Karl Ove Knausgård, Moja walka Powieść Księga trzecia (Min kamp. Tredje bok. Roman)

Mroki dzieciństwa

Ponieważ drugi tom zafascynował mnie kompletnie i w ogóle nie mogłam się skupić na niczym innym, naturalnym wydalo mi się sięgnięcie po trzeci tom, kuszący piękną zieloną okładką. Również i tym razem nie zawiodłam się, a powieść przeczytałam w równiutki tydzień.

Cisza narasta, cisza, która trwa do końca życia

W Księdze trzeciej Knausgård cofa się do czasów swojego dzieciństwa, i robi to naprawdę z ogromną szczerością i otwartością. Wręcz z ekshibicjonizmem, ale do tego już chyba zdążyłam się przyzwyczaić. Znów ważnym tematem jest relacja z ojcem, który znęca się nad swoimi synami i z przesadną surowością karze ich za wszystkie przewinienia. Wykręcone ucho jest konsekwencją zgubienia skarpetki na basenie czy zbyt późny powrót do domu, a zjedzenie dwóch jabłek w ciągu dnia skutkuje koniecznością jedzenia ich aż do mdłości jako kara za łakomstwo. Pisarz tak oddał zachowanie przemocowego rodzica, że wraz z nim przeżywałam na przemian nienawiść i strach, podszyte lekkim niedowierzaniem. Szczególnie bolesny jest moment, kiedy dorosły Karl Ove obserwuje swoje dzieci i wie, że się go nie boją, co było jego największą ambicją. Natomiast zastanawia się również nad rolą swojej matki. Jej obecność ich ocaliła, a z drugiej strony to ona, pozostając długo przy swoim mężu, skazała swoje dzieci na koszmar przemocy w dzieciństwie.

Pozostaje pytanie, czy nie ona była odpowiedzialna za to, że przez tyle lat byliśmy narażeni na jego obecność, na obecność człowieka, wobec którego odczuwalismy fundamentalny strach, zawsze, o każdej porze. Pozostaje pytanie, czy to wystarczy, by zrównoważyć mrok. (s. 317)

Dla mnie to najważniejszy, mocno rozliczeniowy, choć niepociągnięty dalej moment trzeciego tomu.

Za dzieciaka tak właśnie było

Kolejnym tematem trzeciego tomu autobiografii jest dzieciństwo ze wszystkimi jego cieniami i blaskami. Pierwsze miłości i chodzenie ze sobą, całowianie się na czas, wyprawy po skarby na wysypisko śmieci, dziecięce fascynacje książkami, muzyką, sportem, aż wreszcie dziewczynami. A potem już tylko dziewczynami. Trudne czasy szkolne, z małoletnią zaciekłością i niezrozumieniem, próbą naśladowania literatury i bycia szlachetnym, prześladowaniami w szkole. Karl Ove opisuje się w taki sposób, że czytelnik błyskawicznie rozumie, dlaczego ojciec miał go za miękkiego mazgaja, a w szkole przylgnęło do niego przezwisko „femi”. Pisarz nie jest dla swojego dziecięcego ego łagodny, bezwzględni opisuje własne słabości, skłonność do płaczu, Książka przenosi niczym wehikuł czasu we własne dzieciństwo, a w niejednym zachowaniu dziecka można odnaleźć reminiscencje z własnych czasów wczesnej młodości.

Dla mnie kolejny bardzo mocny tom autorstwa Knausgårda, tym razem nie za długi i znakomicie napisany. Szczerze polecam.

 

Moja ocena: 7.5/10

 

Karl Ove Knausgård, Moja walka Powieść Księga Trzecia
Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015
Tłumaczenie: Iwona Zimnicka
Liczba stron: 544
ISBN: 978-83-08-06038-4

***************************************************************************

The darkness of childhood

As the second volume fascinated me completely and I could not focus on anything else at all, it seemed natural to me to reach for the third volume, tempting with a beautiful green cover. Also this time I was not disappointed and I read the lengthy novel within a week.

The silence grows, the silence that lasts until the end of life

In Book Three, Knausgård goes back to his childhood, and he does it with great honesty and openness. One could also call it exhibitionism, as in the previous volumes. Again, an important topic is the relationship with the father who abuses his sons and punishes them with excessive severity even for minor offenses. A twisted ear is a consequence of losing a sock at the pool or coming home too late, and eating two apples a day results in having to eat them up to the point of nausea as a punishment for greed. The writer depicted the behavior of the abusive parent in such a way that with him I experienced alternating hatred and fear, lined with slight disbelief. Particularly painful is the moment when the adult Karl Ove watches his children and knows that they are not afraid of him, which was his greatest ambition. However, she also reflects on the role of his mother. On one hand, her soothing presence saved them, and on the other hand, it was she who, staying with her abusive husband for a long time, condemned her children to the nightmare of childhood violence.

The question is whether she was not responsible for the fact that for so many years we were exposed to his presence, to the presence of a man, towards whom we felt a fundamental fear, always, at any time. The question is whether this is enough to balance the gloom.     (p. 317)

For me, this is the most important moment of the third volume, heavily loaded, though not developed further.

This is how childhood looked like

Another theme of the third volume of the autobiography is childhood with all its shades, both of joy and grief. First loves and dating, kissing for the length of it, trips to collect treasures in the garbage dump, children's fascination with books, music, sports, and finally girls. And then only girls. Difficult school times, with juvenile ferocity and incomprehension, an attempt to imitate literature and being noble, bullying at school. Karl Ove describes himself in such a way that the reader immediately understands why his father thought him a soft whiny kid and why he was nicknamed "femi" at school. The writer is not gentle with his childhood ego, he ruthlessly describes his own weaknesses, the tendency to cry. The book takes him like a time machine into his own childhood, and in many of the child's behaviors one can find reminiscences from their own times of early youth.

For me, another very strong volume by Knausgård, this time not too long and well written. I sincerely recommend.

 

My rating: 7.5 / 10

 

Author: Karl Ove Knausgård
Title: Boyhood Island: My Struggle Book 3
Wydawnictwo Literackie, Krakow 2015
Translation: Iwona Zimnicka
Number of pages: 544
ISBN: 978-83-08-06038-4

Roy Jacobsen, Cudowne dzieci (Vidunderbarn)

Cynik sierota

Książka norweskiego pisarza Roya Jacobsena to piękny i urzekający obraz dzieciństwa. Ma niesamowicie  melancholijny klimat i tak fantastycznie oddaje uczucia dziecka, że po przeczytaniu jej natychmiast pojechałam do biblioteki wypożyczyć kolejną pozycję tego autora.

Cudowne dzieci opowiadają o malutkiej rodzinie żyjącej w latach 50-tych i 60-tych w Norwegii. Matka, pracująca na pół etatu rozwódka, oraz jej syn Finn mieszkają na osiedlu bloków i prowadzą spokojne życie. Chłopiec chodzi do szkoły i ma swoją grupę kumpli na podwórku, uczy się dobrze i jest spokojnym dzieckiem, mocno przywiązanym do swojej mamy. Kobieta stara się powiązać koniec z końcem, ale nie jest jej ławo, więc podejmuje decyzję o przygotowaniu jednego pokoju pod wynajem, by wesprzeć domowy budżet. Tak w ich domu pojawia się lokator, Kristian. Niemal jednocześnie do rodziny dołącza przyrodnia siostra Finna, Linda, córka ojca z drugiego małżeństwa. Dziewczynka przewraca ich życie do góry nogami.

Jacobsenowi udało się uchwycić kilka rzeczy. Po pierwsze – sielsko-anielski, naiwny klimat dzieciństwa. Finn do wielu rzeczy podchodzi bardzo niewinnie, a te wakacje są dla niego czasem dojrzewania i transformacji. Linda oddala go nieco od matki i sprawia, że chłopak dojrzewa i zmienia się. Usilnie usiłuje poznać swojego nieżyjącego już ojca, operatora dźwigu, i przeżywa różne dziecięce dramaty. Po drugie Jacobsen ciekawie i ewokatywnie opisuje lata 50-te i 60-te w Norwegii, sensacyjne  pierwsze telewizory, wyjazdy na kamping. Może to upalny sierpień sprawił, że opis wakacji na jednej z wysp niedaleko Oslo był mi naprawdę bliski. Po trzecie wreszcie – Jacobsen jest mistrzem budowania klimatu i fabularnego zaskakiwania. Akcja toczy się niespiesznie i to nie ona jest tutaj najważniejsza, a emocje i przeżycia bohaterów oraz zachodzące w nich zmiany. Linda ze swoim bezradnym chwytaniem matczynych palców uświadamia swojej opiekunce, że są bardziej podobne, niż myślała, i przynosi jej trudne wspomnienia z dzieciństwa. Chociaż Jacobsen nie wchodzi w szczegóły, można się domyślić, że ojciec znęcał się nad swoimi dziećmi, a jego żona udawała, że tego nie widzi. Wydaje się, że Linda może mieć za sobą podobną traumę.

O tak trudnych tematach Norweg pisze subtelnie, delikatnie, z wyczuciem i skupieniem na swoich bohaterach. Język powieści jest niemal poetycki, np. gasnące na blokowisku światła są porównane do bloku zamykającego oczy jedno po drugim (s.23). Obok tej delikatności mamy również fantastyczne poczucie humoru – moim ulubionym przykładem jest Linda, która po kilku dniach pływania w morzu „zorientowała się, że woda, w której pływa, jest słona, i chciała wracać do domu” (s. 109). To współistnienie śmiechu i melancholii sprawia, że Cudowne dzieci są naprawdę wyjątkowe, kameralne, intymne, delikatne, a jednocześnie mocne.

Na pewno warto zwrócić uwagę na bardzo ciekawe wdanie książki. Powieść zaczyna się bowiem już na okładce, której tu tak naprawdę brakuje. Wydawca zostawił widoczne szycia, dzięki czemu książka zawsze otwiera się do końca i jest niesamowicie wygodna w lekturze. Zwłaszcza bardzo grube powieści mogłyby być wydawane dokładnie w ten sam sposób. Podejrzewam również, że taki zabieg obniża cenę produkcji książki.

Dla mnie to jedno z największych odkryć tego roku. Pomyśleć, że ta książka stała na półce już od kilkunastu miesięcy, jak nie dłużej!

Moja ocena: 9/10 

Roy Jacobsen, Cudowne dzieci
Studio Wydawnicze DodoEditor, Kraków 2012
Tłumaczenie: Anna Topczewska
Liczba stron: 216 (wraz z okładką)
ISBN: 978-83-62972-04-3

___________________________________________________________________________

Cynical orphan

Norwegian writer Roy Jacobsen's book is a beautiful and captivating picture of childhood. It has an incredibly melancholic atmosphere and it captures the feelings of a child so fantastically that after reading it, I immediately went to the library to borrow another item by this author.

Child Wonder tells about a tiny family living in Norway in the 1950s and 1960s. A mother, a part-time divorced woman, and her son Finn live in a block of flats and lead a quiet life. The boy goes to school and has his group of buddies in the yard, he is a good pupil and a quiet kid, strongly attached to his mother. The woman tries to make ends meet, but is not easy on her, so she decides to prepare one room for rent in order to support the home budget. This is how the tenant, Kristian, shows up at their house. Almost simultaneously, Finn's step-sister Linda, the father's daughter from his second marriage, joins the family. The girl turns their lives upside down.

Jacobsen managed to capture a few things. First of all - the idyllic-angelic, naive atmosphere of childhood. Finn still sees many things in an innocent, unknowing way, and this vacation is a time of maturation and transformation for him. Linda distances him a bit from his mother and causes the boy to grow up and change. He tries hard to get to know his late father, the crane operator, and experiences various childhood dramas. Secondly, Jacobsen interestingly and evocatively describes the 1950s and 1960s in Norway, sensational first TVs, camping trips. Maybe it was the hot August that made the description of a holiday on one of the islands near Oslo really close to me. Third and final - Jacobsen is a master of creating an atmosphere and surprising plot. The action is slow and it is not the most important thing here, but the emotions and experiences of the characters and the changes taking place in them. Linda, with her helpless grasping of Finn’s mother's fingers, makes her guardian realize that they are more alike than she thought and brings her back the memories of a difficult childhood. Although Jacobsen does not go into details, one can guess that the father was abusing his children and that his wife pretended not to see it. It seems that Linda may have a similar trauma behind her.

The Norwegian writes about such difficult topics subtly, delicately, with sensitivity and focus on his characters. The language of the novel is almost poetic, e.g. the lights fading in a block of flats are compared to a block closing their eyes one by one (p. 23). In addition to this delicacy, we also have a fantastic sense of humor - my favorite example is Linda, who after a few days of swimming in the sea "realized that the water in which she was swimming is salty and wanted to go home" (p. 109). It is the coexistence of laughter and melancholy that makes Child Wonder truly unique, intimate, gentle and powerful at the same time.

It is definitely worth paying attention to the very interesting edition of the book. The novel begins on the very cover itself, it is even difficult to call it a cover. The publisher has left visible sewing, thanks to which the book always opens easily and is extremely comfortable to read. Especially thick novels should be published exactly the same way. I also suspect that such a procedure reduces the price of the book's production.

For me, it is one of the greatest discoveries of this year. And to think that this book has been on my shelf for several months, if not longer! What a waste!

My rating: 9/10

Author: Roy Jacobsen
Title: Child Wonder
Publishing House: DodoEditor Publishing Studio, Krakow 2012
Translation: Anna Topczewska
Number of pages: 216 (including the cover)
ISBN: 978-83-62972-04-3