Iida Turpeinen, Żywe istoty (Elolliset)

Mądra publikacja o wymieraniu gatunków

Nadal stosunkowo rzadko zdarza mi się przeczytanie książki w mniej niż 24 godziny, i to jeszcze w tygodniu! Za to drugi raz Wydawnictwo Poznańskie zaskoczyło mnie tak ciekawą publikacją, znacznie lepszą niż okładkowe zapowiedzi. W mądry, spokojny sposób Iida Turpeinen opowiada o wymieraniu gatunków i roli człowieka w tym procesie. To piękna, choć bardzo smutna historia poznawania świata w XIX wieku, ludzkiej zachłanności i braku zrozumienia ekosystemów, ale rówież o rodzącej się wiedzy następowania po sobie gatunków, odkrywania i klasyfikowania otaczającego świata, rodzącej się świadomości ekologicznej.

Iida Turpeinen

Autorka to urodzona w 1987 roku fińska pisarka i badaczka, której powieść Żywe istoty właśnie (2025) została wydana w Polsce przez niezawodne Wydawnictwo Poznańskie w serii Dzieł Pisarzy Skandynawskich. Od razu miałam skojarzenia z dwoma innymi publikacjami tego samego wydawcy – przepiękną książką Człowiek, który kochał Syberię Annelise Pilz i Roya Jacobsena, oraz moją ulubioną Kobiety, o których myślę nocą Mii Kankimaki. Tutaj autorka równie pasjonująco potrafi opowiadać o historii odkryć nieznanych lądów, a przy okazji – o napotykanych tam gatunkach i przerażającym tempie ich niszczenia, z którego ludzie początkowo nie zdawali sobie sprawy.

Historia wymarcia krowy morskiej Stellera

Turpeinen opisuje co najmniej kilka gatunków, które przestały istnieć pod koniec XIX wieku – począwszy od głównej bohaterki powieści, syreny morskiej Stellera, poprzez alkę olbrzymią i niestety – wiele innych. Georg Wilhelm Steller, który zmarł podczas podróży powrotnej ze świeżo odkrytej wyspy Behringa przez Syberię, nie miał świadomości, że ostatnie stado syren morskich, które miał szansę odkryć podczas swojej nieprawdopodobnej podróży do Ameryki, przeżyje go niewiele dłużej. Te nieprawdopodobne ssaki zostały całkowicie wytrzebione niewiele po ich odkryciu.

Ciekawy kawałek historii odkrywania i dokumentowania świata

Budowa książki przypomina Kobiety, o których myślę nocą – różne części poświęcone są różnym odkrywcom i przedmiotom ich odkryć. Po I części poświęconej Stellerowi mamy rodział o nowym gubernatorze Alaski Johanie Campusie Furuhjelmie i jego młodej żonie Annie, którzy udają się do rosyjskiej wtedy Alaski, do Sitki, by tam nadzorować pozyskiwanie futer i drewna. Siostra gubernatora, Constance, zajmuje się zbiorami zoologicznymi w Kekoor Castle i ma okazję zaopiekować się szkieletem krowy morskiej znalezionym przez dwóch Aleutów na jednej z odegłych wysp. W 1867 roku Alaska zostaje sprzedana Stanom Zjednoczonym, ale wcześniej szkielet krowy morskiej trafia do profesora Alexandra von Nordmanna w Helsinkach. To właśnie on i jego asystentka Hilda Olson, utalentowana rysowniczka, są bohaterami części trzeciej. To właśnie ta ciekawa kobieta, oprócz setek pająków, miała również okazję utrwalić na papierze szkielet krowy morskiej Stellera, malowany z natury. Rozdział ten ciekawie pokazuje trudną pozycję kobiet w środowisku naukowym, niechęć badaczy do nich i przekonanie o kobiecej podrzędności. Ostatnir części książki poświęcone są współpracy konserwatora Johna Grönvalla ze zbieraczem i radcą Ragnarem Kerugerem, właściecielem Muzeum Oologicznego. Tam konserwator zajmuje się uszkodzonym jajem alki olbrzymiej, gatunku już wtedy wymarłego. Przy okazji Turpeinen pokazuje XIX-wieczne szaleństw zbieractwa i pogoni za rzadkimi okazami, które niejednokrotnie przyczyniło się do zniknięcia gatunku z powierchni ziemi. Podobnie znikają gołębie wędrowne, wystrzelane przez myśliwych, czy kormoran okularowy Stellera. Musi minąć wiele lat, zanim wprowadzone zostaną odpowiednie regulacje prawne, a szał na zbieractwo przeminie.

Podczas pisania tej książki wymarły 364 gatunki świata ożywionego

W pierwszej części podziękowania Turpeinen wylicza część gatunków, które wyginęły podczas jej prac nad książką. Jest ich dokładnie 374. Chociaż książka supia się na historii wyginięcia krowy morskiej Stellera, to ta liczba robi wstrząsające wrażenie. Świat staje się coraz mniej różnorodny – na naszych oczach. Autorka w nienachalny sposób zwraca uwagę na naszą w tym rolę. Myślę, że to bardzo ważny głos w dyskusji o ochronie środowiska i jego bioróżnorodności, a do tego kawał ciekawej historii odkrywania świata, poznawania nowych gatunków i warunków prowadzenia badań kilkaset lat temu. Jak dobrze wciągnie – pasjonująca lektura, od której naprawdę nie można się oderwać.

Moja ocena: 8/10.

Iida Turpeinen, Żywe istoty
Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2025
Tłumaczenie: Sebastian Musielak
Liczba stron: 302
ISBN: 978-83-68479-45-4

***********************************************************************************

Wisely on Extinction

It's still relatively rare for me to read a book in less than 24 hours, let alone during a weekday! However, for the second time, Publishing House Poznańskie has surprised me with such an interesting publication, much better than the cover admits. It tells the story of species extinction and humanity's role in this process in a wise, calm manner. It's a beautiful, though deeply sad story of exploring the world in the 19th century, of human greed and lack of understanding of ecosystems, but also of the emerging knowledge of species succession, the discovery and classification of the world around us, and the emergence of ecological awareness.

Iida Turpeinen

The author is a Finnish writer and researcher born in 1987, whose novel, Beasts of the Sea, has just been published in Poland by the reliable Publishing House Poznańskie as part of the "Works of Scandinavian Writers" series. I immediately had associations with two other publications from the same publisher – the beautiful book The Man Who Loved Siberia by Annelise Pitz and Roy Jacobsen, and my favorite, The Women I Think About at Night by Mia Kankimäki. The author is equally passionate about telling the story of the discovery of unknown lands, and, incidentally, about the species encountered there and the terrifying rate of their destruction, which people initially failed to realize.

The Story of Steller’s Sea Cow Extinction

Turpeinen describes at least several species that disappeared by the end of the 19th century – starting with the novel's main character, Steller's sea cow, and continuing on to the great auk and – unfortunately – many others. Georg Wilhelm Steller, who died during his return voyage from the newly discovered Behring Island through Siberia, was unaware that the last herd of sea cows he had the chance to discover during his improbable journey to America would not outlive him by much. These incredible mammals were completely exterminated shortly after their discovery. The structure of the book is reminiscent of The Women I Think About at Night – different sections are devoted to different explorers and the objects of their discoveries. After the first part devoted to Steller, we have a chapter about the new governor of Alaska, Johan Campus Furuhjelm, and his young wife, Anna, who travel to Sitka, then Russian Alaska, to oversee the harvesting of furs and timber. The governor's sister, Constance, manages the zoological collections at Kekoor Castle and has the opportunity to care for the skeleton of a sea cow found by two Aleuts on a remote island. In 1867, Alaska is sold to the United States, but not before the skeleton of a sea cow is delivered to Professor Alexander von Nordmann in Helsinki. He and his assistant, Hilda Olson, a talented cartoonist, are the subjects of the third part. Olson was an interesting woman who, in addition to hundreds of spiders, also had the opportunity to capture on paper Steller's sea cow skeleton, painted from life. This chapter captivatingly reveals the difficult position of women in the scientific community, the researchers' aversion to them, and the belief of their inferiority. The final sections of the book are devoted to the collaboration between conservator John Grönvall and collector and advisor Ragnar Keruger, owner of the Oological Museum. There, the conservator deals with a damaged egg of a great auk, a species already extinct at the time. Turpeinen also illustrates the 19th-century frenzy of collecting and the pursuit of rare specimens, which often led to the disappearance of species from the face of the earth. Passenger pigeons, shot by hunters, and Steller's spectacled cormorants are disappearing in similar ways. Many years will pass before appropriate legal regulations are introduced and the collecting craze subsides.

374 living creature went extinct in the time this book was being written

In the first part of the acknowledgments, Turpeinen lists some of the species that became extinct during her work on the book. There are exactly 374 of them. Although the book centers on the story of the extinction of the Steller's sea cow, this number is shocking. The world is becoming less and less diverse – right before our eyes. The author unobtrusively draws attention to our role in this. I think this is a very important voice in the discussion about environmental protection and its biodiversity, and also a fascinating story of discovering the world, learning about new species, and the conditions under which research was conducted several hundred years ago. It's captivating – a fascinating read that you simply can't put down.

My rating: 8/10.

 

Author: Iida Turpeinen
Title: Beasts of the Sea
Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2025
Translation: Sebastian Musielak
Number of pages: 302
ISBN: 978-83-68479-45-4

Matti Rönkä, Mężczyzna o twarzy mordercy (Tappajan näköinen mies)

Nietuzinkowy fiński kryminał

Obok serii wydawniczej Ze Strachem Wydawnictwa Czarnego nie da się przejść obojętnie. Zwłaszcza pierwsze pozycje z serii, wydawane w latach 2008-2012 wyróżniają się wyjątkową brzydotą, i może właśnie dlatego łatwo je znaleźć i zawiesić na nich oko. Podczas książkowej akcji Kup Pan Książkę Wrocławskiego Hospicjum dla Dzieci kupiłam co najmniej dwie pozycje z serii, a ponieważ krótkie zimowe dni sprzyjają zakopaniu się pod kocem z kubkiem herbaty i czytadłem, rozprawiłam się z Mężczyzną o twarzy mordercy fińskiego pisarza Mattiego Rönkä.

Autor i zarys fabuły

Autor urodził się w 1959 roku w północnej Karelii w Finlandii, niedaleko rosyjskiej granicy. Rönkä jest autorem pięciu kryminałów, a pierwszy – omawiany Mężczyzna o twarzy mordercy, ukazał się w 2002 roku. Jego książki zostały przetłumaczone na kilka języków, a seria o Viktorze Kärppä cieszy się sporą popularnością. Tytułowy bohater jest prywatnym detektywem, przyjmującym różnorakie zlecenia, który ma szerokie kontakty zarówno z fińskim światem przestępczym, jak i z rosyjskim wywiadem. Dzięki temu Kärppä może pociągnąć za rozmaite sznurki we właściwym momencie i wywinąć się z wielu opresji. Głównym wątkiem kryminału są poszukiwania zaginionej żony Aarne Larssona, Sirje Lillepuu. Kobieta przybyła do Finlandii z Estonii i wyszła za mąż za starszego od niej antykwariusza. Co istotne, jest siostrą znanego gangusa i przestępcy, Jaaka Lillepuu, przed którym ostrzegają Kärppę koledzy. W te głównego wątku toczą się gangsterskie porachunki, przemyt narkotyków i choroba matki detektywa.

Powieść obyczajowa pod maską kryminału?

Nie powiem, żeby warunki do lektury były sprzyjające – grudzień to jeden z najtrudniejszych, najbardziej zajętych miesięcy w roku, może więc dlatego męczyłam dość długo tą krótką, niewiele ponad dwustustronicową książkę. Miałam wrażenie stoickiej chaotyczności działań detektywa i pewnej ich bezcelowości. Przypadkowe rozmowy ze znajomymi, sąsiadami, nieudolne włamanie do domu Larssona i drastyczne odkrycia w nim, skomplikowana materia na drugim planie – wielość drugoplanowych bohaterów, skomplikowane relacje fińsko-rosyjskie, losy Ingrów – Finów mieszkających na terenie Rosji – wydawało mi się tego wszystkiego zbyt wiele jak na tak niedługą powieść. Główne śledztwo w sumie rozwiązuje się samo, wraz ze śmiercią zleceniodawcy, więc drugie tło przejmuje książkę. Miałam poczucie nadmiaru wątków, a kryminał zrobił na mnie wrażenie, jakby Rönkä chciał w niego wpakować zbyt wiele tematów. Z drugiej strony - to nie kryminalna historia była tu najważniejsza, a trudne relacje obu narodów. Zależy więc kto czego w kryminale szuka. Dla mnie pozycja przeładowana i może dlatego mało przystępna w odbiorze.

Moja ocena: 6/10.

Matti Rönkä, Mężczyzna o twarzy mordercy
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2011
Tłumaczenie: Sebastian Musielak
Liczba stron: 216
ISBN: 978-83-7536-233-6

**********************************************************************************

An extraordinary Finnish crime novel

You can't just ignore the Ze Strachem publishing series by Wydawnictwo Czarne. The first books in the series, published in the years 2008-2012, are particularly ugly, which may be why they are easy to find and catch your eye. During the Kup Pan Książkę book campaign of the Wrocław’s Hospice for Children Foundation, I bought at least two books from the series, and since the short winter days are conducive to burying yourself under a blanket with a cup of tea and a book to read, I dealt with A Man with a Killer's Face by the Finnish writer Matti Rönkä.

Author and plot outline

The author was born in 1959 in northern Karelia in Finland, near the Russian border. Rönkä is the author of five crime novels, and the first one, the discussed A Man with a Killer’s Face, was published in 2002. His books have been translated into several languages, and the Viktor Kärppä series is quite popular. The title character is a private detective who takes on various assignments and has extensive contacts with both the Finnish criminal world and Russian intelligence. Thanks to this, Kärppä can pull various strings at the right moment and get out of many troubles. The main plot of the crime novel is the search for Aarne Larsson's missing wife, Sirje Lillepuu. The woman came to Finland from Estonia and married an older antiquarian. Importantly, she is the sister of a well-known gangster and criminal, Jaak Lillepuu, of whom Kärppa's colleagues warn him. This main plot involves gangster settling of accounts, drug smuggling and the illness of the detective's mother.

A social novel disguised as a crime novel?

I won't say that the conditions for reading were favorable - December is one of the most difficult, busiest months of the year, so maybe that's why I struggled with this short book of just over two hundred pages for quite a long time. I had the impression of the stoic chaos of the detective's actions and a certain pointlessness. Random conversations with friends, neighbors, an inept break-in to Larsson's house and drastic discoveries there, complicated matter in the background - a multitude of secondary characters, uneasy Finnish-Russian relations, the fate of the Ingrians – Ingrian Finns living in Russia - all of this seemed too much for such a short novel. The main investigation basically resolves itself with the death of the client, so the secondary background takes over the book. I had the feeling of an excess of threads, and the book struck me as if Rönkä wanted to cram too many topics into it. On the other hand - it was not the crime story that was most important here, but the difficult relations between the two nations. So it depends on who is looking for what in a crime story. For me, it's an overloaded item and maybe that's why it's not very accessible.

My rating: 6/10.

Author: Matti Rönkä

Title: A Man with the Killer’s Face

Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2011
Translation: Sebastian Musielak
Number of pages: 216
ISBN: 978-83-7536-233-6

Mia Kankimäki , Kobiety, o których myślę nocą (Naiset joita ajattelen öisin)

Dekalog czterdziestolatki

Zdarzyło Wam się kiedyś przeczytać książkę do ostatniej literki, z pietyzmem traktując bibliografię i doczytując niemal do ostatniego znaku, z żalem, że już się skończyła? Ja takie miałam właśnie uczucia podczas lektury Kobiet, o których myślę nocą fińskiej autorki Mii Kankimäki. Książkę wypożyczałam jakoś bez przekonania, opis na tylnej okładce mnie nie przekonywał i w zasadzie sięgnęłam po nią tyko dlatego, że należy do serii dzieł pisarzy skandynawskich Wydawnictwa Poznańskiego. Sięgnęłam – i przepadłam!

Bądź pioruńsko dzielna

Przepadłam, bo książka Kankimäki ma wszystko – niesamowite, charyzmatyczne bohaterki, kobiety, o których myśli się nocami (dniami zresztą też) z podziwem, wspaniałe opisy przyrody i nietuzinkowe, wymagające odwagi podróże. Dodatkowo, autorka podkreśla swój średni wiek (43 lata) i pokazuje, idąc za nocnymi kobietami, że nigdy nie jest za późno na zmiany. Jednocześnie jednak bohaterki powieści są boleśnie zwyczajne – też się boją, mają kryzysy, muszą zrezygnować tuż przed metą, a jednocześnie ich hart ducha, niesamowita pracowitość, upór i siła (duchowa i fizyczna) sprawiają, że wzbudzają one niekłamany podziw i inspirują do dalszych działań. Same zmieniły znacząco świat dookoła – pomagały w wymazywaniu pustych obszarów na mapie, dokumentowały otaczający świat, jego faunę i florę, jak i wierzenia i obyczaje ludów, które poznawały. Na podstawie ich doświadczeń Kakimäki tworzy swoisty przewodnik współczesnej kobiety w średnim wieku:

1. Bądź odważna. To nic, że się boisz.
2. Graj tymi kartami, które otrzymasz.
3. Choćbyś była chora, możesz żyć pełnią życia.
4. Jeśli stracisz wszystko, zacznij pisać.
5. Bądź pioruńsko dzielna.
6. Bądź uparta.
7. Bądź pracowita.
8. Skąp.
9. Nie przejmuj się opiniami innych.
10. Brak rodziny nie jest zagrożeniem, jest możliwością.

I tak dalej… Brzmi to może jak porady w stylu jedz, módl się i kochaj, ale gdy czytane są jako podsumowanie dokonań kobiet nietuzinkowych, robią znacznie lepsze wrażenie. To trochę poradnik – jeśli chcesz pójść w stronę pisarki i plantatorki kawy Karen Blixen, podróżniczek Isabelli Bird, Idy Pfeiffer, Mary Kingsley, Alexandry David-Neel, Nellie Bly, czy w końcu artystek Sofonisby Anguissoli, Lavinii Fontany, Artemisii Gentileschi czy Yayoi Kusamy, oto co musisz zrobić. Zachwyca nie tylko wybór postaci, ale również staranne podejście do badanego materiału, wielość przeczytanej dokumentacji i umiejętność Kankimäki do przedstawiania pokazywanych kobiet w sposób żywiołowy, ciepły, ludzki. Wszystkie te pionierki są fascynujące i inspirujące, a od książki nie można się oderwać, a jednocześnie chciałoby się spowolnić czytanie, by móc się nią nacieszyć jeszcze chwilę dłużej.

Jeśli cierpisz na depresję, frustrację lub ból głowy, wyrusz w podróż

Sądzę, że książka przemawia do mnie tak silnie, bo jestem bezdzietną kobietą po czterdziestce, która uwielbia podróżować i obserwować świat, ale również targają mną rozmaite lęki i obawy. Mocno się identyfikowała z bohaterką, i chociaż nie zamierzam, za jej przykładem, porzucać ciepłej posadki i diametralnie zmieniać swojego życia, książka przyniosła mi naprawdę ogrom motywacji i inspiracji do dalszych działań. Choćby:

Wydaje mi się, że cały sens podróżowania zawiera się właśnie w tym: widzeniu, a potem oznaczaniu w pamięci tego, co się widziało. Jakimś dziwnym sposobem świat staje się bardziej niezwykły i znaczący, kiedy się o nim napisze. Dopiero podczas pisania następuje rozumienie.
Wskazówki nocnych kobiet: pisz co wieczór.
Wiem, wiem. Zmuś się. (s. 320)

Albo: Odpowiedź na wszystkie pytania niezamężnej czterdziestodwuletniej kobiety brzmi: podróżować. PODRÓŻOWAĆ! (s. 183).

Podróżując po Afryce, śmiej się przez cały czas

Powieść jest napisana wartko i chociaż sama autorka skarży się na jej łamach na czasowy odpływ weny, to zachwyca humorem i zaciekawia. Kiedy czytelnik uświadomi sobie, w jakich warunkach dawniej podróżowano, na jakie niebezpieczeństwa wystawione były dawne kobiety, jaka była przypisana im rola i jak musiały dopasować się do oczekiwań społeczeństwa, to niejednokrotnie przeciera oczy ze zdumienia. A jednak dzielne prekursorki parły naprzód, niosąc swoje pragnienia i ciekawość świata z niezwykłym uporem. Zakończę słowami autorki:

Dziękuję nocnym kobietom – tym wszystkim świetlnym punktom błyszczącym jak gwiazdy na nocnym niebie, dzięki którym zwykła, pogrążona w strachu ja może podczas bezsennych nocy odnaleźć orientację. (s. 546)

Moja ocena: 10/10.

Mia Kankimäki, Kobiety, o których myślę nocą
Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2024
Tłumaczenie: Iwona Kiuru
Liczba stron: 560
ISBN: 978-83-68045-95-6

**********************************************************************************

The Decalogue of a Forty-Year-Old Woman

Have you ever read a book to the very last letter, treating the bibliography with reverence and reading almost to the last character, with regret that it was over? That's exactly how I felt when reading The Women I Think About at Night by a Finnish author Mia Kankimäki. I borrowed the book without much conviction, the description on the back cover didn't convince me, and in fact I only reached for it because it belongs to a series of works by Scandinavian writers from Wydawnictwo Poznańskie. I reached for it - and I was hooked!

Be lightning brave

I was hooked, because Kankimäki's book has everything - amazing, charismatic heroines, women you think about at night (and during the days, too) with admiration, wonderful descriptions of nature, and extraordinary journeys that require courage. In addition, the author emphasizes her age (43) and shows, following the women of the night, that it is never too late for change. At the same time, however, the heroines of the novel are painfully ordinary - they are also afraid, have crises, have to give up just before the finish line, and at the same time their fortitude, incredible diligence, persistence and strength (spiritual and physical) make them arouse genuine admiration and inspires further action. They themselves have significantly changed the world around them - they helped to erase empty areas on the map, documented the surrounding world, its fauna and flora, as well as the beliefs and customs of the peoples they got to know. Based on their experiences, Kakimäki creates a kind of guide for the modern middle-aged woman:

1. Be brave. It doesn't matter that you are afraid.
2. Play the cards you are dealt.
3. Even if you are sick, you can live life to the fullest.
4. If you lose everything, start writing.
5. Be fiercely brave.
6. Be stubborn.
7. Be hard-working.
8. Be stingy.
9. Don't worry about what others think.
10. Having no family is not a threat, it's an opportunity.

And so on... It may sound like advice in the style of eat, pray and love, but when read as a summary of the achievements of extraordinary women, it makes a much better impression. It's a bit of a guidebook - if you want to follow the writer and coffee planter Karen Blixen, travelers Isabella Bird, Ida Pfeiffer, Mary Kingsley, Alexandra David-Neel, Nellie Bly, or finally artists Sofonisba Anguissola, Lavinia Fontana, Artemisia Gentileschi or Yayoi Kusama, this is what you have to do. It's not only the choice of characters that is impressive, but also the careful approach to the researched material, the multitude of documents read, and Kankimäki's ability to present the women shown in a lively, warm, human way. All of these pioneering women are fascinating and inspiring, and you can't put the book down, but at the same time you'd like to slow down and enjoy it a little longer.

If you're suffering from depression, frustration, or a headache, set off on a journey

I think the book speaks to me so strongly because I'm a childless woman in her forties who loves to travel and observe the world, but who also has various fears and concerns. I identified strongly with the narrator, and although I don't intend to follow her example of leaving my cushy job and changing my life completely, the book really gave me a lot of motivation and inspiration for further action. For example:

I think the whole point of traveling is in this: seeing, and then marking in memory what you've seen. In some strange way, the world becomes more extraordinary and meaningful when you write about it. It's only when you write that you understand.
Night Women's Advice: Write every night.
I know, I know. Force yourself. (p. 320)

Or: The answer to all questions of an unmarried forty-two-year-old woman is: travel. TRAVEL! (p. 183).

When traveling in Africa, laugh all the time

The novel is written briskly, and although the author herself complains in its pages about a temporary ebb of inspiration, it delights with humor and intrigues. When the reader realizes the conditions in which people used to travel, the dangers that our predecessors faced, what role they were assigned in society, and how they had to adapt to its expectations, they often rub their eyes in amazement. And yet the brave forerunners pushed forward, carrying their desires and curiosity about the world with extraordinary persistence. I will end with the author's words:

I thank the women of the night – all those points of light shining like stars in the night sky, thanks to which the ordinary, fear-stricken me can find my bearings during sleepless nights. (p. 546)

My rating: 10/10.

Author: Mia Kankimäki
Title: The Women I Think About at Night
Publishing House: Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2024
Translation: Iwona Kiuru
Number of pages: 560
ISBN: 978-83-68045-95-6

Rosa Liksom, Klaus Haapaniemi, Samuraj Neko (Neko)

Ta książka wpadła w moje ręce nieco przypadkiem – kupiona w zestawie na OLX, urzekła mnie ciekawą okładką. Wydawnictwa Kojro nie kojarzyłam (teraz, po wejściu na ich stronę, nadal wiem niewiele więcej). Wydany w 2010 roku Samuraj Neko zachwyca starannością, piękną okładką (zwłaszcza po zdjęciu obwoluty) i ilustracjami. No właśnie! Te ilustracje przebijają opowiadaną historię!

Klaus Haapaniemi

Fiński projektant Klaus Haapaniemi wymyślił i zilustrował historię, którą w słowa ubrała Rosa Liksom. Artysta urodził się i wychowal w Finlandii, a w jego pracach widoczne są wpływy sztuki ludowej i niemal secesyjne motywy roślinne. Ostatnio mocno związany z Japonią, co może wyjaśnić stylistykę książki, zajmuje się projektowaniem dekoracji do domu, mebli, ubrań. Oczywiście zaczęłam szukać kolejnych projektów artysty i dochodzę do wniosku, że książka to jedyny artefakt, który kiedykolwiek będę posiadać – reszta jest po prostu za droga. Wcale nie jestem stratna na tym interesie – na swoich 72 stronach książka zachwyca mnóstwem znakomicie zaprojektowanych ilustracji, dopracowaniem szczegółu, znajomością kultury japońskiej. Usiłowałam znaleźć informacje, w jakiej technice pracuje Haapaniemi i chociaż moje poszukiwania okazały się daremne, to znalazłam stronę artysty, gdzie utknęłam i zachwytem podziwiałam jego twórczość: Stories – Klaus Haapaniemi

Dla mnie opowieść snuta w Samuraju Neko jest tylko tłem dla dominujących ilustracji, ale przyjrzyjmy się i fabule.

Zarys fabuły

Uboga wieś Oku jest niesprawiedliwie rabowana przez opiekującego się nią możnowładcę Torangę. Wcześniej należała ona do sprawiedliwego samuraja Neko, ale został on zdradziecko napadnięty przez wojska Torangi i stracił swoje dobra. Dzielny wojownik znalazł schronienie w klasztorze mnichów-mistyków za górami Tobu, gdzie dotarł po stracie swojego ukochanego rumaka Edo, ciężko ranny. Mnisi udzielili mu pomocy, a jego mistrz Takuan wyszkolił go w sztuce ninjutsu. Wkrótce Neko powraca, najpierw, by dodać otuchy zgnębionym mieszkańcom, a następnie, by uwolnić ich spod wpływu zaślepionego władzą i bogactwem wielmoży za pomocą podstępu.

Stylistycznie dziwna, wręcz nieprzyjemna, poważna i ponura, literacko nie była dla mnie ciekawa. Natomiast ilustracje opowiadają więcej niż tysiąc słów. Widać w nich znajomość i fascynację kulturą japońską, ale przesiąknięte stylem Haapaniemi, inspiracjami z folkloru i mnóstwem motywów roślinnych. Dla mnie to one są głównym i najważniejszym bohaterem tej książki.

 

Moja ocena: treść 4/10, ilustracje 9/10.

 

Rosa Liksom, Klaus Haapaniemi, Samuraj Neko

Wydawnictwo Kojro

Rusiec 2010

Tłumaczenie: Bożena Kojro

Liczba stron: 72

ISBN: 978-83-916458-9-5

Gatunek: literatura dla dzieci

 

 

This book fell into my hands a bit by accident – it was bought in a set on OLX, it charmed me with an interesting cover. I didn't know the Kojro publishing house (now, after entering their website, I still know little more). Samurai Neko, released in 2010, impresses with its beautiful cover (especially after removing the dust jacket) and illustrations. It is the illustrations that play the most important role.

Klaus Haapaniemi

Finnish designer Klaus Haapaniemi invented and illustrated the story that Rosa Liksom put into words. The artist was born and raised in Finland, and his works show the influence of folk art and almost Art Nouveau floral motifs. Recently, he has been preparing some works connected with Japan, which may explain the book's style, and deals with the design of home decorations, furniture and clothes. Of course, I started looking for more artist's projects and I find that the book is the only artifact I will ever have - the rest is just too expensive. 

This seems to be quite a good deal - on its 72 pages the book delights with a multitude of perfectly designed illustrations, fine-tuning details, and knowledge of Japanese culture. I tried to find information on the technique in which Haapaniemi works and although my search turned out to be futile, I found the artist's website, where I was stuck and admiring his work with delight: Stories – Klaus Haapaniemi

For me, the story told in Samurai Neko is just a background for the dominant illustrations, but let's look at the plot as well.

Outline of the plot

The poor village of Oku is being unjustly robbed by the cruel ruler Toranga. Previously, it belonged to the righteous samurai Neko, but he was treacherously attacked by Toranga's army and lost his possessions. The brave warrior found refuge in a monastery of mystical monks beyond the Tobu Mountains,

where he fled, badly wounded, after losing a battle and his beloved steed Edo. The monks helped him, and his master Takuan trained him in the art of ninjutsu. Soon Neko returns, first to cheer the oppressed inhabitants and then to free them from the influence of spiteful Toranga, blinded by power and wealth.

Stylistically strange, even unpleasant, serious and gloomy, the story was not interesting to me. The illustrations, on the other hand, tell more than a thousand words. They show the knowledge and fascination with Japanese culture, but they are steeped in the Haapaniemi style, inspirations from folklore and lots of plant motifs. For me, they are the main and most important protagonist of this book.

 

My rating: content 4/10, illustrations 9/10.

 

Author: Rosa Liksom (text), Klaus Haapaniemi (story and illustrations)

Title: Samurai Neko

Publishing House: Kojro

Rusiec 2010

Translation: Bożena Kojro

Number of pages: 72

ISBN: 978-83-916458-9-5

Genre: children's literature