Piotr Kościelny, Układ

Głębokie macki systemu

Kolejna książka tropem serii kryminałów poświęconych Wrocławiowi, tym razem lokalnego pisarza i detektywa Piotra Kościelnego. Układ jest pierwszą książką autora, po którą sięgnęłam, ale z pewnością nie ostatnią. To dość opasłe tomiszcze ma wiele do zaoferowania swoim czytelnikom.

Klasyczny bohater

Bohaterem Układu jest Radosław Grot, były policjant, który po tragicznej – i zleconej przez mafioza Marucha – śmierci ukochanej żony i synka stoczył się na samo dno. Odszedł ze służby i się rozpił, sprzedał dom, a resztę pieniędzy systematycznie przepijał. Dopiero telefon od Joanny Zawadzkiej wyrwał go z marazmu i wzbudził jego ciekawość. Ta zamożna kobieta usiłuje odnaleźć swojego zaginionego brata, dziennikarza Marka Kruszewskiego. Grot przyjmuje zlecenie i wpada na trop tytułowego układu, w którym umoczone są służby i politycy bez wyjątku.

Skomplikowana fabuła

Początkowo książka bardzo mi się nie podobała. Kościelny epatuje makabrycznymi szczegółami (choćby drastycznym opisem potrąconej żony Grota, Kamili), nie osładza gangsterskiego światka, jego bohater to samotny rozpity detektyw. Zapowiadało się słabo. Jednak Układ z każdą stroną robił się ciekawszy, wprowadzane były nowe wątki, niejeden znany z niedalekiej politycznej przeszłości i gazet. Fabułę scala afera dotycząca zagrabionego podczas II wojny światowej mienia i wypłacanych odszkodowań, w którą umoczeni są najwięksi politycy z partii Odbudowa Patriotyczna, przewija się temat wymuszonego odkupywania doskonale rozwijających się firm (niczym z filmu Układ zamknięty Ryszarda Bugajskiego), komunistyczna przeszłość wielu posłów i składane przez nich donosy, a obecnie trzymające ich w szachu teczki. Książka tworzy niezwykle ponury obraz współczesnej polityki i skorumpowanych służb, tym bardziej przygnębiający, że zawierający pewnie wiele elementów prawdy.

Niespodziewany zwrot akcji

Chociaż Kościelny zostawiał wiele śladów w książce, zakończenie mnie zaskoczyło. Przeszłość Grota kryje w sobie niespodziankę, której nikt się nie domyśla, a macki układu sięgają głębiej, niż mogłoby się wydawać. Również akcja zdecydowanie przyspiesza, a wszystkie wątki się rozwiązują, choć nie zawsze po naszej myśli. Trochę mi przeszkadzało, że autor inwestował sporo czasu w postaci, ktore potem traciły mocno na znaczeniu (gangster Marucha, siostra zamordowanego dziennikarza Joanna Zawadzka). Okazują się one tylko nośnikami akcji, choć wgląd w ich psychikę i zachowanie mógłby sugerować, że ich postci będą bardziej znaczące dla fabuły. Parę wątków zostaje w ogóle porzuconych, jak przytwierdzony do Opla Grota pen-drive z materiałami z dziennikarskiego śledztwa Kruszewskiego. Może trochę szkoda.

Powieść Kościelnego wciąga, a jego surowy, pozbawiony ozdobników, przesycony wulgaryzmamu styl pokazuje, że z kryminalnym półświatkiem nie ma co żartować. Układ to matnia, z której mało kto ma szansę uciec. To z kolei sprawia, że czytelnik czuje nieprzyjemne ciarki podczas lektury, podejrzewając pewne sugestie poliytyczne.

Moja ocena: 7/10.

Piotr Kościelny, Układ
Wydawnictwo Czarna Owca, Poznań 2023
Liczba stron: 464
ISBN: 978-83-8252-596-0

*****************************************************************************

The tentacles of the setup run deeper than you think

Another book following the series of crime novels devoted to Wrocław, this time by a local writer and detective Piotr Kościelny. The Setup is the first book by the author that I have read, but certainly not the last one. This rather vast volume has a lot to offer to its readers.

Classic hero of a crime story

The hero of The Setup is Radosław Grot, a former policeman who, after the tragic - and ordered by the mafioso Maruch - death of his beloved wife and son, fell to the very bottom. He left the service and became a wino, sold his house and systematically drank away the rest of his money. Only a phone call from Joanna Zawadzka roused him from his stagnation and caught his curiosity. This wealthy woman tries to find her missing brother, journalist Marek Kruszewski. Grot accepts the order and discovers the titular setup in which all services and politicians are involved.

Complicated plot

At first I didn't like the book very much. Kościelny dazzles with macabre details (including a drastic description of the body of Grot's wife, Kamila, who was hit by a car), it does not sugarcoat the gangster world, its hero is a lonely, drunken detective. It looked bad. However, The Setup became more interesting with each page, new threads were introduced, many of them known from the recent political past and newspapers. The plot is united by a scandal concerning property stolen during World War II and compensation paid for it, which involves the greatest politicians from the Patriotic Reconstruction party, the topic of forced purchase of perfectly developing companies (like from the movie Układ zamknięty by Ryszard Bugajski), the communist past of many MPs and complex denunciations done by them, and now the files that keep them in check. The book creates an extremely grim picture of contemporary politics and corrupt services, all the more depressing because it probably contains many elements of truth.

An unexpected twist

Although Kościelny left many traces in the book, the ending took me by suprise. Grot's past holds a mystery that no one can suspect, and the tentacles of the system go deeper than it might seem. The action also accelerates significantly and all threads are resolved, although not always the way we would like tchem to resolve. It bothered me a bit that the author invested a lot of time in characters who then lost their importance (gangster Marucha, sister of the murdered journalist Joanna Zawadzka). They turn out to be only carriers of the action, although insight into their psyche and behavior could suggest that their characters will be more important to the plot. A few threads are abandoned altogether, such as the pen-drive with materials from Kruszewski's journalistic investigation attached to the Opel Grot drives. It's a bit of a pity.

Kościelny's novel is absorbing, and his raw, devoid of decorations, saturated with vulgarism style shows that the criminal underworld is nothing to joke about. The system is a trap from which few people have a chance to escape. This, in turn, makes the reader feel unpleasant shivers while reading, reading some political suggestions between the lines.

My rating: 7/10.

Author: Piotr Kościelny
Title: The Setup
Publishing House: Czarna Owca, Poznań 2023
Number of pages: 464
ISBN: 978-83-8252-596-0