Jeffrey Eugenides, Przekleństwa niewinności (The Virgin Suicides)

Powieść intymna

Na razie przeczytałam dwie książki Eugenidesa, Przekleństwa niewinności jako pierwsze i Middlesex jako drugie. Zachwyca mnie, że te pozycje są od siebie tak różne, i każda była na swój sposób znakomita. Eugenides jest dla mnie jednym z najciekawszych i najbardziej utalentowanych współczesnych pisarzy, więc pewnie znajdzie się tu więcej jego pozycji.

Nie traćcie czasu na życie

Przekleństwa niewinności opowiadają historię pięciu sióstr Lisbon, które, jedna po drugiej, popełniają samobójstwo w przeciągu roku. Historia jest relacjonowana przez pierwszoosobowego narratora zbiorowego – wówczas chłopców z sąsiedztwa, a obecnie mężczyzn, którzy przypominają sobie czasy swojej młodości i usiłują odtworzyć wydarzenia sprzed lat. Przez to powieść jest niezwykle oniryczna, odległa, składająca się bardziej z wrażeń i emocji, niż faktycznych zdarzeń. Ktoś kogoś widział, ktoś z kimś rozmawiał, ale wspomnienia i fakty nikną w mroku.

Wydarzenia w powieści mają niejednorodną wagę – w zależności od tego, co pamięta narrator, te smaki i zapachy wychodzą na pierwszy plan. To książka w zasadzie utkana ze wspomnień i nitek pamięci. To sprawia, że mimo wątłej fabuły, powieść Eugenidesa niezwykle działa na zmysły.

Samotne w samobójstwie, które jest czymś głębszym niż śmierć

Oczywiście, Eugenides szuka przyczyn śmierci pięknych dziewcząt, przekopuje rodzinne pamiątki, dzienniki, gazety. Jednak powody ich decyzji pozostają ukryte i nie wiadomo, co jest przyczyną dramatu. Obserwatorom Lisbonek nie udaje się nawet zbliżyć do sedna dramatu i senne miasteczko ze zdumieniem i niedowierzaniem przygląda się rodzinnej tragedii. Dziewczęta na zawsze pozostaną samotne, efemerycznie, niezrozumiane. Sądzę, że głównym tematem powieści jest nie sama śmierć, ale dojrzewanie głównych bohaterów, zmaganie ze zmnieniającym się ciałem i burzą hormonalną, próba odnalezienia się w nowym kształcie.

Moja ocena: 7/10

W zasadzie po prozę Eugenidesa można sięgać w ciemno – za każdym razem czytelnik będzie pozytywnie zaskoczony. Autorowi udaje się uniknąć truizmów, sensacji, miałkości prozy, za każdym razem pisze pięknie i ewokacyjnie. Sięgając po Przekleństwa niewinności mamy gwarancję, że przypomnimy sobie niełatwy czas własnego dojrzewania, śmierdzącej szatni po szkolnych zajęciach sportowych, ostry zapach potu oraz targające nami sprzeczne i bardzo wyraźne emocje. Mimo trudnego tematu ta książka jest napisana w piękny, intymny, subtelny sposób.

 

Jeffrey Eugenides, Przekleństwa niewinności

Wydawnictwo Znak

Kraków 2013

Tłumaczenie: Tomasz Bieroń

Liczba stron: 240

ISBN: 978-83-240-2122-2

Gatunek: powieść obyczajowa

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

An intimate novel

So far I have read two of Eugenides' books, The Virgin Suicides as first and Middlesex as second. It amazes me that these items are so different from each other, and each was brilliant in its own way. To me, Eugenides is one of the most interesting and talented contemporary writers, so there will be more of his works here.

Don't waste your time on life

The Virgin Suicides tells the story of the five Lisbon sisters who, one after the other, commit suicide within a year. The story is told by a first-person group narrator - then neighborhood boys and now men who make recollections on their youth and try to recreate the events of years ago. As a result, the novel is extremely dreamlike, distant, consisting more of impressions and emotions than actual events. Someone saw somebody, somebody talked to someone, but memories and facts disappear in the dark.

The events in the novel have a heterogeneous weight - depending on what the narrator remembers, these tastes and smells come to the front. It's a book basically woven from memories and threads of recollections. This makes Eugenides' novel extremely sensual, despite the fragile plot.

Lonely in suicide that is deeper than death

Of course, Eugenides looks for the causes of death of the beautiful girls, digs through family mementos, journals and newspapers. However, the reasons for their decisions remain hidden, and it is not known what caused the drama. Lisbons’ observers fail to even get to the heart of the drama and the sleepy town watches the family tragedy with amazement and disbelief. Girls will always be lonely, ephemeral, misunderstood. I believe that the main theme of the novel is not death itself, but the maturing of the main characters, struggling with a changing body and a hormonal storm, an attempt to find a new shape.

My rating: 7/10

In fact, one can reach for the Eugenides' without any hesitation - the reader will be positively surprised every time. The author manages to avoid truisms, sensations, and shallow prose, each time he writes beautifully and evocatively. Reaching for The Virgin Suicides we have a guarantee that we will be immersed in the difficult time of our own adolescence, the smelly cloakroom after school sports, the sharp smell of sweat and the contradictory and very sharp emotions that haunted us then. Despite the difficult topic, this book is written in a beautiful, intimate, subtle way.

 

Author: Jeffrey Eugenides

Title: The Virgin Suicides

Publishing House: Wydawnictwo Znak

Krakow 2013

Translation: Tomasz Bieroń

Number of pages: 240

ISBN: 978-83-240-2122-2

Genre: novel

Jeffrey Eugenides, Middlesex (Middlesex)

W tym roku lektury idą swoistym cyklem – jedna w naturalny sposób wskazuje drugą. Po Przekleństwach niewinności w moje ręce wpadło Middlesex tego samego autora, amerykańskiego pisarza Jeffreya Eugenidesa. Sądzę, że to jeden z najlepszych i najbardziej uralentowanych współczesnych twórców.

Pomiędzy płciami

Middlesex to historia Calliope Stephanides, która urodziła się jako dziewczynka, z syndromem braku 5-alfa-reduktazy. Ten brak prowadzi do ponownych narodzin, tym razem jako Cal, 14 lat później w szpitalu. Middlesex opowiada również historię trzech pokoleń rodziny Stephanides, od Desdemony i jej męża, a jednocześnie brata, Eleutheriosa, którzy uciekają z płonącej podczas wojny grecko-tureckiej w 1922 roku Smyrny do Stanów Zjednoczonych, do ich ciotki Sourmeliny Zizmo. Mimo, że młoda kobieta znała rodzeństwo i wiedziała, że ich małżeństwo nie powinno być zawarte, miała również swój sekret, którego nie chciała zdradzać swojemu mężowi. Lina czuła pociąg do kobiet, co wywołało skandal w rodzinnej wiosce i doprowadziło do jej wyjazdu do Ameryki. Tajemnica Desdemony i Leftego była zatem bezpieczna, a młode małżeństwo doczekało się dwójki dzieci – Miltona i Zoe. W roku narodzin Miltona Lina rodzi córkę Theodorę, „Tessie”.

Rodzina Calliope mieszka w Detroit, a losy dziadków i rodziców odzwierciedlają rozwój i upadek miasta. Lefty pracował w fabryce Forda na linii montażowej i intensywnie uczył się angielskiego. Potem wraz z mężem Sourmeliny przemycał alkohol w czasie prohibicji, a gdy ten zginął na wypadku w jeziorze, założył bar Zebra i tak zarabiał na życie. Podczas strajków w Detroit w 1967 roku bar spłonął, ale ubezpieczenie pozwoliło rodzinie na zakup nowej rezydencji w lepszej dzielnicy  i start nowego biznesu, sieci barów szybkiej obsługi Hercules Hot Dogs. Pogarszająca się sytuacja ekonomiczna rodziny zmusiła Desdemonę do podjęcia pracy przy hodowli jedwabników, jak to czyniła w młodości.

Historia dziadków znajduje swoje odzwierciedlenie w historii ich dzieci – Milton zakochuje się z wzajemnością w swojej kuzynce Tessie i żeni się z nią. Para ma dwójkę dzieci – syna Jonasza i córeczkę Calliope. Szczególna natura Cal pozostaje w ukryciu aż do 14 roku życia, gdy w wyniku wypadku dziewczynka trafia do szpitala, a stamtąd zostaje skierowana do Kliniki Zaburzeń Płci i Tożsamości Płciowej w Nowym Jorku. W wyniku różnych badań zostaje uznana za dziewczynkę i szykowana jest dla niej operacja. Jednak Cal ucieka, a rodzicom zostawia list, w którym wyznaje, że czuje się chłopcem. Podróżując przez całe Stany autostopem, trafia do San Francisco, gdzie występuje w burlesce jako hermafrodyta.

Epicki rozmach

Proza Eugenidesa jest epicka – historia rodziny osadzona jest w szerokim kontekście społeczno-historycznym, postaci są wiarygodne i wielowątkowe. Każda z nich nakreślona jest z wielką starannością i nawet postaci drugoplanowe, jak doktor Philoboshian, mówią własnym, niepowtarzalnym głosem. Narracja, w dużej mierze pierwszoosobowa, prowadzona przez Cala jako narratora wszechwiedzącego, zostawia czytelnika całkowicie na łasce opowiadającego. Co ciekawe, Cal ma również zdolność zaglądania do umysłów innych i relacjonowania tego, co się w nich w danym momencie dzieje. Wynika to z jego niezdefiniowanej natury i pewnego oddzielenia od ciała.

Powieść płynnie przechodzi pomiędzy poszczególnymi garunkami literackimi – ma w sobie elementy historii, komedii, dramatu, powieści obyczajowej czy – jak w przypadku pościgu Miltona za szantażystą – również kryminału czy thrillera. Proza Eugenidesa jest dynamiczna, wciągająca, a jednocześnie dokładna i dająca poczucie bezpieczeństwa. Cal opowiada to, co wydarzyło się z przeszłości, z rzadka przetykając dawne wydarzenia ze swoją obecną sytuacją, ale to wystarczy, by zaciekawić i jednocześnie uspokoić czytelnika.

Eugenides porusza w Middlesex taki ogrom ważnych tematów, że z pewnością powstanie na ten temat niejedna praca magisterska. Mamy więc gender, potraktowany z ogromną delikatnością i subtelnością, z perspektywy osoby interpłciowej. Mamy wszystkie rozterki nastoletniej Calliope, która czuje pociąg do dziewczyn i obserwuje swoje opóźnienie w dojrzewaniu względem koleżanek. Widzimy dramatyczny, ale bardzo szybki proces identyfikacji płciowej i próbę odnalezienia się w nowych normach kulturowych i społecznych, oraz niepewność własnego ciała. Również bycie innym, niepasującym do norm i przyjętego porządku. Za swoją anatomiczną anomalię Cal obrywa fizycznie w zasadzie tylko raz, od bezdomnych w parku w San Francisco, jednak poczucie odmienności towarzyszy mu cały czas, zwłaszcza w okreśie dojrzewania i obserwacji zmieniających się ciał równieśników.

Oprócz tego pojawia się również ważny temat amerykańskiego snu i asymilacji, powolnej utraty własnej kultury, języka, pisma na rzecz kultury amerykańskiej. Desdemona i Lefty znakomicie władają greckim, jednak ich dzieci gorzej, a wnuki w zasadzie prawie wcale. Natomiast odniesień do greckiej kultury, mitologii, zwyczajów jest tu mnóstwo, a korzenie rodziny Stephanides są nakreślone wiarygodnie. Greckość przenika Middlesex na wskroś.

Rodzina Stephanides bierze udział w różnych ważnych wydarzeniach historycznych, jednak zawsze z perspektywy biernego obserwatora lub też uciekiniera. Ze Smyrny ucieka, by odnaleźć azyl w Stanach. Potem, gdy centrum Detroit obejmują zamieszki, rodzina wyprowadza się na obrzeża miasta, odsuwa od centrum wydarzeń. Cal również stara się pozostawać na obrzeżach, lubi podróżować i nie szuka stałego miejsca.

Zasłużony Pulitzer

Middlesex czytało się zaskakująco – z jednej strony powoli, smakując każde słowo, a momentami bardzo szybko, z wypiekami na twarzy. To powieść wielowątkowa, wielowartwowa i mimo swojej solidnej objętości – skrojona na miarę. Co ważne – zaskakuąco odmienna od Szaleństw niewinności. W 2003 roku Eugenides otrzymał nagrodę Pulitzera za Middlesex i tym razem w pełni zgadzam się z weryktem. Polecam!

 

Moja ocena: 8/10.

 

Jeffrey Eugenides, Middlesex

Wydawnictwo Sonia Draga

Katowice 2018

Tłumaczenie: Wiktor Kurylak

Liczba stron: 632

ISBN: 978-83-7999-432-8

Gatunek: powieść obyczajowa

 

This year, the readings follow a specific cycle - one naturally leads to another. The Virgin Suicides brought me to Jeffrey Eugenides’s opus magnum, Middlesex. In my eyes the American author becomes one of the most talented and interesting contemporary writers.

Stuck between the sexes

Middlesex tells the story of Calliope Stephanides who was born as girl with 5-alpha reductase deficiency syndrome. This lack leads to a rebirth, this time as Cal, 14 years later in a hospital. The book also tells the story of three generations of the Stephanides family, from Desdemona and her husband and at the same time brother, Eleutherios, who flee from the burning Smyrna during the Balkan Wars of 1922 to the United States, to their aunt Sourmelina Zizmo. Although the young woman knew that they were siblings and that their marriage should not be concluded, she also had a secret she had no wish to reveal, especially to her husband. Lina felt an attraction to women, which sparked a scandal in her native village and led to her departure to America. The secret of Desdemona and Lefty was therefore safe, and the young couple had two children - Milton and Zoe. In the year Milton is born, Lina gives birth to her daughter, Theodora, or affectionately Tessie.

Calliope’s family lives in Detroit, and the fortunes of grandparents and parents reflect the growth and decline of the city. Lefty worked at the Ford factory on the assembly line and studied English intensively. Then, with Sourmelina's husband, he smuggled alcohol during Prohibition, and when the latter died in an accident in the lake, he founded the Zebra Bar and earned his living. During the 1967 Detroit strikes, the bar burned down, but the insurance allowed the family to buy a new mansion in a better neighborhood and to start a new business, the Hercules Hot Dogs fast food chain. The deteriorating economic situation of the family forced Desdemona to work in silkworm farming, as she did in her youth.

The story of the grandparents is reflected in the story of their children - Milton falls in love with his cousin Tessie and marries her. The couple has two children - son Jonas and daughter Calliope. Cal's special nature remains hidden until the age of 14, when the girl is hospitalized as a result of an accident, and from there she is referred to the Gender Disorders and Gender Identity Clinic in New York. As a result of various studies, she is considered a girl and an operation is being prepared for her. However, Cal escapes and leaves a letter to parents in which he confesses that he feels like a boy. Traveling across the United States by hitchhiking, he ends up in San Francisco, where he appears in burlesque as a hermaphrodite.

Epic narrative

Eugenides' prose is epic - the family history is set in a broad socio-historical context, the characters are credible and multi-threaded. Each of them is drawn with great care and even secondary characters, such as Dr. Philoboshian, speak with their own unique voice. The largely first-person narrative led by Cal as the omniscient narrator leaves the reader entirely at the mercy of the storyteller. Interestingly, Cal also has the ability to look into the minds of others and relate what is happening to them at any given moment. This is due to its undefined nature and some separation from the body.

The novel flows smoothly between various literary genres - it has elements of history, comedy, drama, novel of manners or - as in the case of Milton's pursuit of a blackmailer - also a crime fiction or thriller. Eugenides' prose is dynamic, addictive, and at the same time accurate and secure. Cal tells what happened in the past, rarely mixing past events with his current situation, but it is enough to interest and reassure the reader at the same time.

Eugenides raises such a large number of important topics in Middlesex that more than one master thesis will certainly be written on this topic. There is gender, treated with great delicacy and subtlety, from the intersex person's perspective. We have all the dilemmas of teenage Calliope, who is attracted to girls and observes her delay in puberty in comparison to her friends. We see a dramatic but very quick process of gender identification and an attempt to find one's place in new cultural and social norms, and the insecurity of one's own body. Also being different, not conforming to the norms and the accepted order. Cal is physically attacked for his anatomical anomaly only once, by the homeless in a park in San Francisco, but the feeling of difference is with him all the time, especially during the period of maturation and observation of the changing bodies of his peers.

In addition, there is also an important topic of the American dream and assimilation, the slow loss of one's own culture, language and writing for American culture. Desdemona and Lefty speak Greek very well, but their children not so much, and their grandchildren almost not at all. On the other hand, references to Greek culture, mythology and customs are abundant here, and the roots of the Stephanides family are reliably delineated. Greekness permeates Middlesex in and out.

The Stephanides family takes part in various important historical events, but always from the perspective of a passive observer or a refugee. They escape from Smyrna to find asylum in the States. Then, when riots engulf downtown Detroit, the family moves to the edge of the city, away from the center of the events. Cal also tries to stay on the outskirts, likes to travel and does not look for a permanent place.

A well-deserved Pulitzer

Middlesex reads surprisingly - on the one hand slowly, tasting each word, and at times very quickly, with a flushed face. It is a multi-threaded, multi-layered novel, and in spite of its solid volume - tailor-made. Importantly - surprisingly different from The Virgin Suicides. In 2003, Eugenides won the Pulitzer Prize for Middlesex, and this time I fully agree with the verdict. I recommend it!

 

My grade: 8/10.

 

Author: Jeffrey Eugenides

Title: Middlesex

Publishing House: Sonia Draga

Katowice 2018

Translation: Wiktor Kurylak

Number of pages: 632

ISBN: 978-83-7999-432-8

Genre: novel