Tatiana Ţîbuleac, Lato, gdy mama miała zielone oczy (Vara în care mama a avut ochii verzi)

Uratowany z brudnopisu życia

Ta malutka książeczka wydawnictwa Książkowe klimaty znalazła się w zestawieniu 10 najlepszych książek 2021 roku magazynu Książki. Więc polowałam, polowałam, aż upolowałam. Powieść Tatiany Ţîbuleac, rumuńsko-mołdawskiej pisarki i dziennikarki, jest jej powieściowym debiutem, obsypatym zresztą różnymi nagrodami. Sielankowa okładka kryje w sobie jednak poetyckie lecz smutne wnętrze.

Dlaczego mama nie zaczęła umierać wcześniej?

Lato, gdy mama miała zielone oczy to również lato, w którym umiera na raka. To lato kwitnących krwiście maków, odurzającego zapachu rzepaku i tracących płatki słoneczników. To lato, na które matka zabiera swojego syna na francuską prowincję w zamian za obietnicę kupienia mu samochodu. Te wspólne trzy miesiące, kiedy są na siebie skazani, zrobią z nich rodzinę.

Sierpień był miesiącem, w którym mama miała umrzeć

Rzuca się w oczy, że książka jest napisana przepięknym, poetyckim językiem. Chociaż na jaw wychodzą coraz bardziej szokujące i dramatyczne fakty (śmierć siostry Aleksego i wielomiesięczna depresja matki, napady agresji chłopca i pobyty w zamkniętych ośrodkach, miłość babki do męża jej sąsiadki, aż do informacji o ojcu Aleksego), wszystko to blednie przy języku powieści. Aleksy bowiem się szczególnie nie szczypie. Zaczyna od nienawiści do matki, którą próbuje ukarać za miesiące odrzucenia i niezrozumienia. Chłopak wstydzi się jej brzydoty, jej burych ubrań, jej długiego warkocza. Jedyne, co w matce było dla niego piękne, to jej wielkie zielone oczy, takie same, jak jego tragicznie zmarłej siostry. W trakcie tego lata matka zamienia się z nieforemnej, krępej kluseczki w worek kości, który jest coraz słabszy. To syn towarzyszył jej na każdym etapie tej wędrówki, początkowo z pogardą i nienawiścią, a z czasem z coraz większą troską i zaangażowaniem, aż wreszcie z miłością.

Można zapomnieć kolory, ale nie słowa

Powieść Ţîbuleac jest krótka, ale naprawdę gęsta. Emocje oddane są w znakomity sposób – przechodzimy od nienawiści nastolatka, ślepej i krzywdzącej, raniącej na oślep, do coraz dojrzalszych emocji dorastającego syna, a potem i męża. To lato znacząco zmieniło życie Aleksego, drugim takim momentem był jego wypadek samochodowy, w którym ucierpiał on i jego żona. Ale to już opowieść na inną historię. Mnie Lato, gdy mama miała zielone oczy wzruszyło, a jednocześnie sprawiło, że poczułam wszystkie piękne letnie zapachy i smaki. Sama przeniosłam się na niewielką wieś, gdzie przez dziurkę od klucza mogłam podglądać delikatną i trudną relację matki i syna. Piękna i wzruszająca powieść.

Moja ocena: 8/10.

 

Tatiana Ţîbuleac, Lato, gdy mama miała zielone oczy
Wydawnictwo Książkowe Klimaty, Wrocław 2021
Tłumaczenie: Dominik Małecki
Liczba stron: 152
ISBN: 978-83-66505-24-7

____________________________________________________________________________

Saved from the rough debris of life

This tiny book by the Książkowe Klimaty Publishing House was included in the ranking of the 10 best books of 2021 by the Książki magazine. So I hunted for it and finally got it. The novel by Tatiana Ţîbuleac, a Romanian-Moldovan writer and journalist, is her debut, and has won various awards. The idyllic cover, however, conceals a poetic but sad interior.

Why didn't mom start dying earlier?

The Summer when Mom Had Green Eyes is also the summer when she is dying of cancer. It's a summer of blooming bloody poppies, the intoxicating scent of canola plants and shedding sunflower petals. This is the summer for which a mother takes her son to the French countryside in exchange for a promise to buy him a car. These three months together when they are stuck with each other will make them a family.

August was the month when my mother was going to die

It is obvious that the book is written in a beautiful, poetic language. Although more and more shocking and dramatic facts come to light (the death of Alexei's sister followed by mother's depression for many months, the boy's bouts of aggression and seclusions in closed centers, the grandmother's love for her neighbor's husband, down to the information about Alexey's father), all this pales in comparison to the language of the novel. For Alexius doesn't really stop himself. He starts out with hatred for his mother, whom he tries to punish for months of rejection and misunderstanding. The boy is ashamed of her ugliness, her dull clothes, her long braid. The only beautiful things about his mother were her big green eyes, the same as those of his tragically deceased sister. During this summer, the mother turns from a shapeless, chunky dumpling into a sack of bones that grows weaker and weaker. It was her son who accompanied her at every stage of this journey, at first with contempt and hatred, and with time with more and more care and commitment, and finally with love.

You can forget colors, but not words

Ţîbuleac's novel is short, but really dense. Emotions are conveyed in a great way - we move from a teenager's hatred, blind and harmful, blindly hurting, to more and more mature emotions of an adolescent son, and then a husband. This summer had changed Alexey's life significantly, the second moment was his car accident, in which he and his wife suffered. But that's a different story. The Summer, when Mom Had Green Eyes touched me, and at the same time made me feel all the beautiful summer scents and flavors. I myself moved to a small village, where I could observe the delicate and difficult relationship between a mother and her son through a keyhole. A beautiful and touching novel.

My rating: 8/10.

 

Author: Tatiana Ţîbuleac

Title: The Summer when Mom Had Green Eyes
Publishing House: Książowe Klimaty, Wrocław 2021
Translation: Dominik Małecki
Number of pages: 152
ISBN: 978-83-66505-24-7