Erlend Loe, Muleum (Muleum)

Tragikomedia o samobójstwie

Książka Erlenda Loe Muleum wpadła mi w ręce podczas akcji Kup Pan Książkę na rzecz Wrocławskiego Hospicjum dla Dzieci w listopadzie. Wcześniej czytałam powieść Doppler wydaną w ramach cyklu Literatury skandynawksiej wydawnictwa słowo/obraz terytoria, dlatego bez większego wahania nabyłam kolejną pozycję autora i niezwłocznie ją przeczytałam.

Nieradzenie sobie z traumą

Opublikowane w Polsce w 2011 roku przez wydawnictwo słowo/obraz terytoria niedługie (196 stron) Muleum opowiada historię nastoletniej Julie, która w katastrofie lotniczej traci rodziców i brata. Zostaje sama w ogromnym, wartym miliony domu w Oslo i zaczyna planować swoje samobójstwo, bowiem, jak stwierdza, „kiedy rodzina znika, ból jest nie do wytrzymania” (s. 127). W sumie podejmuje dwie konsekwentne próby odebrania sobie życia, obie – trzeba przyznać – dość spektakularne, ale szczęśliwie nieudane. Drugie podejście uświadamia jej, że jednak chce żyć, i jej życie układa się nadzwyczaj dobrze.

Nawet ważkie tematy można nad miarę uprościć

Wydawca na okładce zapowiada nam tragikomedię i faktycznie, Loe stara się pisać o tematach trudnych, traumatycznych, z ironicznym poczuciem humoru. Julie jest zdystansowana, momentami bardzo dziecinna i krytyczna, jak na nastolatkę przystało, ale najczęściej jest też po prostu zagubiona i przerażona. Dlatego smuci fakt, ze łatwo potrafi przesmyknąć się przez grube oczka systemu i wywieść doświadczonych psychologów w pole, a w swoim cierpieniu jest samotna. Zgodnie zresztą ze spostrzeżeniem, że „bólem nie można się podzielić” (s. 147). Całe rozwiązanie akcji wydaje mi się zdecydowanie zbyt proste i zbyt Deus ex machina, a spory tematyczny potencjał tej książki jest zmarnowany. Julie znajduje spokój i miłość w zakochanym w niej Krzysztofie, kafelkarzu z Gdańska, a majątek rodzinny przeznacza na założenie fundacji na rzecz osób ze skłonnościami samobójczymi. Odrzucany przez nią robotnik zostaje jej ukochanym i akceptuje nawet fakt, że Julie jest w ciąży z koreańskim mistrzem fast-tracka. Szkoda, że zakończenie książki przynosi takie pójście na łatwiznę.

Doppler dużo lepszy

W zasadzie zaskoczyło mnie, jak bardzo stereotypowo podszedł pisarz do przedstawiania kolejnych kochanków Julii – skupionego na karierze sportowca z Korei, namiętnego Hiszpana Luisa i pracowitego, skromnego i zdeterminowanego Polaka Krzyśka. To nie są mężczyźni z krwi i kości, a jedynie funkcje literackie pchające fabułę w jakimś określonym kierunku. Zabawne są jedynie niektóre pełne goryczy spostrzeżenia Julii, ale nadal jest to za mało, by uznać książkę za dobrą. Nie dziwię się, że przeszła bez szczególnego echa.

Moja ocena: 5/10.

Erlend Loe, Muleum
Wydawnictwo: słowa/obraz terytoria, Gdańsk 2011
Tłumaczenie: Milena Skoczko
Liczba stron: 196
ISBN: 978-83-74530194

***********************************************************************************

A tragicomedy about suicide

I came across Erlend Loe's book Muleum during the Kup Pan Książkę campaign for the Wrocław Hospice for Children in November. Previously, I had read the novel Doppler, published as part of the Scandinavian Literature series by the Słowo/obraz terytoria publishing house, so without much hesitation I purchased the author's next book and read it immediately.

Not coping with trauma

Published in Poland in 2011 by the publishing house word/obraz terytoria rather short (196 pages), Muleum tells the story of teenage Julie, who loses her parents and brother in a plane crash. She is left alone in a huge expensive house in Oslo and begins to plan her suicide because, as she states, "when the family disappears, the pain is unbearable" (p. 127). In total, she makes two consistent attempts to take her own life, both of which - it must be admitted - are quite spectacular, but fortunately unsuccessful. The second attempt makes her realize that she wants to live after all, and her life is going exceptionally well.

Even important topics can be oversimplified

The publisher announces a tragicomedy on the cover, and in fact, Loe tries to write about difficult, traumatic topics with an ironic sense of humor. Julie is distant, sometimes very childish and critical, as befits a teenager, but most often she is also simply lost and terrified. Therefore, it is sad that she can easily slip through the thick mesh of the system and mislead experienced psychologists, and she is left alone in her suffering, in line with the observation that "pain cannot be shared" (p. 147). The whole solution of the action seems to me much too simple and too Deus ex machina, and the considerable thematic potential of this book is wasted. Julie finds peace and love in Krzysztof, a physical worker from Gdańsk, who is in love with her, and she devotes her family fortune to establishing a foundation for people with suicidal tendencies. The Pole she initially rejects becomes her lover and he even accepts the fact that Julie is pregnant by the Korean fast-track champion. It's a pity that the ending of the book takes such a shortcut.

Doppler much better

In fact, I was surprised by how stereotypically the writer approached the portrayal of Julia's subsequent lovers - the career-focused athlete from Korea, the passionate Spaniard Luis and the hard-working, modest and determined Pole Krzysiek. These are not flesh and blood men, but only literary functions pushing the plot in a specific direction. Only some of Julia's bitter observations are funny, but it's still not enough to call the book good. I'm not surprised that it went by without much notice.

My rating: 5/10.

Author: Erlend Loe
Title: Muleum
Publishing House: słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011
Translation: Milena Skoczko
Number of pages: 196
ISBN: 978-83-74530194