Irene Solá, Ja śpiewam, a góry tańczą (Canto jo i la muntanya balla)

Czarowna historia

Powieść Ja śpiewam, a góry tańczą katalońskiej pisarki Irene Solá jest przesycona dziwnością. Już sam tytuł sugeruje, że przyroda jest tu równoważnym bohaterem, narratorem na równi z bohaterami. Ta wielogłosowa książka rysuje historię, w której łatwo jest się pogubić, ale która złapie uważnego czytelnika za serce.

Bohaterowie w tle

Urodzona w 1990 roku Irene Solá ma za sobą swój pisarski debiut – w 2012 roku opublikowała tomik wierszy Bestia, a pierwszą powieść The Dams w 2017 roku. Ja śpiewam, a góry tańczą to dojrzała proza, mocno dźwięcząca poezją, skupiająca się na historiach i ludowych opowieściach z górskich rejonów. Natura jest w niej równorzędnym narratorem, od grzybów, przez sarny i niedźwiedzie, po góry i chmury, dzięki czemu zyskujemy zupełnie inny, wielopoziomowy obraz, a bohaterowie książki tylko się w nim przewijają, więc ich historię trzeba śledzić w słowach innych.

W poszukiwaniu przebaczenia

Sama fabuła jest dramatyczna, ale ta dramatyczność rozpływa się w narracji. Mia i Hilari to rodzeństwo wychowujące się razem w górach. Ich ojca Domèneca zabił piorun, więc wychowaniem dzieci zajmuje się tylko matka Sió. Wkrótce z bratem i siostrą zaprzyjaźnia się Jaume, syn niepiśmiennych rodziców zwanych w wiosce gigantami (ze względu na ich potężną budowę). Między nastoletnimi Mią i Jaumem szybko rodzi się uczucie, jednak tylko do wypadku – przez przypadek podczas polowania na sarnę Jaume śmiertelnie zranił Hilariego, za co trafił do więzienia na kilka lat. Mimo, ze zakochana dziewczyna usiłuje się z nim skontaktować, ten odrzuca wszystkie prośby o widzenie, i dopiero potrącenie sarny kieruje go do domu Mii w poszukiwaniu wybaczenia.

Wielogłosowość narracji

Tak wstrząsająca fabuła zaskakuje spokojem narracji, poetyckością języka. Wydarzenia są rozwodnione przez wielogłosowość relacji, a bohaterowie często pojawiają się w oddali, wzmiankowani, przykryci innymi historiami, które dla innych narratorów mają większe znaczenie. To ciekawy zabieg, który uspokaja przebieg całej akcji, ale też szereguje historie bohaterów na równi z innymi narracjami, innymi światami (zwierzęcym, roślinnym). Człowiek jest tylko elementem układanki, a nie głównym motorem sprawczym, jest zależny od kaprysów natury (Domènec zabity przez piorun). Jednak proza katalońskiej pisarki mieści również baśniowe postaci – pojawiają się wodne panny, wiedźmy, postaci ze świata legend, i również mają swoją szansę w opowiedzeniu swojej wersji historii.

Książka Irene Solá jest arcyciekawa – i z formalnego, strukturalnego punktu widzenia, i z poziomu fabuły. Zaryzykowałabym twierdzenie, że zarzuca na czytelnika czar, wymuszając skupienie i uwagę. Jeśli dodatkowo było się na Europejskiej nocy literatury i niektóre fragmenty czytane są w głowie głosem i w interpretacji pani Edyty Jungowskiej, to jest już naprawdę dobrze. Mogę z czystym sumieniem polecić tę niedługą lekturę.

Moja ocena: 8/10.

Irene Solá, Ja śpiewam, a góry tańczą
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2023
Tłumaczenie: Barbara Bardadyn
Liczba stron: 224
ISBN: 978-83-8191-620-2

******************************************************************************

A story that casts a spell

The novel When I Sing, Mountains Dance by the Catalan writer Irene Solá is filled with strangeness. The title itself suggests that nature is a ligitimate hero here, a narrator on an equal footing with the characters. This multi-voiced book tells a story in which it is easy to get lost, but which will capture the heart of an attentive reader.

Heroes in the background

Born in 1990, Irene Solá made her debut as a writer in 2012, when she published a book of poems called The Beast, and her first novel The Dams in 2017. When I Sing, Mountains Dance is mature prose, strongly resonant with poetry, focusing on stories and folk tales from mountain regions. Nature is an equal narrator in it, from mushrooms, through deer and bears, to mountains and clouds, thanks to which we gain a completely different, multi-level picture, and the book's characters only pass through it, so their story must be followed in the words of others.

In search of forgiveness

The plot itself is dramatic, but this drama dissolves in the narrative. Mia and Hilari are siblings growing up together in the mountainous region. Their father Domènec was killed by a lightning, so only their mother Sió is responsible for raising the children. Soon, Jaume, the son of illiterate parents called giants in the village (due to their massive posture), becomes friends with the brother and sister. A feeling quickly develops between teenagers Mia and Jaume, but only until an accident - while hunting a deer, Jaume mortally wounded Hilari, for which he was imprisoned for several years. Even though the indatuated girl tries to contact him, he rejects all requests to see him, and only many years later, after hitting a deer, he goes to Mia's house in search of forgiveness.

Multi-voiced narrative

Such a shocking plot surprises with the calmness of the narrative and the poetry of the language. Events are diluted by the multi-voiced nature of the accounts, and the characters often appear in the distance, mentioned, covered by other stories that are more important to other narrators. This is an interesting procedure that calms down the entire action, but also ranks the characters' stories on par with other narratives, other worlds (animal, plant). Man is only a piece of the puzzle, not the main driving force, he is dependent on the whims of nature (like Domènec killed by lightning). However, the Catalan writer's prose also includes fairy-tale characters - water maidens, witches, characters from the world of legends, and they also have their chance to tell their version of the story.

Irene Solá's book is extremely interesting - both from a formal, structural point of view, and from the plot level. I would venture to say that it casts a spell over the reader, forcing focus and attention. Additionally, if you were at the European Night of Literature and some fragments are read in your head with the voice and interpretation of an actress Edyta Jungowska, then the book gathers another depth. I can wholeheartedly recommend this short read.

My rating: 8/10.

Author: Irene Solá
Title: When I Sing, Mountains Dance
Publishing House: Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2023
Translation: Barbara Bardadyn
Number of pages: 224
ISBN: 978-83-8191-620-2

Helen Macdonald, J jak jastrząb (H is for Hawk)

Pisałam już kiedyś, że dobrze czyta się książki napisane przez pasjonatów, jeśli potrafią przekazać swoje fascynacje. Tak właśnie jest w przypadku powieści Helen Macdonald J jak jastrząb. Nie pomyślałabym, że książka o układaniu jastrzębi może być tak wciągająca. Nie mogłam jej odłożyć, a 350 stron zabrało mi trzy dni. Odkładałam ją z poczuciem mocy, siły, poczuciu piękna i szacunku do natury.

Dochodzenie do siebie po stracie

Helen Macdonald pisze o trzech tematach – niespodziewanej śmierci swojego ojca, z którym była bardzo związana. Ta nagła strata wpędziła ją w głęboką depresję, z której wyciągnęła ją jej pasja – ukrócanie (układanie) ptaków. Tak poznajemy Mabel – młodą jastrzębicę, którą kobieta będzie oswajać i trenować. Trzecim bohaterem powieści jest pisarz Terence Henbury White, który jest autorem powieści The Goshawk, książki sokolniczej, którą Macdonald zaczytywała się w dzieciństwie. Dla mnie jednak temat jest tylko jeden – układanie jastrzębia. Mabel opisana jest w zachwycający sposób, świat zwalnia, gdy czytamy jej opisy. Gdy ptak trafia do kobiety i po raz pierwszy siedzi jej na ręce, Helen czuje się jakby trzymała na ręku płonącą pochodnię. Z czasem poznajemy wszystkie ptasie instynkty, reakcje, proces szkolenia, a wreszcie pierwsze loty i polowania. Za każdym razem kiedy pisarka opisuje swojego ptaka, mam wrażenie mocy, siły, dzikości i wolności. Widać nie tylko miłość do swojego zwierzęcia, ale również głęboką fascynację i podziw. Udało się to przekazać na tyle, że gdy po przeczytaniu książki zaczęłam oglądać filmy na Youtube, byłam zaskoczona jak małe są w rzeczywistości te ptaki. Macdonald składa hołd swojemu dzieciństwu, ale również wszystkim autorom, którzy pisali o sokolnictwie. Dużo jest to specjalistycznego słownictwa (kernel, dłużec, etc.), ale podanego delikatnie i ze znawstwem. Sądzę, że historia ukrócania Mabel wejdzie do kanonu literatury sokolniczej, ale ma też szansę wejść do literatury znacznie szerzej i zyskać sporą popularność. To dobrze napisana książka, z licznymi opisami przyrody, nie ma w niej za dużo akcji ani gwałtownych zwrotów fabularnych. Jest za to dominujący szacunek do przyrody, świata zwierząt, zwyczajów opisywanych gatunków. Świat człowieka i natury przenika się i uzupełnia w książce Macdonald, choć pisarka często zakłóca ten balans, wycofując się w swojej żałobie ze świata ludzkiego, unikając kontaktów z przyjaciółmi i rodziną, nie dbając o pracę i miejsce zamieszkania. To wycofanie z życia społecznego, ze wszelkich relacji okazało się być depresją, którą bohaterka powieści leczyła farmaceutykami.

Zdecydowanie depresja i radzenie sobie ze stratą są również ważnym wątkiem powieści Macdonald. Uważam, że napisenie tej książki miało dla kobiety aspekt terapeutyczny. Proces przechodzenia przez żałobę, godzenia się ze stratą jest opisany w naprawdę przekonujący sposób.

Powieść Macdonald ciekawie łączy wątki auto- i biograficzne, z reporterskim zapisem szkolenia własnego ptaka. To książka, w której zarówno specjaliści od sokolnictwa, jak i niezwiązani z tym tematem czytelnicy znajdą coś dla siebie. Nie jest to lektura łatwa i w wielu opiniach spotykałam się z zarzutem, że książka jest chaotyczna i „nie wiadomo o czym”. Dla mnie jednak jej wielowątkowość oraz przede wszystkim głęboki szacunek i fascynacja dla świata przyrody były dobrze zbalansowane. Czytałam ją z ogromnym zainteresowaniem i będę polecać.

 

Moja ocena: 9/10.

Helen Macdonald, J jak jastrząb
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2016
Tłumaczenie: Hanna Jankowska
Liczba stron: 352
ISBN: 978-83-8049-297-4

_____________________________________________________________________

Books written by enthusiasts are good to read, if they convey their fascinations. This is the case with the novel by Helen Macdonald H is for Hawk. I wouldn't have thought that a book on hawk laying could be so addictive. I couldn't put it down, and it took me three days to get through 350 pages. I put it down with a sense of power, strength, a sense of beauty and respect for nature.

Recovering from loss

Helen Macdonald touches upon three subjects - the unexpected death of her father, with whom she was firmly bound. They shared the same interests and she respected him greatly. This sudden loss had plunged her into a deep depression, from which her passion had drawn her - to hack (train) birds. This is how we meet Mabel - a young hawk which the woman will tame. The third character of the novel is the writer Terence Henbury White, who is the author of The Goshawk (among other better known books), a falconry book Macdonald read as a child. For me, however, there is only one topic - hacking a hawk. Mabel is described in a delightful way, the world slows down when we read descriptions of her. When the bird comes to the woman and sits on her arm for the first time, Helen feels like she is holding a flaming torch. Over time, we get to know all the bird's instincts, reactions, the training process, and finally the first flights and hunting. Every time the writer describes her bird, I have a feeling of power, strength, wildness and freedom. You can see not only love for her hawk, but also deep fascination and admiration. She managed to convey so much of it that when I started watching videos on Youtube after reading the book, I was surprised how small these birds really are. Macdonald pays tribute to her childhood, but also to all the authors who wrote about falconry. It is a lot of specialized vocabulary (hood, jesses, etc.), but given gently and expertly. I believe that the story of hacking Mabel will enter the canon of falconry literature, but it also has a chance to enter literature in general and gain considerable popularity. It is a well-written book with numerous descriptions of nature, there is not much action or sudden plot twists. There is, however, the dominant respect for nature, the animal world, and the habits of the described species. The world of man and nature intertwines and complements each other in Macdonald's book, although the writer often disrupts this balance, withdrawing in her mourning from the human world, avoiding contacts with friends and family, not caring about her job and place of residence. This withdrawal from social life, from all accounts, turned out to be a depression that the heroine of the novel treated with pharmaceuticals.

Definitely depression and coping with loss are also an important theme in Macdonald's novel. I believe that writing this book had a therapeutic aspect for the woman. The process of going through mourning, coming to terms with the loss, is described in a really convincing way.

Macdonald's novel interestingly combines auto- and biographical threads with a reporter's record of the training of one's own bird. It is a book in which both falconry specialists and readers not related to this topic will find something for themselves. It is not an easy reading and in many opinions the book is described as chaotic and "on nothing". For me, however, its multithreading and, above all, deep respect and fascination for the natural world were well-balanced. I read it with great interest and I will recommend it.

 

My rating: 9/10.

Author: Helen Macdonald
Title: H is for Hawk
Publishing House: Czarne, Wołowiec 2016
Translation: Hanna Jankowska
Number of pages: 352
ISBN: 978-83-8049-297-4

Nikos Kazantzakis, Grek Zorba (Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά)

Ponieważ powieść Makine była dla mnie zdecydowanie niedopasowana do okoliczności, postanowiłam przeczytać coś, co do greckiego urlopu pasować będzie nie w 100, ale w 300%, a mianowicie Greka Zorbę. Wybór ze wszech miar trafiony, a przy okazji klasyka literatury i jedna ze 100 najlepszych książek według Norweskiego Klubu Książki zaliczona.

Książka została opublikowana w 1946 roku (nie wiedziałam, że tak dawno!) w Grecji, natomiast w Polsce po raz pierwszy w 1979 roku w tłumaczeniu Nikosa Chadzinikolau. Obecnie wyszło nowe tłumaczenie Ireneusza Kani (Wydanictwo Znak, 2021), które może być ciekawym wydarzeniem literackim. Ja czytałam w starszym tłumaczeniu i kompletnie nie wiedziałam, czego się po książce spodziewać. Była więc dla mnie sporym zaskoczeniem.

Dwa światy

Narratorem jest młody myśliciel i przedsiębiorca, który wyjeżdża z Grecji kontynentalnej na Kretę, by tam prowadzić kopalnię węgla. Wieczór przed swoim wyjazdem poznaje w barze starszego mężczyznę, który przedstawia się jako Aleksy Zorba i oferuje młodemu intelektualiście swoje usługi. Zorba z niejednego już pieca jadł chleb i ma spore życiowe doświadczenie, w przeciwieństwie do narratora (który nie jest wymieniony z imienia w powieści). Wraz z postępem fabuły okazuje się, że to właśnie Aleksy będzie prowadził kopalnię, zarządzał ludźmi, projektował śmiałe inwestycje, uczestniczyl w życiu społecznym i ratował swoim pracownikom życie, kiedy jeden z korytarzy kopalni zaczyna się walić. Mężczyzna korzysta z życia pełnymi garściami, a swoje emocje wyraża poprzez śpiew, taniec i grę na santuri. Pomiędzy dwoma mężczyznami zawiązuje się coraz bardziej zażyła przyjaźń, a Macedończyk opowiada narratorowi historię swojego życia. Nie brakowało w niej również ciemnych tonów – Zorba bierze udział w licznych wojnach, zabija popa, podpala wioskę, w której dała mu schronienie kochanka.

Postarć narratora i postać starego Macedończyka są ze sobą skontrastowane. Młody przedsiębiorca żyje w książkach, w literaturze, w swoich filozoficznych rozważaniach i pismach, ale nie korzysta z życia garściami jak jego towarzysz. Zorba z kolei nurza się w życiu i pozwala mu wnikać głęboko pod swoją skórę. To jakby zestawienie apollińskiej i dionizyjskiej filozofii życia, przy czym Kazantzakis pokazuje wersję Aleksego jako tą bardziej pociągającą i prawdziwą.

Bohaterowie drugiego planu

Książka ma nie tylko dwóch bohaterów pierwszoplanowych, ale również paletę postaci drugiego i trzeciego planu, które dodają książce kolorytu, a czytelnikom wzruszeń. Jedną z takich postaci jest podstarzała prostytutka, Madame Hortensja. Kobieta żyje wraz ze swoją papugą w niewielkim domku i oferuje dwóm przedsiębiorcom lokal tuż po ich przybyciu. Szybko pomiędzy nią a Zorbą wywiązuje się romans, który w marzeniach Madame Hortensji ma zakończyć się ślubem. Niestety, przed spełnieniem się tego planu Madame poważnie choruje, a w końcu umiera. Scena jej śmierci, gdzie płaczki wszczynają lament, gdy kobieta jeszcze żyje, by jak najszybciej rozgrabić jej dobytek, jest wstrząsająca.

Drugim dramatyczny zwrot akcji pojawia się, gdy apetyczna wdowa mieszkająca w wiosce, odrzucająca po kolei wszystkich swoich adoratorów, staje się w końcu przyczyną samobójstwa jednego z nich. To sprawia, że mieszkańcy zaczynają pałać do niej nienawiścią, by wreszcie dopaść ją przed kościołem i usiłować zabić. Zorba staje w jej obronie i stacza walkę z jednym z mężczyzn z wioski, którą wygrywa. Kiedy wydaje się, że potyczka jest zakończona i Zorba usiłuje wyprowadzić kobietę z tłumu, jeden z mężczyzn rzuca się na nią i jednym potężnym ciosem odrąbuje jej głowę. To naprawdę straszna i poruszająca scena, ukazująca Kreteńczyków jako mrocznych, mściwych ludzi.

Zorba jest mocno poruszony zgonem swojej „narzeczonej” Hortensji i morderstwem pięknej młodej wdowy. Obie tragedie poruszają go do głębi, sięgają do samej głębi jego duszy. Narrator jest zasmucony, ale nie cierpi tak, jak jego stary towarzysz. Jakby życie dotykało go przez jakiś filtr czy intelektualną zasłonę. Jego emocje są przytłumione, a mężczyzna jest zawsze tylko obserwatorem, a nie prawdziwym uczestnikiem wydarzeń.

Ostatnim wartym uwagi bohaterem powieści jest sama Kreta, pokazana jako piękna, upalna, ale i surowa kraina. Ludzie są z jednej strony towarzyscy, otwarci, serdeczni, z drugiej potrafią być mściwi i małostkowi. To portret niejednoznaczny i skomplikowany, przez co ujmuje swoją prawdziwością. Dzięki żywości prozy Kazantzakisa można niemal poczuć zapachy i smaki opisywane w powieści. Ma się poczucie bycia w samym środku wydarzeń.

Antyklerykalizm powieści

Autor w bardzo złym świetle przedstawia kościół. Narrator musi podpisać umowę z klasztorem na możliwość wycięcia lasu. Kiedy dwaj towarzysze przebywają w kościele, jeden z mnichów zostaje zastrzelony przez drugiego po nocnych igraszkach, a inny, najsłabszy mnich, jest wyśmiewany przez innych. Klasztor pokazany jest jako siedlisko żmij, a sam Zorba podpowiada mnichowi Zachariaszowi, by podpalił to siedlisko, co też się dzieje. Młoda wdowa ginie na stopniach kościoła w Wielkanoc, a ludność postrzega to jako wymierzenie sprawiedliwości uwodzicielce (która przecież konsekwentnie odrzucała wszelkie zaloty). To portert niepozostawiający wątpliwości co do stosunku autora do zinstytucjonalizowanego kościoła. Z drugiej zaś strony, narrator bardzo interesuje się buddyzmem, studiuje rozmaite pisma i ma związane z nimi wizje. To element, którego się w książce zupełnie nie spodziewałam.

Carpe diem

Dla mnie Grek Zorba był książką niespodziewaną. Przez szeroką obecność kulturową miałam zupełnie fałszywą wizję, co też się może w niej znajdować. Zostałam pozytywnie zaskoczona. Przygody Zorby są pokazane znacznie szerzej, niż sam tylko ciąg wydarzeń i przygód. Czytelnik może obserwować, jak jego doświadczenia zmieniają nie tylko jego samego, ale również wpływają na podejście narratora. Sądzę, że zabieg pozbawienia młodzieńca imienia ma na celu lepszą identyfikację czytelnika z narratorem, postawienie siebie samego na jego miejscu i nieskrępowaną obserwację poczynań Macedończyka. Z jego czerpania garściamy z życia – zarówno ze złych jak i dobrych momentów – można się naprawdę dużo nauczyć. Dla mnie książka, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę czas, w którym została napisana, jest wizjonerska i bardzo ciekawa.

 

Moja ocena: 8/10.

 

Nikos Kazantakis, Grek Zorba

Wydawnictwo Książka i Wiedza

Warszawa 1979

Tłumaczenie: Nikos Chadzinikolau

Liczba stron: 272

ISBN: 978-83-05-11538-0

Gatunek: powieść obyczajowa

 

Since Makine's novel was definitely not suited to the circumstances, I decided to read something that would suit not 100% to my Big Fat Greek Holiday, but 300%, namely the Zorba the Greek. The choice was perfect by all means, and at the same time a literary classic and one of the 100 best books according to the Norwegian Book Club has been read.

The book was published in 1946 (I didn't know it was that long ago!) in Greece, and in Poland for the first time in 1979, translated by Nikos Chadzinikolau. A new translation by Ireneusz Kania has now been published (Wydanictwo Znak, 2021), which may be an interesting literary event. I was reading the older translation and I didn't know what to expect from the book. So it was a big surprise for me.

Two worlds

The narrator is a young intellectual and entrepreneur who leaves mainland Greece for Crete to run a coal mine there (with no such experience from the past, mind you). The evening before his departure, in a bar, he meets an elderly man who introduces himself as Alexis Zorba and offers his services to the young man. Zorba has been around and has a lot of life experience, unlike the narrator (who is not mentioned by name in the novel). As the plot progresses, it turns out that Alexis will run the mine, manage people, design bold investments, participate in social life and save his employees' lives when one of the mine's corridors begins to collapse. A man enjoys life to the fullest and expresses his emotions through singing, dancing and playing santuri. An increasingly close friendship develops between the two men, and the Macedonian tells the story of his life to the narrator. There were also dark tones in it - Zorba takes part in numerous wars, kills an orthodox priest, sets fire to the village where he’s been sheltered by his lover (and most likely she is killed by the flaring element).

The narrator's attitude and the figure of the old Macedonian are contrasted. The young entrepreneur lives through books and literature, in his philosophical reflections and writings, but he does not use life in handfuls like his companion. Zorba, in turn, is immersed in life and allows it to penetrate deeply under his skin. It's like a juxtaposition of Apollonian and Dionysian philosophies of life, with Kazantzakis showing Alexis's version as the more appealing and true.

Heroes of the second plan

The book has not only two leading characters, but also a palette of characters from the second and third plans, which add color to the book and give the readers a multitude of emotions. One of such characters is an elderly prostitute, Madame Hortense. The woman lives with her parrot in a small house and offers two entrepreneurs a place to stay the night right after their arrival. A romance quickly develops between her and Zorba, which in Madame Hortense's dreams is to end with a wedding. Unfortunately, before this plan is fulfilled, Madame becomes seriously ill and eventually dies. The scene of her death, where the professional mourners begin their weep while the woman is still alive in order to plunder her belongings as soon as possible, is shocking.

The second is a dramatic twist when the appealing young widow living in the village, rejecting all her admirers one by one, eventually becomes the cause of the suicide of one of them. This makes the townspeople hate her and finally hunt her down in front of the church and try to kill her. Zorba defends her and wins a fight with one of the men from the village. When it seems that the commotion is over and Zorba is trying to lead the woman out of the crowd, one of the men lunges at her and cuts her head off with one powerful blow. It's a really scary and moving scene, showing the Cretans as dark, vengeful people.

Zorba is deeply touched by the death of his "fiancée" Hortense and the murder of a beautiful young widow. Both tragedies move him deeply, reach the very depths of his soul. The narrator is saddened, but he doesn’t take the emotions so deeply as his old companion. As if life touched him through some filter or intellectual veil. His feelings are muffled, and the man remains only as an observer, not an actual participant of the events.

The last noteworthy hero of the novel is Crete itself, shown as a beautiful, hot, but also harsh land. On the one hand, people are sociable, open, and friendly, on the other hand, they can be vindictive and petty. It is an ambiguous and complicated portrait, which makes it truly compelling. Thanks to the vividness of Kazantzakis' prose, one can almost feel the smells and tastes described in the novel. The novel gives a feeling of being right in the middle of the action.

Anticlericalism of the novel

The author presents the church in a very bad light. The narrator has to sign an agreement with the monastery for the possibility of cutting down the forest. While the two companions are in the monastery, one of the monks is shot by the other after a night of frolics, and the other, the weakest monk, is ridiculed by the others. The place is shown as a habitat of vipers, and Zorba himself prompts the monk Zacharias to set fire to the habitat, which also happens. A young widow dies on the steps of the church on Easter, and the population perceives this as bringing the seducer to justice (who, after all, had consistently rejected all advances). It is a portrait that leaves no doubt as to the author's attitude towards the institutionalized church. On the other hand, the narrator is very interested in Buddhism, studies various scriptures and has visions related to them. This is an element that I completely did not expect in the book.

Carpe diem

For me, Zorba the Greek was an unpredictable book. Due to a wide cultural presence, I had a completely false vision of what I will encounter. I am positively surprised. The adventures of Zorba are shown as much more than just a sequence of events and adventures. The reader can observe how his experiences change not only himself, but also influence the narrator's approach. I believe that the step of depriving the young man of his name is aimed at better identification of the reader with the narrator, putting himself in his place and unhampered observation of the Macedonian's actions. From drawing a handful of it from life - both good and bad moments - you can really learn a lot. I perceive Zorba the Greek to be interesting and even visionary, especially considering the time it was written.

 

My grade: 8/10.

 

Author: Nikos Kazantzakis

Title: Zorba the Greek

Book and Knowledge Publishing House

Warsaw 1979

Translation: Nikos Chadzinikolau

Number of pages: 272

ISBN: 978-83-05-11538-0

Genre: novel 

E. Annie Proulx, Pieśni serca i inne opowiadania (Heart Songs and Other Stories)

Czasami lubię poczytać opowiadania – każde stanowi zamknięty świat i można je „połknąć” na jeden raz. Przy wytężonym tygodniu pracy i ograniczonych możliwościach czytelniczych to czasami zbawienne. Dlatego też sięgnęłam po opowiadania E. Annie Proulx. Przeżyłam spore pozytywne zaskoczenie – na tyle duże, że zaczęłam szukać kolejnych książek autorki.

Co stanowi o sile tego zbioru? Chyba pewna surowość prozy Proulx – zarówno opisywany przez nią świat, jak i bohaterowie, prości ludzie, wychowani w bliskości z naturą, oszczędni w słowach i gestach. Hawkheel z opowiadania Na porożu wiedzie samotniczy żywot, samotnie poluje i sporo czyta, a sporą część jego myśli zajmuje spór z Billym Strongiem. Kolejny narrator uwielbia polować na ptaki i zaprzyjaźnia się z innym myśliwym, Badgerem, jednocześnie poznając mroczne sekrety gospodarstwa Stone’ów w opowiadaniu Stone City. W Skalnym podłożu owdowiały farmer Perley żeni się z dużo młodszą od siebie Maureen, by odkryć, że przypuszczalnie romansuje ona z własnym bratem i tylko czeka na jego śmierć, by przejąć jego gospodarstwo. W Złej passie, opowiadaniu, które wyjątkowo polubiłam, Mae przygotowuje posiłek dla swoich czterech synów przed wyjazdem na polowanie. Opowiadanie niemalże „pachnie śniegiem”, a z opisu wynika, że życie rodziny nie jest lekkie:

„Nastepnego ranka Haylett wstał o trzeciej trzydzieści, żeby rozpalić w piecach. Lubił to przepędzanie mrocznego chłodu, czerpał przyjemność z chwili samotności, z żywicznej woni, jaką rozsiewały chwytające ogień szczapy. Szufelka skrzypiała, kiedy wyciągał popiół.” S. 77

Ciepła kuchnia i ciemny chleb upieczony przez matkę, Mae, stanowią oazę bezpieczeństwa przed wyjściem na mróz – to opowiadanie czyta się wszystkimi zmysłami.

W tytułowych Pieśniach serca Snipe, lekkoduch i muzyk, zaczyna grać z rodziną Eno Twilighta, i zakochuje się w jego młodej żonie, Nell, myśląc, że to jego córka. Kiedy prawda wychodzi na jaw, ucieka do swojej kochanki, Catherine, by dalej wieść z nią próżniaczy żywot.

W opowiadaniu Bezchmurny dzień znakomity myśliwy Santee uczy swojego mało pojętego ucznia Earla sztuki polowania na ptaki i dopiero piorun, który zabił trzy ptaki, wybawia go z kłopotu.

W opowiadaniu W dole Blue podczas swojej wizyty u matki zostaje przez nią odesłany do letniego domku w górach, do którego ktoś się włamał, by naprawić go i przygotować do sprzedaży. Przy okazji niesłusznie oskarża pana Fitzroya i jego podopiecznego Gilberta o dokonanie kradzieży.

W opowiadaniu Pstrągołak Rivers, alkoholik, udaje się wraz z sąsiadem Savagem na Żółte Bagna, i tam zaczyna znowu pić, strasząc sąsiada potworem Pstrągołakiem, do którego jest coraz bardziej podobny.

W opowiadaniu Elektryczne błyskawice do niewielkiej społeczności dołączają państwo Moon-Azure’owie, kupując i remontując dom, i naprzykrzając się lokalnej społeczności. Starają sie zawładnąć historią tego miejsca, zawłaszczyć ją, opanować, i koniecznie pokazać znajomym. Narrator opowiadania ma niezły ubaw, gdy biorą mozolnie wyrzeźbioną w skale postać jego ojca z błyskawicami za indiański artefakt.

W Zabójstwie prowincjonalnym Albro, nocny kierowca ciężarówki, wdaje się w romans z Rose Noury, która z kolei odeszła od swojego męża Archiego Noury, i została kochanką sąsiada Albro, Warrena. Rose i Warren zostają zastrzeleni, a nieobecność Albro w domu niepokojąca nakłada się z czasem morderstwa.

Ostatnie opowiadanie, Negatywy, to historia dwóch kochanków, zamożnego Bucka B., dawnego gwiazdora telewizyjnego, i fotografa Waltera Weltera. Mężczyźni mieszkają razem przez całe lato, a w ich relację niepostrzeżenie wkrada się Albina Muth, matka kilkorga dzieci, wciąż wybierająca niewłaściwych facetów. Albina zaczyna pomieszkiwać w mercedesie Bucka, na co Walter się zgadza. Mężczyzna zaczyna ją również karmić, pozwala korzystać z łazienki. Obie znajomości kończą się tego samego dnia – Walter robi Albinie sesję zdjęciową zakończoną gwałtem, a Buck wyrzuca go z domu, dając mu na otarcie łez mercedesa.

Urok prozy Proulx

Opowiadania Proulx są krótkie, szorstkie, kompletne. Napisane oszczędnym, lecz ewokatywnym językiem. Naprawdę sporo zostawia autorka czytelniczej wyobraźni, chętnie używa niedopowiedzenia. Często skupia się na surowej naturze bardziej niż na swoich bohaterach. Jest w jej prozie jakieś surowe piękno, pokazujące trudne, wymagające życie.

Drugim ważnym tematem jest napływ nowobogackich do niewielkich miejscowości w stanie Vermont. Ludzie nie mają tu łatwego życia, są blisko natury i z sardonicznym uśmiechem przyglądają się nowym zamożnym właścicielom kolejnych posesji. Bawi ich i nieco mierzi chęć szybkiego stania się częścią lokalnej społeczności, wygłaszane przez przybyszów opinie, ich potrzeba bycia autorytetem w każdym temacie. Nie są otwarci na nowych i nie chcą wprowdzać ich w sekrety swojego odchodzącego swiata, widząc w nich zagrożenie.

Chętnie wrócę do tych opowiadań i sięgnę po kolejne książki autorki.

 

Moja ocena: 8/10.

 

E. Annie Proulx, Pieśni serca i inne opowiadania

Dom Wydawniczy Rebis

Poznań 1999

Tłumaczenie: Marta Jabłońska-Majchrzak i Konrad Majchrzak

Liczba stron: 224

ISBN: 978-83-7120-648-8

 

Sometimes I like to read short stories - each is a closed world and can be swallowed at one sitting. With a busy work week and limited reading possibilities, it is sometimes salutary. That is why I reached for the stories of E. Annie Proulx. I experienced quite a positive surprise - so big that I started looking for more books by the author.

What is the strength of this collection? Probably a certain severity of Proulx's prose - both the world she describes and heroes, simple people, brought up close to nature, sparing in words and gestures. Hawkheel from the story On the Antler leads a lonely life, hunts alone and reads a lot, and a large part of his thoughts is his argue with Billy Strong. Another narrator loves to hunt birds and befriends fellow hunter Badger while learning the dark secrets of the Stone farm in the Stone City short story. In Bedrock, widowed farmer Perley marries much younger Maureen, only to discover that she is allegedly romancing her own brother and waiting for his death to take over his farm. In A Run of Bed Luck, a story I like very much, Mae prepares a meal for her four sons before they go hunting. The story almost "smells of snow" and the description shows that family life is not easy:

“The next morning, Haylett got up at three-thirty to light the stoves. He liked chasing the dark chill away, he took pleasure in the moment of solitude, in the resinous smell of the fire-catching logs. The scoop squeaked as he pulled out the ash. " P. 77

A warm kitchen and dark bread baked by Mae are an oasis of safety against going out into the cold - this story can be read with all the senses.

In the title short story Heart Songs, Snipe, a playboy and musician, starts playing with Eno Twilight’s family, and falls in love with his young wife, Nell, thinking it is his daughter. When the truth comes out, he runs away to hia lover, Catherine, to continue living a lazy life with her.

In the short story The Unclouded Day, the excellent hunter Santee teaches his mediocre student Earl the art of hunting birds, and only the lightning that killed three birds saves him from the bother.

In the story In the Pit during his visit to his mother, Blue is sent to a summer cottage in the mountains, as someone broke into it, to repair it and prepare it for sale. While there, he wrongly accuses Mr. Fitzroy and his warden Gilbert of committing the theft.

In the short story The Wer-Trout, Rivers, an alcoholic, goes with his neighbor Savage to the Yellow Swamps, where he begins to drink again, scaring his neighbor with the monster Wer-Trout, to which he grows increasingly similar.

In the story Electric Arrows, the Moon-Azure family joins a small community by buying and renovating a house and bothering the local community. They try to take over the history of this place, appropriate it, master it, and necessarily show it to their friends. The narrator of the story has a lot of fun when they take his father's painstakingly carved rock figure with lightning bolts for an Indian artifact.

In A Country Killing, Albro, a night truck driver, gets into an affair with Rose Noury, who, in turn, has left her husband Archie Noury to become the mistress of Albro's neighbor Warren. Rose and Warren are shot dead, and Albro's unsettling absence from the house overlaps with the time of the murder.

The last short story, Negatives, tells the story of two lovers, wealthy Buck B., a former TV star, and a photographer Walter Welter. The men live together all summer, and Albina Muth, mother of several children, still choosing the wrong guys, sneaks into their relationship. Albina starts to stay in Buck's Mercedes, to which Walter agrees. The man also begins to feed her, lets her use the bathroom. Both relationships end the same day - Walter takes a photo session of Albina that ends with a rape, and Buck throws him out of the house, giving him a Mercedes to wipe his tears.

The charm of Proulx's prose

Proulx's stories are short, rough, and complete. Written in sparse but evocative language. The author leaves a lot to the reader's imagination and willingly uses the understatement. She often focuses on the raw nature more than her characters. There is some raw beauty in her prose that shows a difficult, demanding life.

The second major topic is the influx of nouveau riche to small towns in Vermont. The locals do not have an easy life here, they are close to nature and with a sardonic smile look at the new wealthy owners of other properties. They are amused and somewhat distressed by their desire to quickly become part of the local community, the opinions expressed by newcomers, and their need to be an authority on any subject. They are not open to newcomers and do not want to introduce them to the secrets of their departing world, perceiving them as a threat.

I am eager to return to these stories and I am already looking for more books by the author.

 

My rating: 8/10.

 

Author: E. Annie Proulx

Title: Songs of the Heart and Other Stories

Publishing House: Rebis

Poznań 1999

Translation: Marta Jabłońska-Majchrzak and Konrad Majchrzak

Number of pages: 224

ISBN: 978-83-7120-648-8