Kelly Barnhill, Kiedy kobiety były smokami (When Women Were Dragons)

Czy kobiety muszą być smokami?

Kiedy zobaczyłam,  że właśnie wyszła najnowsza książka Kelly Barnhill, której twórczość bardzo lubię, bardzo się ucieszyłam. Raz dwa wypożyczyłam sobie Kiedy kobiety były smokami z biblioteki i zasiadłam z powieścią na kanapie na weekend. Czekało mnie jednak spore rozczarowanie.

Niekoniecznie powieść dla młodzieży

Przede wszystkim, nie jest to powieść dla młodzieży, chociaż pewnie w uproszczonej wersji można ją tak przeczytać. To powieść dla zaangażowanych politycznie dorosłych, do czego zresztą przyznaje się autorka w Podziękowaniach. Do napisania tej rozbudowanej metafory skłoniła Barnhill historia Christine Blasey Ford, „która błagała Senat, żeby ponownie przemyślał swoją nominację do Sądu Najwyższego, i postanowiłam napisać powieść o gniewie” (s. 412). Amerykańska profesor psychologii oskarżała nominowanego właśnie do Sądu Najwyższego sędziego Bretta Kavanaugh o napaść na tle seksualnym, kiedy ona miała 15 lat, a przyszły prawnik 17. Po przesłuchaniach mężczyzna dostał stanowisko, na które był nominowany. Czy gniew w połączeniu z polityką generuje dobre książki? Mam spore wątpliwości.

Jedna wielka przypowieść

Początkowo fabuła wydawała się ciekawa – zdarzało się wcześniej, że kobiety, ogarnięte gniewem, przekraczały jakąś wewnętrzną granicę i zamieniały się w smoki. Zjawisko osiągnęło masowe rozmiary 25 kwietnia 1955 roku, kiedy 642987 Amerykanek uległo transformacji. Ich zniknięcie błyskawicznie stało się tematem tabu, dotknięte tragedią rodziny wstydliwie milczały o skażonych członkiniach swoich rodów, zaś naukowcy zajmujący się tematem dostawali zakaz publikacji, a wyniki ich badań były niszczone. Jednak po kilku latach smoki zaczęły pojawiać się w przestrzeni publicznej, wracać do swoich rodzin, do szkół, pracy zawodowej. Ich transformacja zaczęła być utożsamiana z wolnością, zerwaniem nałożonych społecznie więzów i ograniczeń.

Taka dzielna, że bardziej się nie da

Główna bohaterka powieści, Alexandra (Alex) Green, wychowuje się wraz z kuzynką Beatrice w rodzinnym domu. Jej matka znika, gdy Alex jest malutka, i czasowo dziewczynką opiekuje się ciotka Marla. Potem sytuacja się odmienia, wraca matka, ale znika Marla, zostawiając Beatrice pod opieką siostry i jej męża. O zniknięciu ciotki się nie mówi, a Beatrice jest traktowana jak siostra Alex. Potem jednak matka umiera na raka, a ojciec porzuca starą rodzinę dla nowej – swojej dawnej sekretarki. Dziewczynki są pozostawione same sobie, a Alex oprócz nauki musi jeszcze opiekować się swoją „siostrą” i nie wzbudzać podejrzeń sąsiadów ani nauczycieli. Nikt więc nie zauważa samotnej egzystencji dwóch dziewczynek, a nauczyciele godzą się z nieobecnością wiecznie zapracowanego ojca. Nastolatka bohatersko radzi sobie ze wszystkimi obowiązkami, śpiewająco zdaje na studia wbrew woli ojca, ogarnia skromne finanse i codzienność. Znosi wszystkie niedogodności w imię marzeń.

Fabuła napisana pod ideę

To chyba właśnie bolało mnie najbardziej – czarno-białe postaci i absolutny brak pozytywnych bohaterów męskich. Sztuczny, wykreowany świat z prześladowanymi kobietami, które muszą przeistoczyć się w bestie, a często spalić lub pożreć prześladowców, by się wyzwolić. Alex i jej „siostra” są tak dzielne, jak tylko się da, wychowywane w opresyjnym społeczeństwie, z Beatrice panującą nad nadchodzącą przemianą tylko po to, by nie zostawić swojej opiekunki samej. Oczywiście pierwszą miłością Alex musi być dziewczyna, Sonja, i oczywiście rodzina nie zgadza się na ich nieakceptowalną społecznie relację, więc dziewczynki zostają rozdzielone. Nie wiem, czy można bardziej jaskrawie pokazać swoje poglądy polityczne, i dopasować do nich przedstawiony świat. Nie wierzę, że rzeczywistość jest czarno-biała, a wszyscy mężczyźni źli. Może w Stanach w latach 50-tych tak właśnie było, ale realiów historycznych Barnhill specjalnie nie przedstawia, uciekając w pewną dowolność świata przedstawionego zapewnionego przez fantastykę.

Szkoda czasu

Kilkukrotnie miałam ochotę odłożyć książkę na bok, przerwać czytanie. W sumie nie wiem, czemu dobrnęłam do końca. Dla mnie jedna z najsłabszych lektur tego roku i chyba żałuję, że straciłam na tą książkę jeden weekend.

Moja ocena: 4/10.

 

Kelly Barnhill, Kiedy kobiety były smokami
Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023
Tłumaczenie: Katarzyna Makaruk
Liczba stron: 416
ISBN: 978-8308-08053-5

***************************************************************************

Do women have to be dragons?

When I saw that the latest book by Kelly Barnhill, whose work I really like, had just come out, I was very happy. I immediately borrowed When Women Were Dragons from the library and sat on the couch with the novel for the weekend. However, I was in for a big disappointment.

Not young adult fiction

First of all, this is not a novel for young adults, although you can probably read it on a simplified level. This is a novel for politically engaged adults, as the author admits in the Acknowledgments. Barnhill was prompted to write this elaborate metaphor by the story of Christine Blasey Ford, "who pleaded with the Senate to reconsider their appointment to the Supreme Court, and I decided to write a novel about anger" (p. 412). An American psychology professor accused the newly nominated Supreme Court Judge Brett Kavanaugh of sexual assault when she was 15 and the future lawyer was 17. After the hearings, the man got the position for which he was nominated. Does anger combined with politics make good books? I doubt it.

One big parable

Initially, the plot seemed interesting - it happened earlier in the history that women, overcome by anger, crossed some internal border and turned into literal dragons. The phenomenon reached mass proportions on April 25, 1955, when 642,987 American women were transformed. Their disappearance instantly became a taboo subject, families affected by the tragedy were shamefully silent about the contaminated members of their families, and scientists dealing with the subject were banned from publication, and the results of their research were often destroyed. However, after a few years, dragons began to appear in the public space, returning to their families, schools, and professional work. Their transformation began to be identified with freedom, the breaking of socially imposed bonds and restrictions.

As heroic as only can be

The main character of the novel, Alexandra (Alex) Green, is brought up with her cousin Beatrice in the family home. Her mother disappears when Alex is a baby, and she is temporarily cared for by Aunt Marla. Then the situation reverses, the mother returns, but Marla disappears, leaving Beatrice in the care of her sister and her husband. The aunt's disappearance is not talked about, and Beatrice is treated as Alex's sister. Then, however, the mother dies of cancer, and the father leaves the old family for a new one - his former secretary. The girls are left to fend for themselves, and Alex, in addition to studying, has to take care of her "sister" and not arouse any suspicion of neighbors or teachers. So no one notices the lonely existence of the two girls, and the school comes to terms with the absence of the always busy father. The teenager heroically copes with all her duties, passes her exams with flying colors against her father's will, and manages modest finances and everyday life. She endures all inconveniences in the name of dreams.

A story written to prove a point

This is probably what hurt me the most - black and white depiction of the world and the absolute lack of positive male characters. An artificial, created universe with persecuted women who must turn into beasts, and often burn or devour their persecutors to free themselves. Alex and her "sister" are as brave as they come, raised in an oppressive society, with Beatrice in control of her impending transformation just so she won't leave her older sibling alone. Of course, Alex's first love has to be a girl, Sonja, and of course the family doesn't agree with their socially unacceptable relationship, so the girls are separated. I don't know if you can show your political views more vividly and adjust the presented world than it’s done in this book. I don't believe that reality is black and white and all men are bad. Maybe it was like that in the US in the 1950s, but Barnhill does not get very deep in presenting historical realities, escaping into a certain arbitrariness of the world of fantasy.

Waste of time

Several times I wanted to put the book aside and stop reading. I don't know why I made it to the end. For me, one of the weakest readings of this year and I think I regret that I wasted one weekend on this publication.

My rating: 4/10.

Author: Kelly Barnhill
Title: When Women Were Dragons
Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023
Translation: Katarzyna Makaruk
Number of pages: 416
ISBN: 978-8308-08053-5