Sięgałam po książkę hiszpańskojęzycznej autorki Laury Martinez Belli z dużą
ciekawością. Piękna okładka i fragment obrazu meksykańskiej malarki Fridy Kahlo
jasno sugerował, o czym będzie ta pozycja. Jednak opis na okładce mówił również
o drugiej, szpiegowskiej stronie powieści.
Nie potrzeba nóg, by latać
Laura Martinez Belli to pochodząca z Meksyku pisarka, wykładowca
akademicki, historyk sztuki. W Polsce ukazał się jedynie Zraniony stół,
powieść zatytułowana po zaginionym w 1955 roku w Warszawie ogromnym obrazie
Fridy Kahlo, który został wysłany do ZSRR kilka lat wcześniej w ramach wymiany
kulturowej i jawnych fascynacji malarki komunizmem. Niedoceniony i przez wiele
lat ukrywany w piwnicach, podczas wystawy w 1955 roku budził w widzach
niepokój. Wreszcie – zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Belli rozwikłuje
zagadkę w tej fabularnej historii, i choć jej wyjaśnienia nie przybliżają nas
do prawdy, to z pewnością pokazują meksykańską artystkę jako istotę z krwi i
kości, kobietę targaną namiętnościami, ale też umęczoną i cierpiącą. Kahlo
najpierw w wieku 7 lat zachorowała na polio, które zdeformowało jej jedną nogę,
a potem w 1925 roku uległa poważnemu wypadkowi komunikacyjnemu, który
pogruchotał jej kości, na stałe uszkodził kręgosłup oraz macicę i miednicę.
Malarka podczas swojego małzeństwa z malarzem murali Diego Riveirą trzykrotnie
zachodziła w ciążę, a potem roniła. Jej pragnienie posiadania dziecka i
traumatyczne przeżycia znajdują odbicie w jej twórczości.
Lustrzanym odbiciem Fridy jest utalentowana malarka Olga, która po II
wojnie światowej pracuje jako sekretarka w WOKS-ie, Wszechzwiązkowy Towarzystwie
Łączności Kulturalnej z Zagranicą. Kobieta jest sumienna i dokładna, co pozwala
jej pomału piąć się po stopniach kariery. Belli w wiarygodny sposób pokazuje
życie w komunistycznej Rosji – współdzielenie malutkiego mieszkanka z samotną
wdową, Walentyną, życie na podsłuchu i w wiecznym zagrożeniu, wymuszanie zeznań
i podpisywanie fałszywych dokumentów, działanie Służb Bezpieczeństwa. Ale
Autorka pokazuje również uniwersalny język sztuki i jej umiejętność poruszana
najczulszych strun w odbiorcy.
Color i dolor
To właśnie malarstwo, niepodporządkowane żadnym ideom, wolne, wyzwolone,
mówiące językiem duszy, jest trzecim bohaterem tej książki, zapewne
najważniejszym. Belli rozkłada zaginiony obraz Kahlo na części pierwsze,
tłumacząc przedstawione na nim elementy (chociaż niestety w książce nie ma jego
reprodukcji, być może ze względu na brak dobrych materiałów zdjęciowych). Tego
mi trochę zabrakło – obrazów Kahlo, których cała seria przesuwa się przez
książkowe strony. Niemniej jednak fascynująca twórczość malarki jest pokazana z
pasją i znawstwem. Jest pewna ironia w tym, że Kahlo, za swojego życia znana
jako „pani Riveira”, po śmierci prześcignęła swojego męża po wielekroć, jeśli
chodzi o uznanie i miejsce w panteonie najwybitniejszych twórców.
Zraniony stół czyta się
szybko i z dużą ciekawością. Przeplatające się wątki i miejsca sprawiają, że
książka ma należyty suspens, a zachowanie chronologicznej perspektywy ułatwia
podążanie za akcją bez zbędnego wysiłku. Chociaż nie jest to powieść wybitna,
to jednak przybliża postać artystki ze starannością, czyniąc z niej
jednocześnie kobietę z krwi i kości, ściągając ją z martwego piedestału. W tym
starciu Olga trochę blednie i schodzi na drugi plan, ale jej sylwetkę
dopełniają trudne czasy i system, w którym żyje. Powieść zachowuje więc
delikatny balans, długo trzyma w napięciu i stanowi znakomitą rozrywkę, jak i
nienachalny, ludzki wstęp do twórczości Fridy Kahlo. Polecam.
Moja ocena: 7/10.
Liczba stron: 464
ISBN: 978-83-8371-897-2
********************************************************************************
I reached for
this book by Spanish-speaking author Laura Martinez Belli with great curiosity.
The beautiful cover and a fragment of a painting by Mexican painter Frida Kahlo
clearly suggested its subject. However, the cover description also hinted at
the novel's other, spy-themed side.
You Don't
Need Legs to Fly
Laura Martinez
Belli is a Mexican-born writer, academic, and art historian. Only The
Wounded Table, a novel titled after a large painting by Frida Kahlo that
disappeared in Warsaw in 1955, had been published in Poland. The painting had
been sent to the USSR several years earlier as part of a cultural exchange and
the painter's overt fascination with communism. Unappreciated and hidden in
basements for many years, it evoked unease among viewers during an exhibition
in 1955. Finally, it disappeared under mysterious circumstances. Belli unravels
the mystery in this fictional story, and although her explanations don't bring
us any closer to the truth, they certainly reveal the Mexican artist as a real
person, a woman torn by passion, but also tormented and suffering. At the age
of seven, Kahlo contracted polio, which deformed one of her legs, and then in
1925, she suffered a serious traffic accident that shattered her bones and
permanently damaged her spine, uterus, and pelvis. During her marriage to
muralist Diego Riveira, the painter became pregnant three times, each suffering
a miscarriage. Her desire for a child and her traumatic experiences are
reflected in her work.
Frida's mirror
image is the talented painter Olga, who, after World War II, worked as a
secretary at WOKS, the All-Union Society for Cultural Liaison with Foreign
Countries. The woman is conscientious and meticulous, which allows her to
slowly climb the career ladder. Belli credibly portrays life in communist
Russia – sharing a tiny apartment with a lonely widow, Valentina, a life under
surveillance and constant threat, forced confessions and signing false
documents, and the activities of the Security Service. But the author also
demonstrates the universal language of art and its ability to strike the most
sensitive chords in the viewer.
Color and
Dolor
It is art,
unsubordinated to any ideals, free, liberated, speaking the language of the
soul, that is the third, and arguably most important, protagonist of this book.
Belli dissects Kahlo’s lost painting, explaining the elements depicted in it
(although, unfortunately, the book does not include a reproduction, perhaps due
to a lack of good photographic materials). That's what I was missing – Kahlo’s
paintings, a whole series of which flows across the pages. Nevertheless, the
painter's fascinating work is presented with passion and expertise. There's a
certain irony in the fact that Kahlo, known during her lifetime as "Mrs.
Riveira," surpassed her husband many times over in terms of recognition
and place in the pantheon of outstanding authors after her death.
The Wounded
Table is a quick and engaging read. Interwoven
plots and locations give the book a solid sense of suspense, and maintaining a
chronological perspective makes it easy to follow the action without
unnecessary effort. Although it's not a masterpiece, it carefully explores the
artist, simultaneously making her a flesh-and-blood woman, while lifting her
from her lifeless pedestal. In this encounter, Olga fades somewhat and falls
into the background, but her character is complemented by the difficult times
and the system in which she lives. The novel thus maintains a delicate balance,
keeps suspense for a long time, and is excellent entertainment as well as a
non-judgmental, human introduction to Frida Kahlo’s work. I recommend it.
My rating:
7/10
Title: The Wounded Table
Publishing House: Grupa Wydawnictwo Kobiece, Warsaw 2025
Translation: Katarzyna Mojkowska
Pages: 464
ISBN: 978-83-8371-897-2
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz