Jørn Lier Horst, Sprawa 1569 (Sak 1569)

Znakomite rozpoczęcie nowego roku

Zapewne każdy z Was ma takie książki, po które po prostu lubi sięgać, by się zrelaksować, autorów, którzy nie zawodzą, słowem, guilty pleasures. Ja mam tak z cyklem o Williamie Wistingu, którego 17 tomów pracowicie zbieram i z wielką przyjemnością sięgam po nie, kiedy potrzebuję odpoczynku. 15 (a według niektórych list – w tym samego wydawnictwa – 14) tom serii, Sprawa 1569, spełnił wszystkie moje oczekiwania.

Powrót starej sprawy

Przebywający na urlopie William Wisting odnajduje w swojej skrzynce pocztowej tajemniczą kopertę z sygnaturą dawnej sprawy z 1999 roku, dotyczącej zamordowania Tone Vaterland przez jej byłego chłopaka Danny’ego Momraka. Sprawca został złapany i osadzony w więzieniu, a śledztwo prowadził Sten Kvammen. Kolejne wskazówki prowadzą do sprawy dwa lata późniejszej, gdzie zginęła nastolatka Pernille Skjerven, wracająca do domu ze stadniny na rowerze. To śledztwo prowadził w 2001 roku sam Wisting, i podobnie – sprawca Jan Hansen został złapany i osadzony w więzieniu na wiele lat, gdzie zmarł na raka prostaty nie odzyskawszy wolności. Tajemnicza korespondencja, którą otrzymuje komisarz, zdaje się sugerować, że w obu przypadkach mordercą była ta sama osoba, a jeden z osadzonych spędził wiele lat niesłusznie w więzieniu. Dodatkowo współcześnie toczy się jeszcze trzecia sprawa, o morderstwo Agnete Roll, której zwęglone zwłoki zostają znalezione w starym domu. Jaka jest zależność pomiędzy tymi przypadkami?

Jedne rzeczy się zmieniają, inne pozostają takie same

Po pierwsze, poruszony jest temat technologii, która umożliwia coraz lepsze badanie dowodów oraz coraz wnikliwsze kontrolowanie społeczeństwa. W nienachalny sposób Horst zastanawia się, gdzie są granice udostępniania swojej prywatności i ile rzeczy jesteśmy w stanie odczytać choćby ze zmian poboru prądu na liczniku, z wykazu połączeń w komórce czy z krokomierza. Zapewne więcej, niż byśmy chcieli. Jednocześnie zaś postęp w badaniach laboratoryjnych pozwala wykluczyć podłożone dowody czy też dokładnie wskazać przyczynę śmierci.  Z drugiej strony nie zmienia się jedno – ludzka psychika, a najważniejszą metodą śledczą nadal pozostaje rozmowa z podejrzanym i próba wyciągnięcia z niego nieścisłości lub wahań. Wisting z pewną fascynacją obserwuje, jak historia lubi się powtarzać, a ujęci mordercy orientują się, czy śledczy już odkryli prawdę, czy jednak uda im się wymknąć z zastawionych na nich sideł. Wielu się udaje, jednak w tym skomplikowanym przypadku tak nie będzie.

Trzymająca w napięciu łamigłówka

Horst nie zawodzi w charakterystycznych dla siebie fabularnych momentach – potrafi niesamowicie budować napięcie i urywać wątek wtedy, kiedy ciekawość czytelnika sięga zenitu. Nadal zabiera swoją widownię w ślepe zaułki wynikające ze śledztwa i pokazuje całą proceduralną mordęgę zbierania dowodów, prowadzenia dokumentacji czy pracy w dynamicznie zmieniających się okolicznościach bez względu na zmęczenie czy różnicę czasu. Niektóre elementy prowadzonych spraw utykają w martwym punkcie, a przypadkowe skojarzenia potrafią prowadzić do zmiany kierunku całego śledztwa. Nadal proza byłego szefa wydziału śledczego w Oslo daje wgląd w wytężoną, mozolną pracę organów państwowych.

Świat się zmienia

Co ciekawe, komisarz Wisting widocznie się starzeje – dokuczają mu problemy zdrowotne i niepokojące objawy, rozwiane potem jednym zdawkowym zdaniem, a budzące niepokój u czytelników. Jednak widać również wyraźnie, że śledczy ustępuje z drogi swoim młodszym następcom. Jego instynkt chroni ich co prawda choćby przed całkowitym zwęgleniem zwłok Agnete Roll, jednak młode pokolenie zna metody, o których stary wyga nie miał zielonego pojęcia, a które również znacząco pchają sprawę do przodu. Wisting jest w zasadzie tylko obserwatorem w toczącej się współcześnie sprawie, co może również być odczytywane w pewien sposób symbolicznie.

Na szczęście, po Sprawie 1569 ukazały się już dwie kolejne powieści Horsta o norweskim śledczym (Bez granic, 2022 oraz Zdrajca, 2023), więc liczę na to, że mój ulubiony komisarz nie wybiera się jeszcze na emeryturę. Przy czymś trzeba przecież inteligentnie wypoczywać.

Moja ocena: 9/10.

Jørn Lier Horst, Sprawa 1569
Wydawnictwo Smak słowa, Gdańsk 2021
Tłumaczenie: Milena Skoczko
Liczba stron: 392
ISBN: 978-83-66420-42-7

********************************************************************************

A great start to the New Year

Each of you probably has books that you simply like to read to relax, authors who do not disappoint, in other words, guilty pleasures. This is the case with the series about William Wisting, the 17 volumes which I am diligently collecting and I read them with great pleasure when I need some rest. The 15th (and according to some lists - including the publishing house itself - 14) volume of the series, A Question of Guilt, met all my expectations.

An old case returns

William Wisting, who is on vacation, finds a mysterious envelope in his mailbox with the signature of an old case from 1999, regarding the murder of Tone Vaterland by her ex-boyfriend Danny Momrak. The perpetrator was caught and imprisoned, and the investigation was led by Sten Kvammen. Further clues lead to a case two years later, where teenager Pernille Skjerven died while riding her bike home from the stud farm. This investigation was conducted in 2001 by Wisting himself, and similarly - the perpetrator Jan Hansen was caught and imprisoned for many years, where he died of prostate cancer without regaining freedom. The mysterious correspondence received by the commissioner seems to suggest that in both cases the murderer was the same person, and one of the inmates spent many years unjustly imprisoned. Additionally, there is currently a third case pending, the murder of Agnete Roll, whose charred body is found in an old house. What is the relationship between these cases?

Some things change, others remain the same

Firstly, the topic of technology is discussed, which enables increasingly better examination of evidence and increasingly thorough control of society. In an unobtrusive way, Horst wonders where the limits of sharing our privacy are and how many things we can read, for example from changes in power consumption on the meter, from the list of connections in a mobile phone or from a pedometer. Probably more than we would like. At the same time, progress in laboratory tests allows us to exclude planted evidence or precisely indicate the cause of death. On the other hand, one thing has not changed - the human nature, and the most important investigative method is still talking to the suspect and trying to find out any inaccuracies or hesitations from them. Wisting observes with some fascination how history repeats itself, and the captured murderers find out whether the investigators have already discovered the truth or whether they will manage to escape the trap set for them. Many succeed, but in this complicated case it will not be so.

A suspenseful puzzle

Horst does not disappoint in his characteristic plot moments - he is able to build tension amazingly and interrupt the plot when the reader's curiosity reaches its peak. He continues to take his audience to the dead ends resulting from the investigation and shows the entire procedural grind of collecting evidence, keeping documentation and working in dynamically changing circumstances regardless of fatigue or time difference. Some elements of the cases come to a standstill, and accidental associations can lead to a change in the direction of the entire investigation. The prose of the former head of the investigation department in Oslo still gives insight into the intense, arduous work of state authorities.

The world is changing

Interestingly, Commissioner Wisting is visibly getting older - he has health problems and disturbing symptoms, which are later dispelled in one short sentence and arouse concern among readers. However, it is also clear that the investigator is giving way to his younger successors. His instinct protects them, for example, from the complete charring of Agnete Roll's corpse, but the young generation knows methods that the old man had no idea about, and which also significantly push the case forward. Wisting is basically just an observer in a contemporary case, which can also be interpreted symbolically in some way.

Fortunately, after A Question of Guilt, Horst's next two novels about the Norwegian investigator have already been published (Snow Fall, 2022 and The Traitor, 2023), so I hope that my favorite commissioner is not going to retire yet. After all, you need to relax intelligently from time to time.

My rating: 9/10.

Author: Jørn Lier Horst

Title: A Question of Guilt

Smak Słowa Publishing House, Gdańsk 2021

Translation: Milena Skoczko

Number of pages: 392

ISBN: 978-83-66420-42-7