Nie ma się co gudrać, andrusy, klawo chatrać możeta!
Czasami warto zaufać pierwszemu
wrażeniu i odłożyć książkę na bok. Przerwać lekturę i się z nią nie męczyć. Mam
już drugi w tym roku dowód, ze intuicja mnie nie myli i nawet dobrnąwszy do
końca okazuje się, że najzwyczajniej szkoda było czasu. Jest tyle pięknej
literatury dookoła, po co się męczyć.
Nowa książka Zadie Smith Oszustwo
kusi piękną okładką z zapowiedzią reinterpretacji literatury wiktoriańskiej i
niemal nową Jane Austen. Niestety, „triumfalny powrót Zadie Smith” nie okazuje
się wcale triumfalny. Powieść opowiada o losach Elizy Touchet, która po śmieci
swojego męża i synka mieszka ze swoim kuzynem i jego żoną, romansując i
sypiając z obojgiem. Ponieważ William jest poczytnym pisarzem, przez dom Ainsworthów
przewijają się naprawdę głośne nazwiska, jak choćby sam Charles Dickens, George
Cruikshank, Marguerite Gardiner Blessington czy William Thackeray. Eliza siedzi
z nimi przy jednym stole, ma okazję powierzchownie ich poznać i porozmawiać z
nimi. Jednocześnie jest też pierwszym czytelnikiem i nieoficjalnym redaktorem
swojego kuzyna, coraz gorzej znosząc jego rosnącą grafomanię. Drugim ważnym
wątkiem w powieści jest proces, którym żyła cała XIX-wieczna Anglia – Arthur
Orton podszywał się pod Sir Rogera Tichborne’a, usiłując wyłudzić majątek po
mężczyźnie, który zginął na morzu. Toczy się więc roczny proces, ówcześnie najdłuższe
postępowanie sądowe w Wielkiej Brytanii, w którym setki świadków pomagają ustalić,
czy Pretendent jest tym, za kogo się podaje. Postać Andrew Bogle’a, czarnoskórego
służącego Tichborne’a, wprowadza z kolei trzeci i istotny temat do książki, a
mianowicie niewolnictwo i plantacje trzciny cukrowej na Jamajce. Bogaci Brytyjczycy
żyją jak żyją u siebie w kraju, bo ich zarządcy skutecznie i krwawo prowadzą
ich wielkie posiadłości na wyspie. Zresztą sam mąż pani Touchet tak właśnie
dorobił się swojego majątku, a zdająca sobie sprawę z sytuacji gospodyni
postanawia nie podejmować przysługujących jej stu funtów rocznie – kwoty, za
którą swobodnie można się było utrzymać. Kiedy pojawiają się dwie wnuczki jej
męża, owoc romansu z czarnoskórą kobietą, postanawia oddać im przysługującą jej
sumę i w ten sposób zapewnić im godne życie.
Dużo
tematów jak na jedną powieść? Bardzo dużo, zwłaszcza, że poczesne miejsce
zajmuje też sama pani Touchet i jej rozmyślania dotyczące pozycji kobiet w społeczeństwie,
ich roli (często po prostu pięknej ozdoby przy stole), koligacji rodzinnych i
związanych z nimi przesunięć na linii dziedziczenia, czy próbie dotarcia do
sedna drugiej osoby. Eliza jest „tą drugą” w małżeństwie Williama, towarzyszy
swojemu kuzynowi wiernie i ma w nim dobrego słuchacza i przyjaciela. Wątek pani
Annie Frances Ainsworth, z którą Elizę łączyły również relacje homoseksualne, fakt,
że musiało jej być ciężko w tym układzie, został zgrabnie pominięty. Zresztą
wiele potencjalnie ciekawych wątków jest tu potraktowanych po łebkach. Postać
Dickensa jest ledwie zarysowana, bohaterów przez strony powieści przewala się
istny multum, a jednak prawie nikogo nie poznajemy dobrze. Ważne tematy też nie
wydają się odpowiednio pogłębione.
Z
pewnością z czytaniu nie pomaga tez sama forma powieści, na wzór XIX-wiecznej
literatury podzielonej na tomy (jest ich aż osiem). Jednak o ile w wielkich powieściach
bohaterowie są dobrze nakreśleni, a rozdziały są stosownej długości, Smith
kreśli kilkustronicowe rozdzialiki, dodatkowo mocno skacząc w czasie. To
znacznie utrudnia orientację w książce i zwyczajnie męczy. Ja miałam kryzys gdzieś
na wysokości setnej strony, ale dotrwałam do końca. Czy było warto? Nie. Czuję
się oszukana.
Moja ocena: 6/10.
Zadie Smith, Oszustwo
Wydawnictwo Znak, Kraków 2024
Tłumaczenie: Justyn Hunia
Liczba stron: 528
ISBN: 978-83-240-6842-5
**************************************************************************************
Fraudulent literature
Sometimes
it's worth trusting your first impression and putting the book aside. Stop
reading and don't be bothered with it. I have the second proof this year that
my intuition is right and even after reading it to the end, it turns out that
it was simply a waste of time. There's so much beautiful literature around, why
spend time on poor one?
Zadie
Smith's new book The Fraud tempts with a beautiful cover announcing a
reinterpretation of Victorian literature and an almost new Jane Austen.
Unfortunately, the "triumphant return of Zadie Smith" does not turn
out to be triumphant at all. The novel tells the story of Eliza Touchet, who,
after the death of her husband and son, lives with her cousin and his wife,
having affairs and sleeping with both of them. Since William is a widely read
writer, some really big names pass through the Ainsworth household, such as
Charles Dickens himself, George Cruikshank, Marguerite Gardiner Blessington and
William Thackeray. Eliza sits at the same table with them, has the opportunity
to get to know them a little and talk to them. At the same time, she is also
her cousin's first reader and unofficial editor, increasingly unable to
tolerate his growing graphomania. The second important thread in the novel is
the trial that the whole of 19th-century England was interested in - Arthur
Orton impersonated Sir Roger Tichborne, trying to extort the fortune of a man
who died at sea. So a year-long trial takes place, at that time the longest
court proceedings in Great Britain, in which hundreds of witnesses help to determine
whether the Pretender is who he claims to be. The character of Andrew Bogle,
Tichborne's black servant, introduces the third and most important theme to the
book, namely slavery and sugar cane plantations in Jamaica. The wealthy British
live as they do at home, because their managers effectively and bloodily run
their large estates on the island. Incidentally, Mrs. Touchet's husband himself
made his fortune in this way, and the housewife, aware of the situation,
decides not to take the hundred pounds a year she is entitled to - an amount
that would easily support her. When her husband's two granddaughters appear,
the fruit of an affair with a black woman, she decides to give them the amount
she is entitled to and in this way provide them with a decent life.
A
lot of topics for one novel? Precisely, especially since Mrs. Touchet herself
and her reflections on the position of women in society, their role (often
simply a beautiful decoration at the table), family connections and related
shifts in the line of inheritance, or an attempt to get to the heart of the
other person also occupy a prominent place. Eliza is the "other" in
William's marriage, she accompanies her cousin faithfully and has him as a good
listener and friend. The storyline of Mrs. Annie Frances Ainsworth, with whom
Eliza also had homosexual relations, and the fact that it must have been
difficult for her in this arrangement, has been neatly omitted. Besides, many
potentially interesting threads are treated here in a haphazard manner.
Dickens's character is barely outlined, a veritable multitude of characters
flow through the pages of the novel, and yet we hardly get to know anyone well.
Important topics also do not seem to be adequately deepened.
The
form of the novel itself certainly does not help with reading either, following
the example of 19th-century literature divided into volumes (there are as many
as eight of them). However, while in great novels the characters are well
outlined and the chapters are of an appropriate length, Smith writes chapters
of several pages, additionally jumping around in time. This makes it much more
difficult to find your way around the book and is simply tiring. I had a crisis
somewhere around the hundredth page, but I made it to the end. Was it worth it?
No. There’s been a literaty fraud.
My
rating: 6/10.
Title: The Fraud
Publishing House: Wydawnictwo Znak, Kraków 2024
Translation: Justyn Hunia
Number of pages: 528
ISBN: 978-83-240-6842-5
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz