Diana Abu-Jaber, Język baklawy Wspomnienia (The Language of Baklava: a Memoir)

Baklava jest jak poemat o bogactwach kultur Wschodu

Ilekroć jadę do obcego kraju, zaczynam przygotowania do podróży od sprawdzenia lokalnych autorów. Odkąd w słonecznej Grecji czytałam o mrozach Syberii i kompletnie nie mogłam się wczuć, taką strategię stosuję zawsze i tym razem było podobnie. Znalazłam pisarkę jordańsko-amerykańskiego pochodzenia, Dianę Abu-Jaber, i to jej książka Język baklawy Wspomnienia poleciała ze mną do Jordanii. Ponieważ w podróży bardzo dużo się działo, to nie zdążyłam doczytać powieści na miejscu, ale dzięki temu miałam wrażenie, że moja wycieczka trwała odrobinę dłużej.

Diana Abu-Jaber to urodzona w 1960 roku pisarka. Wykłada również na Uniwersytecie w Portland. Jej ojciec jest Jordańczykiem, a matka Amerykanką. Jako dziewczynka Diana mieszkała trochę w Stanach i trochę w Jordanii, więc tematem jej autobiograficznej książki Język baklawy Wspomnienia jest w dużej mierze rozdarcie pomiędzy kulturami tych dwóch krajów i poczucie niedopasowania w każdym z nich, oraz tęsknoty to za Jordanią, to za Ameryką. Jednak nieco ponad czterystustronicowa książka zachwyca również opisami jedzenia, zebranymi przepisami i opisem rodziny. Jest w niej ciepło, melancholijna tęsknota i niekłamana miłość do kuchni. Na język polski zostały przetłumaczone tylko dwie z ośmiu powieści autorki – recenzowany Język baklawy i Półksiężyc.

Jesteśmy tu nie tyle dla jedzenia, ile dla czystej ekscytacji, jaką daje wzajemna obecność

Dla osoby jadącej do opisywanego kraju książka jest wręcz wymarzona – można poczytać o lokalnych daniach i zrozumieć, co pojawi się na talerzu. Zwłaszcza, że autorka o kulinarnej stronie swojej arabskiej kultury pisze w sposób nadzwyczaj apetyczny. Jednak oprócz smakołyków na stole, przy stole znajdziemy całą plejadę ciekawych, wiarygodnych i autentycznych postaci. Ojciec książkowej Diany, Bud, jest rozdarty pomiędzy swoją jordańską tradycją i trzymającą się blisko rodziną, a Nowym Światem. Wielokrotnie podróżuje do rodzinnego kraju, czasami ściągając rodzinę do siebie, a czasami nie. Jego amerykańska żona, nauczycielka nauczania początkowego, przyjmuje jego decyzje ze spokojem i zrozumieniem, i cierpliwie przeprowadza się z kraju do kraju czy z domu do domu. Dodatkowo Diana ma siostry, które wspierają ją w nieustanym konflikcie z ojcem, jego zakazem chodzenia na randki i zapraszaniem chłopców do domu czy nakazem bycia przyzwoitą Arabką.

Wszystkich naszych ojców dręczą duchy przeszłości

Zresztą Abu-Jaber robi stosunkowo dużo dla przedstawienia kultury arabskiej w dobrym świetle. Jak sama pisze: „Rozumiem, dlaczego tak wielu czytelników czuje się zdradzonych i osamotnionych w Ameryce, gdzie jedyni Arabowie, których pokazują w mediach, to zamachowcy albo inni szaleńcy” (s. 401). Dlatego też jej książka, pokazująca kulturę arabską od strony rodziny, często kłócącej się, ale zawsze kochającej, rozdartej pomiędzy współczesną Ameryką a nakazami tradycji, niejednemu pozwoli zrozumieć lepiej odległy kulturowo świat. Z pewnością też autorka z dużym wyczuciem i znawstwem pokazuje świat imigrantów i ich przynależność jednocześnie do dwóch kultur i żadnej.

Proste beduińskie smaki - mięso, oliwa i ogień

Dla osób wybierających się do Jordanii lektura z pewnością zalecana, dla wszystkich kochających jedzenie i gotowanie – również. Książka zawiera sporo przepisów na tradycyjne jordańskie dania i można pokusić się o ich własnoręczne przyrządzenie. Dla pozostałych czytelników – to piękna i budująca opowieść o kochającej się rodzinie, z dobrze nakreślonymi postaciami, tchnąca ciepłem i humorem. Mi czytało się ją bardzo dobrze.

Moja ocena: 7/10.

Diana Abu-Jaber, Język baklawy Wspomnienia
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2012
Tłumaczenie: Dominika Cieśla-Szymańska
Liczba stron: 416
ISBN: 978-83-7536-376-0

************************************************************************

Baklava is like a poem about the riches of Eastern cultures

Whenever I go to a foreign country, I start my travel preparations by checking out local authors. Since I read in sunny Greece about the frosts of Siberia and I couldn't get into it at all, I always use this strategy and this time it was the same. I found a Jordanian-American writer Diana Abu-Jaber, and it was her book The Language of Baklava: a Memoir that flew with me to Jordan. Because there was a lot going on during the trip, I didn't manage to read the entire novel on the spot, but thanks to that I had the impression that my trip lasted a bit longer.

Diana Abu-Jaber is a writer born in 1960. She also teaches at the University of Portland. Her father is Jordanian and her mother is American. As a girl, Diana lived partly in the US and partly in Jordan, so the theme of her autobiographical book, The Language of Baklava, is largely about the split between the cultures of the two countries and the sense of incompatibility in each of them, and longing for Jordan, and for America. However, just over four hundred pages long, the book also impresses with descriptions of the food, collected recipes and a depiction of the family. There is warmth, melancholic longing and genuine love for the kitchen. Only two of the author's eight novels have been translated into Polish - the reviewed one and Crescent.

We're here not so much for the food as for the sheer excitement of each other's presence

For a person going to the described country, the book is simply a dream - you can read about local dishes and understand what will appear on your plate. Especially that the author writes about the culinary side of her Arab culture in an extremely appetizing way. However, in addition to the delicacies on the table, at the table we will find a whole array of interesting, credible and authentic characters. Diana's father, Bud, is torn between his Jordanian tradition and close-knit family, and the New World. He travels to his home country many times, sometimes bringing his family with him and sometimes not. His American wife, an elementary school teacher, accepts his decisions calmly and understandingly, and patiently moves from country to country or from house to house. In addition, Diana has sisters who support her in the constant conflict with her father, his ban on dating and inviting boys to the house or the order to be a decent Arab woman.

All our fathers are haunted by the ghosts of the past

Anyway, Abu-Jaber does quite a lot to present Arab culture in a good light. As she herself writes: "I understand why so many readers feel betrayed and isolated in America, where the only Arabs who are shown in the media are assassins or other lunatics" (p. 401). That is why her book, showing Arab culture from the side of the family, often quarreling but always loving, torn between contemporary America and the dictates of tradition, will help many to better understand the culturally distant world. Certainly, the author shows the world of immigrants and their belonging to two cultures and none at the same time with great intuition and expertise.

Simple Bedouin flavors - meat, oil and fire

For people going to Jordan, this reading is certainly recommended, for all those who love food and cooking - also. The book contains a lot of recipes for traditional Jordanian dishes and you can try to prepare them yourself. For other readers - it is a beautiful and uplifting story about a loving family, with well-drawn characters, exuding warmth and humor. I enjoyed reading it very much.

My rating: 7/10.

 

Author: Diana Abu-Jaber
Title: The Language of Baklava: a Memoir
Publishing House: Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2012
Translation: Dominika Cieśla-Szymańska
Number of pages: 416
ISBN: 978-83-7536-376-0

Karl Ove Knausgård, Moja walka Powieść Księga piąta (Min kamp. Femte bok. Roman)

Nie mogę zmarnować życia

Cykl Moja Walka Karla Ovego Knausgårda z tomu na tom staje się coraz grubszy, dlatego cieszę się, że część piąta poleciała ze mną na krótkie wakacje do Hiszpanii. Proza norweskiego pisarza jest tak wciągająca, że nieco ponad 800 stron to za mało na pięć dni. Przeszkadzało mi może niedopasowanie klimatu – za oknem śródziemnomorskie ciepełko, a w powieści nieustannie padający bergeński deszcz, ale książkę wciągnęłam aż za szybko. Gdzie by tu teraz wyjechać, żeby przeczytać wolumen szósty?

Pomiędzy dwudziestym a trzydziestym rokiem życia

Tom piąty obejmuje ponad 10 lat życia pisarza, a zaczyna się wyjazdem 19-letniego Knausgårda do Bergen, do Akademii Pisania. Zapowiada się dobrze, ale już wcześniej niewylewający za kołnierz narrator coraz więcej oddaje alkoholowi. Na zajęcia w końcu przestaje przychodzić, a zdrady dokonywane po pijaku kończą dwa ważne dla niego związki, w tym pierwsze małżeństwo. Z czasem czułam coraz większą niechęć do słabości pisarza, do niemocy i trwonienia czasu i talentu, o pieniądzach nie wspominając.

Proza autoteliczna

Tak jak tom czwarty obracał się obsesyjnie wokół seksu, tak tom piąty koncentruje się na pisaniu, ale również lekturach młodego narratora. Od litanii przywoływanych nazwisk może zaboleć głowa, choć są przyjemnymi wskazówkami, po co sięgać dalej. Jednak młodemu pisarzowi tworzenie nie przychodzi lekko, mimo że ma pewną łatwość pisania. Najtrudniej jest mu znaleźć pomysł i go zrealizować. Karl Ove obserwuje, jak jego przyjaciele debiutują, śledzi sukcesy innych literatów, podróżuje po świecie, by zapewnić sobie warunki do pisania, i wreszcie sam debiutuje. W tle toczą się studia (literaturoznawcze i z historii sztuki), próby zespołu, gdzie narrator gra na perkusji, oraz pierwsze ważne i nieważne związki.

Przykre realia zakładu opieki

Bohater podejmuje też kolejne prace, między innymi opiekuje się osobami niepełnosprawnymi umysłowo, więc znów opisy są trudne i bezkompromisowe: „ten zakład był miejscem, w którym miało się nic nie wydarzać, gdzie nie był możliwy żaden rozwój, czuło się to natychmiast po przekroczeniu progu tej przechowalni, magazynu ludzi niechcianych” (s. 442). Przygnębiającą atmosferę zakładu, w którym pełnił swoje obowiązki, udało mu się oddać znakomicie.

Spajający serię ekshibicjonizm

Powieść jest nieco barkowa, rozbudowana, a przez to wciągająca w swoim wglądzie w życie autora. Sam pisarz mówi w książce, że zależało mu na „odejściu od minimalizmu i przejściu do maksymalizmu” (s. 771). Z czytelników Knausgård znów czyni podglądaczy, świadków swoich sukcesów i klęsk, obserwatorów częstej niechęci do samego siebie, niewiary we własne możliwości, zaskoczenia pozytywnym biegiem rzeczy.  Bohater nie waha się opisywać siebie jako człowieka słabego, upadłego, antypatycznego. Znów pojawia się ten znany już dobrze ekshibicjonizm, który stanowi o wyjątkowości tej serii. Jednocześnie narrator wychodzi poza kategorię sympatii do głównego bohatera, przedstawiając głównie swoje wady i występki. Ciężko go polubić.

Knausgård niezmiennie dobry

Przyznam szczerze, że za każdym tomem zastanawiałam się, co będzie w kolejnym, jaki był sens poukładania wszystkich w takiej właśnie kolejności. Teraz już muszę sięgnąć po szóstą i – ostatnią, jak na razie – część serii. Mogłabym się jednak założyć, że lada moment ukaże się kolejna, jeszcze grubszy. Chociaż przyjdzie nam pewnie jeszcze trochę poczekać – średnio jeden tom obejmuje 10 lat, a autor ma obecnie 54 lata. Rzesza czytelników z pewnością by się nie obraziła.

Moja ocena: 7/10

Karl Ove Knåusgard, Moja Walka Powieść Księga piąta
Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016
Tłumaczenie: Iwona Zimnicka
Liczba stron: 808
ISBN: 978-83-08-06236-4

***************************************************************

I cannot waste my life

The series My Struggle by Karl Ove Knausgård is getting thicker from volume to volume, so I'm glad that part five flew with me for a short vacation to Spain. The Norwegian writer's prose is so addictive that just over 800 pages was not enough for five days. Perhaps I was disturbed by the mismatch of the climate - Mediterranean warmth outside the window, and in the novel constantly falling Bergenian rain, but I read the book too quickly. Where would I go now to devour volume six?

Between twenty and thirty years of age

The fifth volume covers over 10 years of the writer's life, and begins with the departure of 19-year-old Knausgård to Bergen, to the Academy of Writing. The future looks promsing, but the narrator, who alrady had a drinking problem before, gives more and more to alcohol. He eventually stops attending classes, and his drunken betrayals end his two important relationships, including his first marriage. With time, I felt an increasing aversion to the writer's weakness, to the powerlessness and wasting of time and talent, not to mention the money.

Autotelic prose

Just as volume four was obsessed with sex, volume five focuses on writing, but also on readings of the young narrator. The litany of the names cited may give you a headache, although they are pleasant clues as to what to look for further. However, the young writer has a hard time creating, despite the fact that he has a certain ease of writing. The most difficult thing for him was to find an idea and implement it. Karl Ove watches his friends debut, follows other writers' successes, travels the world to provide himself with the conditions for writing, and finally makes his own debut. In the background, there are studies (literary and of art history), band rehearsals, where the narrator plays the drums, and the first important and unimportant relationships.

The unpleasant reality of a care facility

The protagonist also undertakes a job, taking care of mentally disabled people at a dedicated care facility, so the descriptions are again difficult and uncompromising: "this establishment was a place where nothing was supposed to happen, where no development was possible, you could feel it immediately after crossing the threshold of this vault, the warehouse of unwanted people ”(p. 442). He managed to convey the depressing atmosphere of the place.

Exhibitionism that binds the series

The novel is a bit baroquesque, extensive, and thus addictive in its insight into the author's life. The writer himself says in the book that he wanted to "depart from minimalism and move to maximalism" (p. 771). Knausgård readers become once again voyeurs, witnesses to his successes and failures, observers of frequent aversion to himself, unbelief in his own abilities, and being surprised by the positive course of things. The protagonist does not hesitate to describe himself as a weak, fallen, and unpleasant man. This well-known exhibitionism appears again, which makes this series unique. At the same time, the narrator goes beyond the category of sympathy for the main character, mainly presenting his faults and vices. It's hard to like him.

Knausgård consistently good

I must admit that after each volume I wondered what would be next, what was the point of arranging everything in this order. Now I have to reach for the sixth and - so far - final part of the series. However, I could bet that another, even thicker one will be released at any moment. Although we will probably have to wait a little longer - on average, one volume covers 10 years, and the author is currently 54 years old. The crowd of readers would certainly not be offended.

My rating: 7/10

Author: Karl Ove Knåusgard
Title: My Struggle A Novel Book Five
Publishing House: Wydawnictwo Literackie, Krakow 2016
Translation: Iwona Zimnicka
Number of pages: 808
ISBN: 978-83-08-06236-4

Anda Rottenberg, Proszę bardzo

Niedobra samarytanka

Nie przepadam za biografiami i w zasadzie nie czytam tego typu literatury. Czemu więc sięgnęłam po książkę Andy Rottenberg Proszę bardzo, wznowienie autobiografii wydanej początkowo przez WAB w 2009 roku? Po pierwsze, lubię oszczędny styl autorki. Po drugie, pozycja wyszła w 2021 roku w wydawnictwie Marginesy i rzuca na kolana starannością wydania i wysmakowanym, odważnym pięknem okładki. To była miłość od pierwszego spojrzenia.

Utraciłam smak

Książka dokumentuje losy rodziny pisarki i jest jednocześnie próbą odnalezienia własnej tożsamości. Ojciec autorki był Żydem, matka Rosjanką, a rozliczni krewni rozsiani są po całym świecie. Skomplikowana genealogia udokumentowana jest dużą ilością zdjęć członków rodziny, ale nie oferuje żadnego podsumowania czy drzewa genealogicznego. Zresztą nie po to się czyta tę książkę. Przeplatającie się rozdziały pokazują na przemian losy rodziny Rottenberg i krewnych oraz poszukiwania syna Mateusza. To właśnie część poświęcona dziecku szczególnie mnie poruszyła, pokazując walkę matki o odnalezienie dziecka, ale też walki o samo dziecko. Mateusz był narkomanem, zaginął i zmarł w 1997 roku, ale jego tożsamość została ustalona dopiero w 2008 roku. Rottenberg pisze o tym już chłodno, szczerze i otwarcie, ale jej wspomnienia podszyte są bólem. To stanowi siłę tej książki.

Utraciłam cierpliwość

Proszę bardzo pozwolilo mi uświadomić sobie, po co w ogóle sięga się po biografie, a już w szczególności po autobiografie. Kiedy słyszy się o nietuzinkowej postaci, zasłużonej dla polskiej kultury i sztuki, część osób od razu sie zastanawia, jaka była jej droga na szczyt. Tymczasem Rottenberg pisze o sobie z dystansem, trochę usuwa się w cień, praca natomiast zostaje odsunięta na drugi plan. Na pierwszy natomiast wysuwa się rodzina, a zwłasza relacja matki i syna, opisana w zdystansowany sposób. Pisarka nie ukrywa swoich błędów, słabości, niemocy, wątpliwości i problemów. Jest bardzo ludzka, odważna, otwarta i bezkompromisowa. Dzieli się swoim doświadczeniem, spostrzeżeniami, kodeksem postępowania. Swoimi przekonaniami i wartościami. Od Andy Rottenberg można się naprawdę sporo nauczyć, więc jestem wdzięczna Autorce, że zechciała dać czytelnikowi wgląd w swój świat.

Utraciłam ciekawość

Autobiografię Rottenberg czyta się bardzo dobrze, chociaż jest to lektura, do której trzeba podejść niespiesznie, cierpliwie, powoli. Tylko w ten sposób można docenić jej stonowane piękno, spokojną narrację, wybrać istotne szczegóły. Dla mnie pozycja, do której z pewnością będę wracać.

Moja ocena: 7/10

Anda Rottenberg, Proszę bardzo
Wydawnictwo Marginesy
Warszawa 2021
Liczba stron: 424
ISBN: 978-83-66500-67-9

________________________________________________________________________

The Bad Samaritan

I don't really like biographies and I don't really read that type of literature. So why did I reach for the book by Anda Rottenberg There you go, a new edition of the autobiography initially published by WAB Printing House in 2009? First of all, I like the author's frugal style. Secondly, the book was published in 2021 by the Marginesy Publishing House and brings you to your knees with the accuracy of the issue and the tasteful, bold beauty of the cover. It was love at first sight.

I lost my taste

The book documents the fate of the writer's family and is at the same time an attempt to find her own identity. The author's father was a Jew, her mother was Russian, and numerous relatives are scattered all over the world. Complicated genealogy is documented with lots of photos of family members, but offers no summary or family tree. This is not what this book is for. The intertwining chapters show the fate of the Rottenberg family and relatives as well as the search for the author’s son, Mateusz. It was the part devoted to the child that touched me especially, showing the mother's struggle to find him, but also the struggle for the child itself. Mateusz was a drug addict, went missing and died in 1997, but his identity was not established until 2008. Rottenberg writes about it coldly, honestly and openly, but her memories are streaked with pain. This is the strength of this book.

I lost my patience

It made me realize what a biography is used for, and an autobiography in particular. When you hear about an extraordinary figure of merit for Polish culture and art, some people immediately wonder what her way to the top was. Meanwhile, Rottenberg writes about herself with distance, she steps back a little, while her work is pushed completely to the background. The family is on the foreground, especially the mother-son relationship, described in a distanced way. The writer does not hide her mistakes, weaknesses, doubts and problems. She is very human, brave, open and uncompromising. She shares her experience and code of conduct, as well as beliefs and values. You can learn a lot from Anda Rottenberg, so I am grateful to the author that she wanted to give the reader an insight into her world.

I lost my curiosity

Rottenberg's autobiography reads very well, although it is a reading that must be approached slowly, and patiently. This is the only way to appreciate its subdued beauty, calm narrative, and select essential details. For me, a position that I will definitely come back to.

My rating: 7/10

 

Author: Anda Rottenberg
Title: There you go
Publishing House: Marginesy, Warsaw 2021
Number of pages: 424
ISBN: 978-83-66500-67-9