. Jedyne, co psuło mi może trochę przyjemność z lektury, to przeświadczenie, że świat nie jest aż taki ponury i smutny, jak przedstawiony przez Małeckiego. Ale przecież książki czyta się po to, by zobaczyć inny punkt widzenia, inne spojrzenie na świat, nieprawdaż?

Literackie odnośniki

Dygot przypominał mi nieco Sto lat samotności Marqueza, a to za sprawą pojawiającego się często realizmu magicznego. Spełniające się przepowiednie Cyganów, czarne otaczające Wiktora i jego syna, niemal nieśmiertelna Dojka – to wszystko elementy niemal jak z powieści kolumbijskiego pisarza. Silne są również podobieństwa do powieści Kamień na kamieniu Wiesława Myśliwskiego, ze zrelacjonowanymi dokładnie losami Szymona Pietruszki. Pojawia się również ciekawy i rzadki w polskiej literaturze wątek albinosa, ze wszystkimi jego uwarunkowaniami kulturowymi (zabobonne podejście ludności wiejskiej i miejskiej do chłopca, a potem mężczyzny, próby morderstwa). Przyznam szczerze, że w literaturze polskiej to pierwszy taki portret, z którym się spotkałam. Małecki lubi pisać o inności, o wyrzutkach, dziwakach, odszczepieńcach. Zaryzykowałabym twierdzenie, że poruszone tematy inności oraz choroby i śmierci to jego znaki charakterystyczne.

Sporo uwagi poświęca autor również historii dziejącej się w tle. Oczami Jana Łabędowicza widzimy świat za czasów II wojny światowej, oczami rodziny Geldów trudy życia w powojennej Polsce. Z Emilką przechodzimy czasy komunizmu, a Sebastian wprowadza nas w lata transformacji. To wszystko pokazane jest nienachalnie, jako przekonujące tło wydarzeń, nadające im wiarygodności.

Polecam! Wciągająca lektura, napisana lekko, do przeczytania w dwa dni. Niesamowicie wciągająca i poruszająca.

 

Moja ocena: 8/10.

 

Jakub Małecki, Dygot

Wydawnictwo Sine Qua Non

Kraków 2015

Liczba stron: 316

ISBN: 978-83-7924-438-6

Gatunek: powieść obyczajowa

 

 

You are a scream, you are shivering, you are a drop in the river

Shiver surprised me completely. I did not expect such content, such a story, such emotions at all. I love not knowing what a book is going to be about and then experience surprises. Especially if they are positive!

Outline of the plot with numerous spoilers

Janek Łabendowicz married Irenka, the daughter of a weirdo Pokrzyw and a madwoman, Dojka. The young couple quickly became Kazio's parents, and the wife soon became pregnant again. The family lived at Frau Eberl’s, whom they helped on the farm. However, with the end of the war, Janek did not want to take his former hostess to the new border and abandoned her on the way, returning to his pregnant wife. The German woman, abandoned, cursed him, and soon Irenka gave birth to a son - an albino. The boy was named Wiktor and in the village was perceived as a harbinger of divine punishment and a changeling. Life has not been easy for him, especially since the locals decided to get rid of him in order to ward off the plagues that continued to strike them. The child survived the blow of an axe to the head, but began to enjoy death itself. Wiktor tried to strangle the cat and later killed Johan Pilcher, the Scap, who lived in the ditch, with whom he had spoken and to whom he had previously unintentionally encouraged to murder his father.

The second theme of the novel is the fate of the Gelda family. Bronisław Gelda married Helena and they had a daughter, Emilka. The parents ran a greengrocer in the city, and their child played under the care of the Pyziak sisters. A rusty grenade stored in a cupboard exploded without warning, four sisters were killed and Emilka was severely burned. The desperate father returns to the Gypsies who foretold him such ebents, and learns about the further fate of his child. Their prophecy is to be fulfilled to the word.

The fates of the two outcasts cross and the hallucinating Albino and the burned lonely girl fall in love with each other. Emilka gives birth to a son, Sebastian, but her husband dies in mysterious circumstances. Only after many years it is Sebastian who will manage to unravel the enigma of his father's death. In the background, the stories of their family unfold - the father dies of cancer, Kazimierz is Krysia's husband and a father to Helenka, but also an alcoholic.

Welcome to the world of my imagination

I like the intricate plot of this book, the intertwining fates of the heroes and the presentation of three generations. The characters are consistent, although each of them is saturated with misfortune, sadness, melancholy and death. The determinant of their humanity is suffering and the fleetingness of experienced happiness, as well as a significant advantage of pain and sadness over joy and fulfillment. The only thing that spoiled my reading pleasure a bit is the conviction that the world is not as gloomy and sad as the one presented by Małecki. But after all, books are read to see a different point of view, a different view of the world, right?

Literary references

Shiver reminded me a bit of Marquez's One Hundred Years of Solitude, thanks to the frequently occurring magical realism. The fulfilling prophecies of the Gypsies, the black surrounding Wiktor and his son, the almost immortal Dojka - all these elements resemble the style of the Colombian writer. There are also strong similarities to the novel Stone upon Stone by Wiesław Myśliwski, with the exact description of the life of Szymon Pietruszka. There is also an interesting and rare in Polish literature topic of the albino, with all its cultural determinants (superstitious attitude of the rural and urban population towards a boy, then a man, and attempted murders). I honestly admit that in Polish literature it is the first portrait of this type that I have come across. Małecki likes to write about otherness, outcasts, weirdos and dissenters. I would risk saying that the discussed themes of otherness as well as disease and death make his signature style.

The author also devotes a lot of attention to the background story. Through the eyes of Jan Łabędowicz we see the world during World War II, through the eyes of the Gelda family the hardships of life in post-war Poland. With Emilka we go through the times of communism, and Sebastian introduces us to the years of transformation. All this is shown unobtrusively as a convincing background to the events, giving them credibility.

I strongly recommend this book! Addictive reading, written lightly, to read in two days.

 

My rating: 8/10.

 

Author: Jakub Małecki

Title: Shiver

Publishing House: Sine Qua Non

Krakow 2015

Number of pages: 316

ISBN: 978-83-7924-438-6

Genre: novel of manners

María Hesse, Frida Kahlo Biografia (Frida Kahlo. Una biografía)

Są książki do czytania i są książki do oglądania. Frida Khalo Marii Hesse należy do tej drugiej kategorii. To z pietyzmem wydana biografia słynnej artystki, przedstawiająca dokładnie tyle szczegółów z życia artystki, ile warto znać.

Cierpienie uwolnione

"Jeśli zamkniesz swoje cierpienie w sobie, ryzykujesz, że pożre Cię od środka" - takie motto od samej bohaterki przyświeca książce. Frida naprawdę miałaby na co narzekać: jej matka cierpiała na niedobór kwasu foliowego w ciąży, przez co Frida urodziła się z jedną nogą krótszą i musiała mieć operację kręgosłupa. Potem w wyniku wypadku komunikacyjnego młoda Frida prawie straciła życie, miała miednicę złamaną w trzech miejscach, jedenaście złamań w prawej nodze, a narządy płciowe przebite przez żelazny pręt, który spowodował też zapalenie otrzewnej. Artystka nie donosiła żadnej ze swoich ciąż, a pragnienie posiadania dziecka trawiło ją do końca życia. Jej mąż, Diego Rivera, wielokrotnie ją zdradzał i para się rozstawała.

Jednak potrafiła przekuć swoje potworne cierpienie w niepokojącą sztukę, uzewnętrznić, unaocznić je bez pomocy słów. Jej najważniejsze obrazy, podsumowane na końcu książki, pokazują ogrom jej bólu, ale również radości istnienia, i meksykańskiego przenikania się życia i śmierci. To pocieszające, że o tak trudnych i przygnębiających tematach można opowiadać tak lekko.

Podążając za Fridą autorka bardzo wiele treści oddaje za pomocą swoich ilustracji, które są proste, ale wysmakowane i czytelne. Warto po tą pozycję sięgnąć choćby po to, by obejrzeć życie wielkiej artystki w obrazach.

Moja ocena: 7/10

María Hesse, Frida Kahlo. Biografia

Wydawnictwo Sonia Draga, seria Młody Book

Katowice 2018

Tłumaczenie: Tomasz Pindel

ISBN: 978-83-8057-265-2

_______________________________________________________________________________

There are books to read and there are books to admire. Frida Khalo by Maria Hesse belongs to the second category. This is a biography of the famous artist, revealing the exact amount of details about her life that one's supposed to know.

Suffering released

"If you keep your suffering inside you, you risk being devoured from the inside" - this is the motto of the book from the heroine herself. Frida really had a lot to complain about: her mother suffered from folic acid deficiency during pregnancy, which resulted in Frida being born with one leg shorter and a necessity of spinal surgery. Then, as a result of a traffic accident, young Frida almost lost her life, her pelvis was broken in three places, eleven fractures in her right leg, and genitals pierced by an iron rod, which also caused peritonitis. The artist suffered several miscarriages, and the desire to have a child consumed her for the rest of her life. Her husband, Diego Rivera, cheated on her many times and the couple parted.

However, she was able to transform her monstrous suffering into disturbing art, externalize it, visualize it without words. Her most important paintings, summarized at the end of the book, show the enormity of her pain, but also the joy of existence, and the Mexican penetration of life and death. It is comforting that such difficult and depressing subjects can be expressed.

Following Frida, the author gives a lot of content using her illustrations, which are simple but tasteful and legible. It is worth reaching for this position if only to watch the life of a great artist through her paintings.

My rating: 7/10


Author: María Hesse
Title: Frida Kahlo. A Biography
Publishing House: Sonia Draga, Młody Book Series
Katowice 2018
Translation: Tomasz Pindel

ISBN: 978-83-8057-265-2

Hanya Yanagihara, Małe życie (A Little Life)

Ostrzeżenie: jeśli chcesz przeczytać Małe życie, nie czytaj tej recenzji - zawiera ona dużo spojlerów, które odbiorą Ci część przyjemności z lektury. Plus - i tak nic Cię nie przygotuje na to, co napisała Yanagihara.

Książka o losie, którego nie da się odmienić, o kojącej sile przyjaźni i Nowym Jorku

Opublikowane w 2015 roku w Stanach Zjednoczonych, a rok później w Polsce Małe życie narobiło zamieszania na rynku wydawniczym. Książka była nominowana do Nagrody Bookera, National Book Award oraz Baileys Women's Prize for Fiction, a wśród czytelników wywołuje skrajne reakcje i ogromny oddźwięk. Nie ma się jednak co dziwić - nie jest to książka "przyjemna", bo i tematyka w niej poruszana do lekkich nie należy. Główny bohater książki, Jude St. Francis, w dzieciństwie był ofiarą wielokrotnych gwałtów, bicia oraz podpalenia, a jego opiekun, brat Luke, prostytuował go po całych Stanach Zjednoczonych.

O czterech takich, co ukradli księżyc

Powieść zaczyna się jednak bardziej niewinnie - to historia przyjaźni 4 młodych mężczyzn, prowadzona od momentu, kiedy mają oni po 20 lat, aż do ich wczesnej starości. Na naszych oczach bohaterowie dorastają, osiągają sukcesy zawodowe, układają sobie życie. Dookoła Jude'a przewija się trójka przyjaciół: Malcolm Irvine, stosunkowo najsłabiej przedstawiony, długo mieszkający u rodziców i pracujący w firmie architektonicznej mężczyzna. Malcolm wkrótce zakłada własną firmę i wraz z żoną Sophie rozkręca ją z ogromnym sukcesem; JB - Jean-Baptiste Marion - dojrzewający artysta, bardzo związany ze swoją rodziną (matką, babcią i ciotkami, ojciec zmarł, gdy JB miał 3 lata). JB jako jedyny ma ogromne wsparcie w swojej rodzinie, która niezmiennie w niego wierzy i go wspiera. Zaczyna od projektu włosy (zbiera włosy po salonach fryzjerskich i tworzy z nich różne artefakty), by osiągnąć sukces serią portretów swoich przyjaciół; Willem Ragnarsson - początkujący, a potem uznany aktor, z tragiczną historią z dzieciństwa. Trójka rodzeństwa Willema zmarła i rodzice, dystansując się od tragedii, pozostawili mu opiekę nad młodszym bratem Hemmingiem, cierpiącym na porażenie mózgowe. Willem odnosi wielki sukces jako aktor i staje się gwiazdą.

Krzywdy z dzieciństwa

Centralną pozycję zajmuje jednak Jude St. Francis, który od początku jest najbardziej enigmatyczną postacią. Czytelnik wyczuwa - jak zresztą pozostali bohaterowi - że młody prawnik skrywa jakąś mroczną tajemnicę z przeszłości, ale dopiero z czasem ogrom cierpienia Jude'a zaczyna ukazywać się w pełni. Jude został porzucony przez swoich rodziców, których nigdy nie poznał, i trafił do zakonu, gdzie opiekowali się nim bracia. Tam był gwałcony, bity, jak również podpalono mu dłoń za kradzież. Zaufał jednemu ze swoich opiekunów, bratu Luke'owi, z którym uciekł. Niestety szczęście okazało się pozorne i brat Luke prostytuował chłopca do momentu, gdy na ich trop trafiła policja. Jude został oddany do ośrodka opiekuńczego, gdzie również był gwałcony i skąd kilkakrotnie usiłował uciec. Za jedną z tych nieudanych ucieczek dostał takie lanie, że trafił do szpitala z zaognionymi ranami na plecach, które wygoiły się, pozostawiając ohydne blizny. Kiedy wreszcie udało mu się zbiec został znaleziony bardzo chory przez lekarza psychopatę, więziony i wykorzystywany seksualnie, a na koniec mężczyzna rozjechał go samochodem. Obrażenia odniesione podczas tego wypadku powodują, że Jude ma otwierające się ciągle rany na nogach. Po wyjściu ze szpitala kontynuuje swoją edukację i kończy prawo. Nie potrafi sobie jednak poradzić ze swoimi przeżyciami i traumą i tnie się żyletką, najczęściej po ramionach. To przynosi mu chwilową wolność od dręczących go "hien".

To właśnie obciążenie jednego bohatera potworną wręcz ilością cierpienia wydawało mi się nadmierne i na granicy kiczu. Jude jest postacią zborną i całkowicie spójną, a jego dążenie do autodestrukcji jest zrozumiałe, jednak miałam pewien problem z zaakceptowaniem go jako wiarygodnego bohatera. Jak gdyby Yanagihara chciała wymusić na czytelniku głębsze zaangażowanie emocjonalne chwytem trochę poniżej pasa. To jest chyba mój największy zarzut wobec tej książki - epatowanie cierpieniem i namnażanie go do niewyobrażalnego natężenia. Ja akurat byłam w stanie jakoś nad tym przejść (choć z pewną trudnością), ale dla wielu może być to bariera nie do przebycia i zadecyduje o tym, że część czytelników odłoży książkę z niesmakiem.

Przyjaźń - komfort bycia akceptowanym

To, co pozwoliło mi odciągnąć uwagę od Jude'a to ogromna dojrzałość autorki i wiele ciekawych spostrzeżeń. To książka - oprócz radzenia sobie z traumą z dzieciństwa - przede wszystkim o sile i pięknie przyjaźni. Przyjaciele to odpowiednik rodziny, ale wybrani świadomie. Przyjaźń "to przywilej bycia przy drugiej osobie w jej najtrudniejszych chwilach i świadomość, że samemu też można się przy niej czuć podle" (s. 259). Dla Jude'a trud opowiedzenia o swoich potwornych doświadczeniach to jednocześnie ostateczne obnażenie i wystawienie się na pogardę i odrzucenie. Akceptacja i miłość ze strony Willema to najskuteczniejsza terapia. Dla mnie najbardziej poruszającym momentem książki nie były opisy drastycznych przeżyć głównego bohatera, ale moment, kiedy JB zostaje sam, "pozostawiony samotnie na progu starości, z nowymi przyjaciółmi, bez wątpienia, ale bez większości tych, którzy go znali od dzieciństwa" (s. 810). To zdanie pozwoliło mi docenić siłę i wartość moich przyjaźni, ich znaczenie i wpływ na moje życie.

Yanagihara jest również bacznym obserwatorem codzienności. W wielu jej spostrzeżeniach potrafiłam odnaleźć siebie samą i zadumać się na chwilę nad jej uwagami. Wielu przyjaciół głównego bohatera zastanawia się, jakim cudem ktoś tak sympatyczny i łagodny w ich mniemaniu jak Jude może być skutecznym prawnikiem korporacyjnym. W pracy przemienia się on w kogoś zupełnie innego, gdzie nikt nie zna jego słabości, a swoim bystrym umysłem jest w stanie wychwycić wszystkie słabe punkty przeciwnika i rozłożyć go na sali sądowej na łopatki. Fakt przywdziewania maski w zależności od roli jest zapewne oczywisty, ale dla mnie ożywcze było spojrzenie autorki i szczegóły, na które zwróciła uwagę. Jude nie chce zapraszać Willema na swoje przyjęcia biurowe, bo Willem jest jego łącznikiem z wewnętrznym światem słabości i niszczy balans, który wypracował sobie ambitny prawnik. Willem jest jego słabością, a na słabość nie może być miejsca w pracy.

Nieobecne dzieci

Wielu krytyków zwraca uwagę, że jest to książka napisana przez kobietę, gdzie centralną rolę pełnią mężczyźni. Faktycznie, kobiety grają role wręcz trzecioplanowe. Ja zwróciłam uwagę na ilość miejsca poświęconego na dzieci. Sam Jude został adoptowany po trzydziestce przez Harolda Steina i jego żonę Julię Altman. Było to spełnienie jego marzeń, ponieważ wpojono mu, że nikt go nie zapragnie.

Yanagihara zauważa, że miłość do dziecka jest uczuciem szczególnym, ponieważ jest oparta na lęku, na niepokoju o zdrowie i dobrobyt potomka. Jednocześnie zastanawia się nad sensem posiadania potomstwa i oczekiwaniami, jakie rodzice mają wobec dzieci.

"Wszyscy mówimy, że chcielibyśmy, aby nasze dzieci były szczęśliwe, tylko szczęśliwe, i zdrowe, ale w istocie nie tego chcemy. Chcemy, żeby były takie jak my albo lepsze (...). Nie jesteśmy przygotowani na to, że nasze dzieci będą od nas gorsze" (s. 394).

"(...) sensem posiadania dziecka nie jest to, czego ono dokona w twoim imieniu, lecz przyjemność, jaką ci sprawia, w dowolnej formie, (...) - a jeszcze ważniejsza jest przyjemność, jaką ty będziesz miał przywilej mu sprawić" (s. 394).

Dzieci w książce w zasadzie nie ma - a jeśli są, to albo cierpią (jak Jude czy Hemming), albo umierają (jak syn Harolda i jego pierwszej żony, Lisl).

"Lecz on i jego przyjaciele nie mają dzieci, a ich nieobecność sprawia, że świat rozciąga się przed nimi, niemal dławiąc się od możliwości. Bez dzieci status człowieka jako dorosłego nigdy nie jest pewny, bo bezdzietny dorosły stwarza dorosłość sam dla siebie i jakkolwiek jest to często stan ekscytujący, to jest to zarazem stan ciągłej niepewności, ciągłej wątpliwości" (s. 353).

Jednym słowem

Podsumowując - to nie jest łatwa lektura (i z pewnością nie jest krótka). Ma w sobie jednak magnetyzm i bogactwo obserwacji, które niejednemu czytelnikowi dadzą do myślenia. Przeszkadza mi, że w nieco tani sposób książka gra na emocjach poprzez nawarstwienie ohydy, która przydarzyła się Jude'owi, ale wiele innych elementów - obserwacji, przemyśleń - całkowicie mi to rekompensuje. Obejrzałam kilka wywiadów z autorką i jest ona mistrzem słowa. Jej wypowiedzi są zazwyczaj idealnie wręcz ustrukturyzowane i w punkt, w przeciwieństwie do większości beznadziejnie sformułowanych lub wręcz nieprzygotowanych pytań od prowadzących. Mimo swej długości taka właśnie jest książka - w punkt.

Moja ocena: 7,5/10


Hanya Yanagihira, Małe życie
Wydawnictwo WAB
Warszawa 2016
Tłumaczyła: Jolanta Kozak
ISBN: 978-83-280-2648-3



______________________________________________________________________________

Warning: if You are planning to read this book, avoid the below review. It contains plenty of spoilers that will take part of the reading pleasure away. And nothing is going to fully prepare you for Yanagihara's masterpiece.

A book on fate that cannot be changed, on the soothing power of friendship and on New York

Published in 2015 in the United States, and a year later in Poland, A Little Life by Hanya Hanagihara has caused some havoc on the publishing market. The book was nominated for the Man Booker Prize, National Book Award for Fiction and won Kirkus Prize for Fiction for 2015, and evokes extreme reactions and a huge resonance from the readers. But this is by no means surprising - it is not a 'pleasant' book, as it covers the most difficult and devastating topics imaginable. The main character of the book Jude St. Francis was the victim of repeated rapes, beatings and arson in his childhood, and his guardian, Brother Luke, prostituted him throughout the United States.

Heroes of the novel 

The novel, however, begins more innocently - it's a story of friendship of 4 young men, run from the moment they are 20 years old until they are in their sixties. On our eyes the characters grow up, achieve professional successes, arrange their lives. There are three friends surrounding Jude: Malcolm Irvine, relatively poorly represented, who has long-lived with his parents and worked in an architectural firm. Malcolm soon sets up his own business, and he and his wife Sophie develop it with great success; JB - Jean-Baptiste Marion - a maturing artist, very close with his family (mother, grandmother and aunts, father died when JB was 3 years old). JB is the only one who has tremendous support in his relatives, who invariably believe in him and support him. He starts with the hair project (he collects hair from hairdressing salons and creates various artifacts from them) to achieve success with a series of portraits of his friends; Willem Ragnarsson - a beginning and then recognized actor, with a tragic childhood story. The three siblings of Willem died in their childhood and parents, distancing themselves from the tragedy, left the care of younger brother Hemming, suffering from cerebral palsy, to Willem. Willem experiences a great success as an actor and becomes a star.

Woes from childhood

The central position, however, is occupied by Jude St. Francis, who - from the beginning - is the most enigmatic figure. The reader senses - as the rest of the protagonists - that the young lawyer hides some dark mystery from the past, but it is only with time that Jude's suffering begins to appear fully. Jude was abandoned by his parents, whom he had never met, and went to the monastery, where brothers took care of him. There he was raped, beaten, and his hand has been set on fire for theft. He trusted one of his guardians, Brother Luke, with whom he escaped. Unfortunately, his happiness didn't last for long and brother Luke prostituted the boy until the police traced them. Jude was then put into a care center where he was also raped and from where he tried to escape several times. For one of those unsuccessful escapes he got such a spanking that he got to the hospital with inflamed wounds on his back, which healed, leaving hideous scars. When he finally managed to escape, he was found very ill by a psychopath, imprisoned and sexually abused, and finally a man run him over with his car and left him to die. The injuries sustained during this accident mean wounds that are difficult to heal and split open every now and then. After leaving the hospital, Jude continues his education and completes the law. However, he can not cope with his experiences and trauma and cuts himself with a razor blade, most often on the shoulders. This brings him temporary freedom from the 'hyenas' tormenting him.

It was this excessive burden of one hero, a terrible amount of suffering, that seemed too much to me and on the verge of kitsch. Jude is a congruent and completely cohesive character, and his attempt to self-destruct himself is understandable, but I had a problem with accepting him as a credible hero. As if Yanagihara wanted to force the reader to deeper emotional engagement with a blow a little bit below the waist. This is probably my biggest accusation against this book - shocking suffering and multiplying it to unimaginable intensity. I was able to somehow get through it (though with some difficulty), but for many it may be an impassable barrier and some readers will decide to put down the book with distaste.

Friendship - the comfort of being accepted

What allowed me to draw attention away from Jude is the author's great maturity and her very honest look at the human condition. This book is above all about the strength and beauty of friendship. Friends are the equivalent of a family, but chosen consciously. Friendship "is the privilege of being with the other person in her most difficult moments and knowing that you can feel bad for yourself" (p. 259). For Jude, it's hard to tell about his horrible experience, it's the ultimate exposure to contempt and rejection. Willem's acceptance and love prove to be the most effective therapy. 

For me, the most moving moment of the book was not any of the descriptions of the hero's drastic experiences, but the part when JB is "left alone on the threshold of old age, with new friends, without a doubt, but without the majority of those who knew him from childhood" (p. 810). This sentence allowed me to appreciate the strength and value of my friendships and their meaning and influence on my life.

Yanagihara is also a watchful observer of everyday life. In many of her observations I was able to find myself and ponder for a moment on her remarks. Many of the main character's friends wonder how someone so nice and gentle in their opinion as Jude can be an effective corporate lawyer. At work, he transforms into someone completely different, as no one knows his weakness, and with his keen mind is able to catch all the weak points of the opponent and defeat them mercilessly in the courtroom. The fact of putting a mask depending on the role is probably obvious, but the author's look and the details she drew attention to were revitalizing for me. Jude does not want to invite Willem to his office parties, because Willem is his liaison with the inner world of weakness and destroys the balance that an ambitious lawyer has created for himself. In fact Willem is his weakness, and weakness can not be seen at his workplace.

Absent children

Many critics note that it is a book written by a woman, where men play a central role. In fact, women play minor roles. However, what caught my attention was the amount of space devoted to children. Jude himself was adopted in his thirties by Harold Stein and his wife Julia Altman. It was the fulfillment of his dreams, because he had been told that no one would ever want him.

Yanagihara notes that love for a child is a special feeling because it is based on fear, anxiety about the health and prosperity of the offspring. At the same time, he reflects on the sense of having children and the expectations parents have towards them:

"We all say that we would like our children to be happy, only happy and healthy, but in fact we do not want it, we want them to be like us or better (...) We are not prepared for our children to be worse than us "(p. 394).

"(...) the sense of having a child is not what they will do on your behalf, but the pleasure they gives you in any form, (...) - and the pleasure you have the privilege of making it is even more important"(p. 394).

Children in the book are basically absent - and if they are mentioned, they either suffer (like Jude or Hemming), or they die (like the son Harold and his first wife, Lisl).

"But he and his friends have no children, and their absence makes the world stretch before them, almost choking on the possibility. Without children, the status of a man as an adult is never certain, because a childless adult creates adulthood for himself and however it is often an exciting state, it is also a state of constant uncertainty, a constant doubt "(p. 353).

In one word

In summary - this is not an easy read (and certainly not short). However, it has magnetism and a wealth of observations that will give the reader more food for thought. It bothers me that in a somewhat cheap way, the book plays on readers' emotions through the monstrosities that have happened to Jude, but many other elements - observations, thoughts - completely compensate for this. I have seen several interviews with the author and she is truly the master of the word. Her statements are usually perfectly structured and very accurate, in contrast to most hopelessly formulated or even unprepared questions from the interviewers. Despite its length, this book is terribly accurate.

My rating: 7.5 / 10

Author: Hanya Yanagihara
Title: A Little Life
WAB Publishing House
Warszawa 2016
Translated by: Jolanta Kozak
ISBN: 978-83-280-2648-3