Powieść Marilynne Robinson jest
ze wszech miar niezwykła. Trafiłam na wzmiankę o niej podczas uważnego
studiowania listy stu najlepszych książek XXI wieku magazynu The New York Times
Book Review (https://lubimyczytac.pl/100-najlepszych-ksiazek-xxi-wieku-wedlug-timesa-polacy-beda-zdziwieni).
W bibliotece nie zwróciłabym na nią uwagi, ponieważ polskie pierwsze wydanie (Wydawnictwo
Sonia Draga, 2006) jest naprawdę paskudne i nie zachęca do sięgnięcia po książkę,
która została uhonorowana Nagrodą Pulitzera w 2004 roku. Jest to lektura
specyficzna i nie każdemu się spodoba.
80-letnia obecnie Marilynne
Robinson nie jest pisarką szczególnie płodną. Pierwszą książkę, Housekeeping,
wydała w 1980 roku, a tytułowe Gilead 24 lata później. Drugą część „Sagi
Gilead”, Dom, czytelnicy dostali w 2008 roku. Niespełna 300-stronicowa
zwyciężczyni Pulitzera jest listem ojca, 76-letniego pastora Johna Amesa, do
jego 7-letniego synka. Mężczyzna zdaje sobie sprawę, że odchodzi i nie będzie
mu dane opowiedzieć chłopcu wszystkiego, co uznaje za ważne. Dlatego spisuje
swoistego rodzaju dziennik, który po śmierci rodzica ma pomóc dziecku lepiej go
poznać i zrozumieć. Jak łatwo się domyślić, taki zarys sytuacji nadaje powieści
pewien pełen smutku i melancholii ton, a gadulstwo pastora może przytłaczać i
najzwyczajniej w świecie nudzić. Ja sama zasypiałam nad książką wielokrotne. Mimo
to uważam, że powieść jest wyjątkowa i nie czytałam nic choćby zbliżonego do
tego pięknego i mądrego listu miłosnego ojca do syna. W swoim tonie Gilead
delikatnie przypominało mi Drogę Cormaca MacCarthy’ego, która również traktuje
o wzruszającej i silnej relacji ojca i syna, i również pobrzmiewa w niej
biblijny ton.
Rozważań o Bogu i religii jest u Robinson
naprawdę dużo, i to również nadaje książce trudnego, intelektualnego, zawiłego
charakteru. Ze względu na swoją profesję pastor zagłębia się w rozważania
natury teologicznej, które dla uważnego czytelnika mogą przynieść wiele do
myślenia. Nawet dla osób niewierzących jest w tej książce wartość poznawcza,
tłumacząca niektóre doktryny czy tajemnice. Przytoczone są liczne kazania, a znajomość
Pisma Świętego robi wrażenie. Jednocześnie to właśnie jest największym
wyzwaniem powieści, czyniąc ją ciężkostrawną i wymagającą wzmożonej uwagi. Ja
sama czytałam ją w małych, usypiających dawkach około dwóch miesięcy.
Spokojny rytm małego
miasteczka
W tle toczy się życie w
podupadającym miasteczku Gilead, gdzie ojciec Johna Amesa również był pastorem,
dopóki nie wyprowadził się i nie zostawił synowi swojej parafii. Mieścina jest
świadkiem wielu dramatów (śmierć pierwszej żony pastora i ich dziecka, podpalenia
kościołów odmiennych wyznań, pożary, klęska głodu), miejsce rozwoju
wieloletnich przyjaźni czy w końcu miejscem spokojnej starości duchownego, otoczonego
niespodziewaną w późnym wieku miłością znacznie młodszej żony i żwawego dziecka.
Jest w tej historii pewien niezwykły, udzielający się spokój, jakby niezależnie
od rzeczywistości czytelnik siedział i czytał powieść Robinson pod otulającym,
ciepłym kocem z kubkiem gorącej herbaty w ręku. Ta retrospektywa daje duże
poczucie bezpieczeństwa i stanowi podsumowanie dorobku całego życia małomiasteczkowego
pastora, który doświadczył wielu sytuacji i stara się tą mądrością życiową
podzielić z synem, który nie jest jeszcze na nią gotowy. Proza Robinson tchnie
ciepłem i ogromną dojrzałością, ale w zamian wymaga pełnego skupienia. Dla mnie
lektura na tyle ciekawa, że z chęcią do niej wrócę za kilka lat, zobaczyć co
zrozumiałam i zapamiętałam, a w ilu momentach po prostu odpłynęłam, ukołysana
spokojnym głosem pastora Amesa.
Moja ocena: 8/10.
Wydawnictwo Sonia Draga, Warszawa 2006
Tłumaczenie: Witold Kurylak
Liczba stron: 280
ISBN: 978-83-89779-61-8
******************************************************************************
Marilynne Robinson's novel is
extraordinary in every way. I came across it while carefully studying The New
York Times Book Review list of the hundred best books of the 21st century
(https://lubimyczytac.pl/100-najlepszych-ksiazek-xxi-wieku-wedlug-timesa-polacy-beda-zdziwieni).
I wouldn't have paid attention to this publication in the library, because the
Polish first edition (Wydawnictwo Sonia Draga, 2006) is really awful and
doesn't encourage one to reach for a book that was awarded the Pulitzer Prize
in 2004. It is a specific reading and not everyone will like it.
Marilynne Robinson, now 80, is
not a particularly prolific writer. She published her first book, Housekeeping,
in 1980, and the reviewed Gilead 24 years later. The second part of the
Gilead Saga, Home, was released in 2008. The less than 300-page Pulitzer
Prize winner is a letter from a father, 76-year-old pastor John Ames, to his
7-year-old son. The man realizes that he is dying and will not be able to tell
the boy everything he considers important. That is why he writes a kind of
diary, which after the death of his parent is to help the child get to know and
understand him better. As you can easily guess, such an outline of the
situation gives the novel a certain tone full of sadness and melancholy, and
the pastor's talkativeness can be overwhelming and simply boring at times. I
myself fell asleep over the book many times. Despite this, I think the novel is
exceptional and I have not read anything even close to this beautiful and wise
love letter from a father to his son. In its tone, Gilead reminded me
slightly of Cormac MacCarthy's The Road, which also deals with a moving
and strong relationship between father and son, and also has a biblical tone.
About God Without Pretense
Robinson really has a lot of
reflections on God and religion, and this also gives the book a difficult,
intellectual, intricate character. Due to his profession, the pastor delves
into theological reflections, which for an attentive reader can bring a lot to
think about. Even for non-believers, there is cognitive value in this book,
explaining some doctrines or mysteries. Numerous sermons are cited, and the
knowledge of the Holy Scripture is impressive. At the same time, this is the
greatest challenge of the novel, making it hard to digest and requiring
increased attention. I read it in small, soporific doses for about two months.
In the background, life goes on
in the decaying town of Gilead, where John Ames' father was also a pastor until
he moved out and left his parish to his son. The town is a witness to many
dramas (the death of the pastor's first wife and their child, arson attacks on
churches of different religions, fires, famine), a place where long-standing
friendships develop, and finally a place of peaceful old age for the clergyman,
surrounded by the unexpected love of a much younger wife and a lively child at
an advanced age. There is a certain unusual, contagious peace in this story, as
if, regardless of reality, the reader was sitting and reading the novel under a
warm blanket with a cup of hot tea in hand. This retrospective gives a great
sense of security and is a summary of the life achievements of a small-town
pastor who has experienced many situations and tries to share this life wisdom
with his son, who is not yet ready for it. Robinson's prose exudes warmth and
great maturity, but in return requires full concentration. For me, the reading
is so interesting that I will gladly return to it in a few years, to see what I
understood and remembered, and in how many moments I simply drifted away,
lulled by the calm voice of Pastor Ames.
My rating: 8/10.
Title: Gilead
Publishing House: Sonia Draga, Warsaw 2006
Translation: Witold Kurylak
Number of pages: 280
ISBN: 978-83-89779-61-8
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz