Jon Krakauer, Wszystko za życie (Into the Wild)

Idealizm może zabić

Powieść Jona Krakauera Wszystko za życie, wydana po raz pierwszy w 1996 roku pod tytułem Into the Wild (W dzicz), niemal od raz stała się bestsellerem. To druga, po Eigerze wyśnionym, książkowa publikacja amerykańskiego wspinacza, dziennikarza i pisarza, poprzedzająca wydanie kolejnego wydawniczego hitu – Wszystko za Everest (1998). Przyznać trzeba, że Krakauera czyta się fantastycznie, a jego książki są w zasadzie nieodkładalne.

Próba rekonstrukcji

Bohaterem Wszystko za życie jest Christopher McCandless, urodzony w 1968 roku, który po zakończeniu swojej edukacji wybrał życie wędrowca, włóczęgi, którego ukoronowaniem miała być wyprawa na Alaskę. Tak w kwietniu 1992 roku młody mężczyzna znalazł się na szlaku Stampede, gdzie niespełna 30 kilometrów od najbliższej cywilizacji przeżył niecałe 120 dni. McCandless tak bardzo spieszył się na wymarzoną wyprawę, że nie przygotował się do niej dostatecznie dobrze. Jako zapas żywności wziął ze sobą 5 kilo ryżu, miał również karabin Remington i naboje, śpiwór i solidne buty, podarowane mu przez podwożącego go kierowcę. Krakauer stara się dotrzeć do jak największej ilości ludzi, którzy Chrisa (mianującego się również Alexem Supertrampem) miało okazję poznać podczas jego wędrownego życia, rozmawia z nimi, stara się nakreślić jak najlepszy, jak najdokładniejszy portret młodego idealisty, odtwarza jego wędrówkę po Stanach Zjednoczonych.

Niejednoznaczny bohater

Jest to swoisty portret podwójny – z jednej strony mamy mężczyznę koło dwudziestego roku życia, zaczytanego w Jacku Londonie, Henrym Davidzie Thoreau, Lwie Tołstoju i Marku Twainie, który odrzucał społeczeństwo i jego kapitalistyczne zapędy, a z drugiej strony – samolubnego młodzieńca zaspokajającego tylko swoje potrzeby, nie odzywającego się do swoich rodziców, którzy w tym czasie mocno się o syna martwili i aktywnie go poszukiwali. Krakauer stawia tezę, że McCandless przeszedł wewnętrzną przemianę podczas swojego pobytu na Alasce i próbował wrócić do cywilizacji, ale uniemożliwiła mu to wezbrana rzeka (oraz brak odpowiedniej mapy i wcześniejszego rozeznania terenu). Chłopak zmarł z głodu oraz zatrucia pokarmowego w połowie sierpnia, a jego rozkładające się, ważące zaledwie 30-kilogramów ciało zostało znalezione przez myśliwych niecałe trzy tygodnie później.

Przeżyć życie w pełni

W zasadzie książka Krakauera najlepsze podsumowanie ma na tylnej okładce. Sean Penn, który po przeczytaniu powieści zdecydował się na jej ekranizację w 2006 roku, mówi: „Najbardziej poruszyło mnie w tej historii to, że dzieciak w tak krótkim czasie zdołał przeżyć swoje życie w pełni”. Szkoda tylko, że rodzina nie mogła poznać go po przemianie, a on sam nie miał możliwości dania świadectwa. Pewnie wtedy historia, pozbawiona dramatycznego zakończenia, nie budziłaby takiego zainteresowania, a autobusu, w którym żył i zmarł na Alasce bohater, nie trzeba by było usuwać z miejsca ze względu na niekończące się pielgrzymki i turystów pakujących się w niebezpieczeństwo. Romantyczny bohater – idealista wciąż jest nośnym materiałem w kulturze, budzącym niezdrowe fascynacje i chęć naśladownictwa. Dla mnie ciekawy reportaż, choć główna postać książki budzi mieszane uczucia.

Moja ocena: 7/10.

Jon Krakauer, Wszystko za życie
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021
Tłumaczenie: Rafał Lisowski
Liczba stron: 232
ISBN: 978-83-8191-248-8

**********************************************************************************

Idealism Can Kill

Jon Krakauer's novel Into the Wild, first published in 1996, almost immediately became a bestseller. It is the second book publication, after Eiger Dreams, by the American climber, journalist and writer, preceding the release of another publishing hit - Into Thin Air (1998). It must be admitted that Krakauer is a fantastic read, and his books are basically unputdownable.

Attempt at reconstruction

The hero of Into the Wild is Christopher McCandless, born in 1968, who after completing his education chose the life of a wanderer, a vagabond, the crowning achievement of which was to be an expedition to Alaska. Thus, in April 1992, the young man found himself on the Stampede trail, where less than 30 kilometers from the nearest civilization he survived for less than 120 days. McCandless was in such a hurry to go on his dream trip that he didn't prepare well enough. He took 5 kilos of rice with him as a food supply, he also had a Remington rifle and cartridges, a sleeping bag and sturdy boots, given to him by the driver who gave him a lift. Krakauer tries to reach as many people as possible who had the opportunity to meet Chris (also calling himself Alex Supertramp) during his wandering life, talks to them, tries to draw the best, most accurate portrait of the young idealist, recreates his journey across the United States.

Ambiguous Hero

This reconstruction brings a kind of a double portrait – on the one hand, we have a man in his twenties, Alex Supertramp, a reader of Jack London, Henry David Thoreau, Leo Tolstoy and Mark Twain, who rejected society and its capitalist tendencies, and on the other – a selfish youngster Christopher McCandless who only satisfied his own needs, not speaking to his parents, who at that time were very worried about their son and actively searching for him. Krakauer puts forward the thesis that McCandless underwent an internal transformation during his stay in Alaska and tried to return to civilization, but was prevented from doing so by a swollen river (as well as the lack of a proper map and prior reconnaissance of the area). The boy died of starvation and food poisoning in mid-August, and his decomposing body, weighing only 30 kilograms, was found by hunters less than three weeks later.

Living Life to the Fullest

In fact, the best summary of Krakauer's book is on the back cover. Sean Penn, who after reading the novel decided to adapt it for the screen in 2006, says: "What moved me most about this story was that in such a short time, this kid managed to live his life to the fullest." It's just a shame that his family couldn't get to know their son after his transformation, and he himself didn't have the opportunity to bear witness. Perhaps then the story, devoid of a dramatic ending, wouldn't have aroused such interest, and the bus in which the hero lived and died in Alaska wouldn't have had to be removed from its place because of endless pilgrimages and tourists getting into danger. The romantic hero - the idealist is still a material that carries weight in culture, arousing unhealthy fascinations and the desire to imitate. For me, it's an interesting reportage, although the main character of the book arouses mixed feelings.

My rating: 7/10.

Author: Jon Krakauer
Title: Into the Wild
Publishing House: Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021
Translation: Rafał Lisowski
Number of pages: 232
ISBN: 978-83-8191-248-8

Jon Krakauer, Eiger wyśniony (Eiger Dreams: Ventures Among Man and Mountains)

Lekka i ciekawa literatura poświęcona wspinaczce i górom

Eiger wyśniony to kontynuacja moich górskich fascynacji zapoczątkowanej przez lekturę Annapurny Maurice’a Herzoga, a jednocześnie druga książka Jona Krakauera w ostatnim czasie. Eiger wyśniony ma zupełnie inny charakter niż Wszystko za Everest i stanowi bardzo wartościową lekturę.

Co zajdziemy w środku?

Na tę niedługą książkę składa się 12 artykułów i esejów Krakauera, z których jedenaście było opublikowanych wcześniej w czasopismach, dl których pisał, w latach 1982-1989 (Outside, Smithsonian, New Age Journal). Tematyka tych publikacji jest bardzo różnorodna – od opisania nieudanej próby zdobycia ściany Eigeru (tytułowy "Eiger wyśniony"), przez przybliżenie sylwetki twórcy boulderingu Johna Gilla ("Gill"), przybliżenie arkanów wspinaczki po zamrożonych wodospadach na Alasce ("Lodowe Valdez"), nudę w górach podczas ciągnącej się tygodniami fatalnej pogody ("Uwięzieni w namiocie"), trudach lądowania na lodowcu na Mount McKinley, najwyższej górze Ameryki Północnej, położonej na Alasce ("Piloci z Talkeetna"), próbach zdobycia Mount MacKinley ("Klub Denali"), tuzach wspinaczki i atmosferze panującej wokół Mont Blanc ("Chamonix"), wędrówki po kanionach wokół rzeki Salt w Środkowej Arizonie ("Kanioning"), sposobach ustalania wysokości gór ("Góra wyższa niż Everest?"), osobowościach chodzących po górach i ich motywacjach ("Bracia Burgess"), oczekiwanym przeze mnie rozdziale o tragedii na K2 w 1986 roku, gdzie zmarła podczas zejścia Mirosława Miodowicz-Wolff, „Mrówka” ("Feralne lato na K2"), po zapis z samotnego zdobycia ściany Devils Thumb na Alasce ("Devils Thumb") i jak ta wyprawa zmieniła postrzeganie młodego wtedy wspinacza na kwestie zdobywania gór wysokich. Rozstrzał tematyczny jest więc dość spory, od tematów lekkich i zabawnych (walka z bezczynnością w namiocie podczas niesprzyjającej aury), po pełne dramatyzmu relacje z wielkich górskich tragedii. Dla mnie było plusem, że nie wiedziałam, czego się po kolejnym rozdziale spodziewać, więc czekała mnie niespodzianka za niespodzianką.

Staranne wydanie

Z pewnością uwagę zwraca wydanie książki nakładem wydawnictwa Mayfly (2010 rok), w serii 360 stopni. Przed częścią rozdziałów ręcznie (!) doklejone są zdjęcia, czasami kolorowe, a do samej książki była dołączona mapka Eigeru z opisem tragedii Toniego Kurza z 1936 roku, kiedy to wspinacz zawisł na linie i zmarł z wyziębienia, bo pomoc nie zdążyła dotrzeć do niego na czas. Jeśli się dobrze przyjrzeć okładce, można dostrzec pokiereszowane przez warunki atmosferyczne ciało wspinacza, wciąż wiszące na linie niewiele ponad gruntem. Trochę to może drastyczny wybór na okładkę, ale dramatyzm zwiększa nakłady i poczytność, taka ludzka natura.

Rzetelna i ciekawa relacja

Przyznać trzeba, że Krakauer ma lekkie pióro, robi wnikliwe przygotowania do artykułów i przemyca w nich naprawdę sporo ciekawie podanej wiedzy. Tak jak we Wszystko za Everest, tak i tutaj autor zastanawia się, co pcha wspinaczy na tak groźne wysokości, rozpatruje ich motywacje, ale też wyznacza „granice marzeń”, nieprzekraczalną linię bezpieczeństwa. Od tego często zależy ludzkie życie. Z czystym sumieniem mogę polecić jako w większości lekką i inspirującą lekturę.

Moja ocena: 7/10.

Jon Krakauer, Eiger wyśniony
Wydawnictwo Mayfly, Warszawa 2010
Tłumaczenie: Janusz Ochab
Liczba stron: 228
ISBN: 978-83-929483-7-7

 

*********************************************************************************

Light and interesting literature devoted to climbing and mountains

Eiger Dreams: Ventures Among Man and Mountains is a continuation of my mountain fascinations initiated by reading Annapurna. Premier 8000 by Maurice Herzog, and at the same time the second book by Jon Krakauer recently. Eiger Dreams has a completely different character than Into Thin Air and is a very valuable read.

What will we find inside?

This short book consists of 12 articles and essays by Krakauer, eleven of which were previously published in the magazines for which he wrote, between 1982 and 1989 (Outside, Smithsonian, New Age Journal). The subject matter of these publications is very diverse – from describing an unsuccessful attempt to climb the Eiger wall (the titular „Eiger Dreams”), through presenting the figure of the creator of bouldering John Gill („Gill”), presenting the arcana of climbing frozen waterfalls in Alaska („Valdez Ice”), boredom in the mountains during weeks of terrible weather („On Being Tentbound”), the difficulties of landing on a glacier on Mount McKinley, the highest mountain in North America, located in Alaska („The Flyboys of Talkeetna”), attempts to conquer Mount MacKinley („Club Denali”), climbing aces and the atmosphere around Mont Blanc („Chamonix”), hiking in the canyons around the Salt River in Central Arizona („Canyoneering”), methods of determining the height of mountains („A Mountain Higher than Everest?”), personalities of mountain climbers and their motivations („The Burgess Boys”), the chapter I had been waiting for about the tragedy on K2 in 1986, where Mirosława Miodowicz-Wolff died during the descent, so called "Mrówka" („A Bad Summer on K2”), to the record of the solo ascent of the Devils Thumb wall in Alaska („The Devils Thumb”) and how this expedition changed the perception of the then young climber on the issue of conquering high mountains. The range of topics is therefore quite wide, from light and funny topics (struggle with inactivity in a tent during unfavorable weather) to dramatic accounts of great mountain tragedies. For me, it was a plus that I did not know what to expect from the next chapter, so I was in for surprise after surprise.

Careful edition

The publication of the book by Mayflu publishing house (2010), in the 360 ​​degrees series, certainly draws attention. Some chapters are preceded by hand pasted (!) photos, sometimes in color, and the book itself includes a map of the Eiger with a description of the tragedy of Toni Kurz in 1936, when the climber hung on a rope and died of hypothermia because help did not reach him in time. If you look closely at the cover, you can see the body of the climber, mangled by the weather conditions, still hanging on the rope just above the ground. This may be a drastic choice for a cover, but drama increases circulation and readership, such is human nature.

A reliable and interesting account

It must be admitted that Krakauer has a light touch, does thorough preparations for articles and smuggles in a lot of interestingly presented knowledge. Just like in Into Thin Air, here too the author wonders what pushes climbers to such dangerous heights, examines their motivations, but also sets the "boundaries of dreams", an uncrossable safety line. Human life often depends on it. With a clear conscience I can recommend it as a mostly light and inspiring read.

My rating: 7/10.

Jon Krakauer, Eiger Dreams: Ventures Among Man and Mountains
Publishing: House Mayfly, Warsaw 2010
Translation: Janusz Ochab
Number of pages: 228
ISBN: 978-83-929483-7-7

Jon Krakauer, Wszystko za Everest (Into Thin Air: A Personal Account of the Mount Everest Disaster)

Wysokość ponad 8000 metrów – to nie jest miejsce, gdzie ludzie mogą sobie pozwolić na moralność (s. 321)

Powieść dziennikarza Jona Krakauera Wszystko za Everest jest już absolutnym klasykiem gatunku i jedną z najbardziej znanych pozycji autora. W 1996 roku Krakauer został zatrudniony jako dziennikarz podczas komercyjnej wyprawy organizowanej przez Roba Halla z grupy Adventure Consultants, jednej z najskuteczniejszych i najbardziej godnych zaufania firm oferujących zorganizowanie wejścia na najwyższy szczyt ziemi. Na zlecenie magazynu Outside autor miał opisać komercjalizację wyjść w wysokie góry, a by jego rozważania były wiarygodne, sam dostał możliwość wejścia na szczyt. Wcześniej Krakauera zakontraktował Scott Fischer z zespołu Mountain Madness, ale oferta, którą złożył Hall magazynowi Outside, okazała się po prostu lepsza. Periodyk zapłacił 10 tysięcy dolarów za udział Krakauera w wyprawie (poniżej realnych kosztów), uzyskując za to drogie powierzchnie reklamowe na łamach magazynu na rynku amerykańskim. Nikt się nie spodziewał, że historia, którą przyjdzie opisywać Krakauerowi, będzie aż tak dramatyczna. W dniach 10-11 maja 1996 roku w okolicach szczytu w szalejącej burzy śnieżnej zginęło ośmiu wspinaczy, w tym obaj kierownicy wyprawy z obu grup. Jednak niezawodna do tej pory Adventure Consultants straciła jeszcze jednego przewodnika i dwóch klientów, podczas gdy zespół Mountain Madness nikogo prócz swojego szefa. Wszystko za Everest jest jednocześnie próbą pogodzenia się z traumatycznymi wydarzeniami, możliwie wiernym zapisem zapamiętanych wydarzeń (i jednocześnie sprostowaniem napisanej w pośpiechu relacji, która ukazała się w magazynie Outside zaledwie kilka tygodni po tragedii) oraz pogłębioną analizą szaleństwa, które pcha ludzi w góry wysokie.

Na tę górę może wejść każdy cholerny idiota(…) Sztuka polega na tym, żeby cało zejść. S. 205

Ponieważ opisywane wydarzenia są powszechnie znane, już w dedykacji Krakauer poświęca książkę ofiarom tragedii i wymienia je z imienia i nazwiska. Nie ma zaskoczeń, są dokładnie nakreślone portrety, sytuacje życiowe i doświadczenie wspinaczkowe uczestników wypraw. Po krótkim wstępie autor wymienia osoby dramatu, wraz z opisaniem, do której grupy przynależała i jaką pełniła w niej rolę. Na wiosnę 1996 roku pod Czomolungmą (tybetańska nazwa lokalna szczytu) kłębił się niemały tłum, a podczas zdobywania szczytu w kilku miejscach zrobił się zator, spowodowany nierozpiętymi linami poręczowymi. To opóźnienie prawdopodobnie kosztowało kilku wspinaczy życie. Doświadczony kierownik wyprawy, Rob Hall, wbrew wcześniejszym zapowiedziom pozwolił swoim klientom na zdobywanie szczytu aż do godziny 17, ponad trzy godziny po wyznaczonym najpóźniejszym czasie zejścia, gdy na horyzoncie zbierały się już burzowe chmury. Zamieć rozpętała się wcześniej niż mówiły to prognozy, a klienci Halla pogubili drogę. Dodatkowo, podczas długiego przebywania w strefie śmierci, niedotleniony mózg nie może podjąć racjonalnych decyzji i zmusić ciała do wysiłku. Brak tlenu, błędna komunikacja co do pozostałych butli z gazem, silny wiatr i pogłębiające się wychłodzenie organizmu zgubiły wytrawnego i doświadczonego kierownika wyprawy Roba Halla. Yasuko Namba zamarzła podczas zejścia po zdobyciu szczytu, śmierci kilkukrotnie wywinął się Teksańczyk Beck Weathers, pozostawiony u boku Yasuko na pewną śmierć, a potem ponownie, po graniczącym z cudem powrocie do obozu, gdy jego namiot połamał się pod ciężarem śniegu. Ilość błędów, pecha, załamanie pogody – wszystko to wprowadza niesamowitą dramaturgię do książki Krakauera sprawiając, że jest ona w zasadzie nieodkładalna i ciężka do uwierzenia w swoim tragizmie. Znakomita, pełna napięcia lektura autorstwa człowieka, który mimo swojej miłości do gór nigdy nie mógł się pogodzić z dramatycznymi wydarzeniami na szczycie świata i swoim w nich udziale.

Moja ocena: 9/10.

Jon Krakauer, Wszystko za Everest
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2023
Tłumaczenie: Krystyna Palmowska
Liczba stron: 424
ISBN: 978-83-8191-646-2

*********************************************************************************

A height of over 8,000 meters - this is not a place where people can afford to be moral (p. 321)

The novel by journalist Jon Krakauer Into Thin Air, published originally in 1997, is already an absolute classic of the non-fiction genre and one of the author's most famous works. In 1996, Krakauer was hired as a reporter on a commercial expedition organized by Rob Hall from the Adventure Consultants group, one of the most effective and trustworthy companies offering to organize an ascent of the highest peak on earth. The author was commissioned by Outside Magazine to describe the commercialization of high mountain expeditions, and in order for his deliberations to be credible, he was given the opportunity to climb the peak himself. Krakauer had previously been contracted by Scott Fischer from the Mountain Madness team, but the offer that Hall made to Outside Magazine turned out to be simply better. The magazine paid $10,000 for Krakauer's participation in the expedition (below the actual costs), obtaining expensive advertising space in the magazine's pages on the American market. No one expected that the story that Krakauer would have to describe would be so dramatic. On May 10-11, 1996, eight climbers died in a raging snowstorm near the summit, including both expedition leaders from both groups. However, the previously reliable Adventure Consultants lost one more guide and two clients, while the Mountain Madness team lost no one except their boss. Into Thin Air is at the same time an attempt to come to terms with traumatic events, a possibly faithful record of remembered events (and at the same time a correction of a hastily written account that appeared in Outside Magazine just a few weeks after the tragedy), and an in-depth analysis of the madness that drives people to high mountains.

Any damn idiot can climb this mountain (...) The trick is to get down unscathed. P. 205

Since the events described are widely known, Krakauer dedicates the book to the victims of the tragedy on the front page, mentioning them by name. There are no surprises, there are detailed portraits, life situations and climbing experience of the expedition participants. After a short introduction, the author lists the people involved in the tragedy, describing which group they belonged to and what role they played in it. In the spring of 1996, a large crowd was milling around Chomolungma (Tibetan name of the peak), and during the summit there was a traffic jam in several places, caused by unslapped handrails. This delay probably cost several climbers their lives. The experienced expedition leader, Rob Hall, contrary to earlier announcements, allowed his clients to summit until 5 p.m., more than three hours after the latest designated descent time, when storm clouds were already gathering on the horizon. The blizzard broke out earlier than the forecast said, and Hall's clients lost their way. In addition, during a long stay in the death zone, the oxygen-deprived brain cannot make rational decisions and force the body for more effort. Lack of oxygen, incorrect communication regarding the remaining gas cylinders, strong wind and deepening hypothermia were the downfall of the seasoned and experienced expedition leader Rob Hall. Yasuko Namba froze to death during the descent after conquering the summit, Texan Beck Weathers escaped death several times, left by Yasuko's side to certain death, and then again, after a miraculous return to camp, when his tent broke under the weight of snow. The number of mistakes, bad luck, weather breakdown - all this introduces incredible drama to Krakauer's book, making it basically unputdownable and hard to believe in its tragedy. An excellent, tense read about a man who, despite his love for the mountains, could never come to terms with the dramatic events on the top of the world and his own participation in them.

My rating: 9/10.

Author: Jon Krakauer
Title: Into Thin Air
Czarne Publishing House, Wołowiec 2023
Translation: Krystyna Palmowska
Number of pages: 424
ISBN: 978-83-8191-646-2