Santiago Roncagiolo, Czerwony kwiecień (Abril rojo)

Wieloletnie czytelnicze doświadczenie nauczyło mnie, że niektóre wydawnictwa, a dokładniej - niektóre serie wydawnicze - bardzo rzadko zawodzą mój książkowy gust. Mam więc swoje ulubione linie, które - kiedy tylko mogę - z wielką chęcią i bez większego zastanowienia kupuję. Jest wśród nich seria literatury skandynawskiej gdańskiego wydawnictwa Słowo/obraz/terytoria, jest stosunkowo nowa dla mnie seria Kontynenty sopockiego wydawnictwa Smak słowa, i jest w końcu kamień milowy mojego czytelnictwa - seria proza krakowskiego wydawnictwa Znak. Od czasów liceum polskie premiery tej serii były dla mnie lekturą obowiązkową, często pożyczaną od znajomych czy nauczycieli. Natomiast literatura światowa tej serii była dla mnie na drugim planie i dopiero teraz ją odkrywam. Moja kolekcja ma wiele braków, ale nie zdarzyło mi się natknąć się na książkę, która by mnie rozczarowała. Tak też jest z "Czerwonym kwietniem" Santiago Roncagiolo.

Początek jest nieprzyjemny - to zeznania Justino Mayta Carazo, który w stodole w słomie natknął się na zwęglone zwłoki, spisane przez głównego bohatera powieści, Félixa Chacaltana Saldívara, pomocnika prokuratora rejonowego. Chacaltana to służbista, przeniesiony z Limy do Ayacucho na własne życzenie. Trzyma w domu pusty pokój swojej matki, która od dawna nie żyje, a on rozmawia z nią jak dawniej. Dzięki sprawnemu, acz mocno naciąganemu wyjaśnieniu makabrycznej zbrodni, Chacaltana zostaje komisarzem wyborczym w niewielkim miasteczku Yavarmayo.

Niezwykły jest zapis niedbałości państwa i jego głębokiej obojętności na ludzkie nieszczęście. Zwęglone zwłoki pierwszego trupa trzymane są na porodówce, bo na innych oddziałach nie ma na to miejsca. Lodówka w krematorium nie działa od ciągłych przerw w dostawie prądu. "Pomocnik prokuratora zamierzał mu powiedzieć, że trupia woń roznosi się już po całym oddziale położniczym, ale uznał, że lepiej siedzieć cicho. To nie jego problem" (s. 198). Autobusy mają horrendalne opóźnienia: "Nocą autobus wyjechał z ledwie piętnastominutowym opóźnieniem. Kolejna oznaka, że Ayacucho mocnym krokiem idzie ku przyszłości" (s. 76). Nieprawidłowości w wyborach jest tak wiele, że powinny one zostać unieważnione. Przewodniczący lokalnej komisji wyborczej w Yavarmayo mówi prokuratorowi tak:
Félix, oseim lat temu, jakbym wyszedł na ulice, to by mnie zabili. Teraz nie. Terroryście zabili moją matkę, mojego brata, i zabrali moją siostrę, którą potem zatłukli żołdacy. Od kiedy rządzi nasz prezydent, nie zabito ani mnie, ani nikogo z mojej rodziny. Chcesz, żebym głosował na kogoś innego? Nie rozumiem. Dlaczego?" (s. 97).

Najgorsze jest to, że relacja prokuratora jest relacją na serio, bez krztyny ironii czy sarkazmu, bez żadnego dystansu. Félix jest człowiekiem fanatycznie wręcz oddanym swojej pracy. Odkrywa coraz więcej poszlak łączących brutalne zbrodnie zarówno z dawnymi wierzeniami Inków, jak i z działalnością Świetlistego Szlaku, komunistycznej komórki działającej w Peru. Morderstwa są wyjątkowo brutalne i wyjątkowo dokładnie opisane.

Są też fragmenty budzące autentyczne przerażenie. Fragmenty zapisywane fonetycznie, bez poszanowania ortografii i interpunkcji. W ogóle Roncagiolo jest mistrzem w operowaniu strachem. Scena podczas Niedzieli Palmowej, gdy tłum idzie w procesji, przy wysokim zagrożeniu zamachem terrorystycznym - ciarki chodzą po plecach, a uwaga jest wytężona. Fabuła jest mistrzowsko ułożona i mamy wrażenie, że pętla się zacieśnia, a im bliżej końca powieści, tym szybciej biegną wydarzenia, niczym u Marqueza. Zakończenie jest co najmniej zaskakujące.

Przeglądając tą książkę jeszcze raz do przygotowania recenzji, całkowicie w nią zapadłam i utknęłam w mrocznym klimacie, dusznej atmosferze, krępującej wszystko biurokracji. Powierzchownie to bardzo dobry kryminał, w głębi - przerażająca relacja z dyktatorsko zarządzanego kraju, gdzie panują łapówkarstwo, niedbałość i obojętność. Wciągająca lektura.







Santiago Roncagiolo. Czerwony kwiecień
Wydawnictwo Znak
Kraków 2008
Tłumacz: Tomasz Pindel
ISBN: 978-83-240-0983-1

________________________________________________________________________

Many years of reading experience has taught me that some publishing houses, more precisely - some publishing series - very rarely disappoint my book taste. So I have my favorite lines, to which - whenever I can - I am looking forward with great pleasure and without much thought. Among them is a series of Scandinavian literature from the publishing house Słowo/obraz/terytoria, a relatively new series Kontynenty by the Sopot publishing house Smak słowa, and, ultimately, a milestone in my readership - the series Prose from the Publishing House Znak. From the time of high school, Polish premieres of this series were an obligatory reading for me, often borrowed from friends or teachers. In turn, the world literature of this series stayed in the background, and only now do I discover it. My collection has many shortcomings, but I have not come across a book that would disappoint me. This is also the case with Santiago Roncagiolo's Red April.

The beginning is unpleasant - it is the testimony of Justino Mayta Carazo, who has found a charred corpse in the barn in the straw, and the testimony has been written down by the main protagonist of the novel, Félix Chacaltana Saldívar, an assistant to district attorney. Chacaltana is a civil servant, transferred from Lima to Ayacucho at his own request. He keeps the empty room of his long-dead mother in the house and he keeps talking to her as if she was still there. Thanks to an efficient, yet heavily stretched explanation of the macabre crime, Chacaltana becomes electoral commissar in the small town of Yavarmayo, which later turns out to be another move of the corrupted government.

The record of the carelessness of the state and its deep indifference to human misfortune is extraordinary. The charred corpse of the first victim is kept on the delivery ward, because there is no room for it in other departments. The fridge in the crematorium does not work due to continuous power outages. "The prosecutor's assistant intended to tell him that the corpse smell was spreading all over the maternity ward, but he decided that it was better to sit quietly, it was not his problem" (p. 198). Buses have horrendous delays: "At night, the bus left with a mere fifteen-minute delay, another sign that Ayacucho is moving towards the future with a strong step" (p. 76). Irregularities in the election are so many that they should be annulled. The chairman of the local electoral commission in Yavarmayo tells the prosecutor:
Félix, eight years ago, if I went out on the street, they would have killed me. Not now. Terrorists killed my mother, my brother, and took my sister, who was later beaten to death by soldiers. Since our president has ruled, neither me nor any of my family have been killed. Do you want me to vote for someone else? I do not understand. Why? (p. 97).

The worst thing is that the prosecutor's report is completely serious, with no irony or sarcasm, and without any distance. Félix is ​​a man fanatically devoted to his work. He discovers more and more clues linking violent crimes with both the ancient Inca beliefs and the activities of the Shining Path, a communist party operating in Peru. Murders are both extremely brutal and extremely accurately described.

There are also fragments that rise an authentic terror. Fragments written phonetically, without respecting spelling and punctuation. In general, Roncagiolo is the master in operating fear. The scene during Palm Sunday, when the crowd goes in a procession, with a high threat of a terrorist attack - the reader has shivers and the attention is strenuous. The plot is masterfully arranged and we have the impression that the loop tightens, and the closer to the end of the novel, the faster events run, like in Marquez's prose. The ending is surprising.

Browsing this book once more for the preparation of the review, I completely fell into it and got stuck in the dark and stuffy atmosphere, all-embracing bureaucracy. In the top layer, it's a very good crime book, but in the in-depth reading it proves to be a terrifying report from a dictatorial run country where bribery, carelessness and indifference prevail. Addictive reading.



Author: Santiago Roncagiolo
Title: Red April
Publishing House: Znak
Kraków 2008
Translated by: Tomasz Pindel
ISBN: 978-83-240-0983-1

Hisham Matar, Anatomia zniknięcia (Anatomy of a Disappearance)

Od tej książki zaczęła się moja przygoda z wydawnictwem Smak słowa. Jak to już u mnie bywa, zadecydował przypadek - wśród masowych zakupów na allegro spodobała mi się okładka, klik - książka wylądowała w koszyku, a potem na biurku. Otworzyłam ją w piątkowy wieczór i została ze mną do 4 rano, co nie zdarza mi się często, a w zasadzie - nie zdarza mi się wcale. Cóż jest więc w tej niewielkiej powieści (165 stron) takiego, co urzeka i nie pozwala jej odłożyć?


Nostalgia.

14-letni Naim, siedząc ze swoją macochą Muną w szwajcarskiej kawiarni dowiaduje się, że jego ojciec Kamal Pasza zniknął. Matka zmarła, gdy był jeszcze dzieckiem. Jako dorastający nastolatek wraca myślami do swojego dzieciństwa i stara się zrozumieć wspomnienia, które ma, i dotrzeć do tego, kim naprawdę był jego ojciec, czym się zajmował, jaka była jego rola w dziejach Egiptu.

Detal.

Matar skupia się na szczegółach, rysując sceny z bardzo zmysłową dokładnością. Dzięki temu czytelnik czuje się, jakby był w samym centrum wydarzeń. Ja czułam zapach podgrzewanego mleka, widziałam parę unoszącą się nad kubkiem, niemal czułam smak soku pomarańczowego.


Napięcie.

Kiedy ojciec poznaje Munę, swoją drugą żonę, ona ma 26 lat, on 41, a Naim 12. Pomiędzy dorastającym chłopcem a młodą towarzyszką ojca błyskawicznie rodzi się napięcie. Któregoś dnia ojciec przyłapuje swoją młodą żonę tylko w ręczniku, a jego syn rozczesuje jej włosy. W efekcie chłopiec zostaje odesłany do szkoły z internatem w Anglii. Każde ich kolejne spotkanie jest przesycone pożądaniem ze strony Naima.

Tajemnica.

Ojciec Naima został porwany z mieszkania jego kochanki Beatrice Benameur, o której istnieniu ani syn, ani jego młoda żona nie mieli pojęcia. Tajemnica nie zostaje wyjaśniona, a ojciec nie wraca, ale syn spotyka się z kochanką ojca i ma okazję wysłuchać relacji naocznego świadka z błyskawicznego nocnego porwania. Ale nie jest to jedyna mroczna tajemnica w tej powieści.

Ta książka jest po prostu piękna. Nic dziwnego, że została uznana za najlepszą książkę 2011 roku przez Chicago Tribune, The Independent, The Guardian, The Telegraph i jeszcze kilka innych gazet. Dramatyczna historia Egiptu stanowi dyskretne tło dla wydarzeń w książce, a na pierwszy plan wysuwa się relacja ojca i syna. Powieść rozciąga się na dziesięć lat, ale mamy też retrospekcje i świat Naima jest nam ukazywany zgrabnie, kawałek po kawałku. Dlatego właśnie nie chce się jej odkładać i można łapczywie czytać ja do czwartej nad ranem.



Hisham Matar, Anatomia zniknięcia
Wydawnictwo Smak słowa
Sopot 2012
Tłumaczka: Ewa Penksyk-Kluczkowska
ISBN: 978-83-62122-27-1


___________________________________________________________________________

My adventure with the publishing house Smak słowa had begun with this book. As it happens with me, it was a pure accident - among mass purchases on allegro I saw a cover that I liked, click - the book landed in the basket, and then on my desk. I opened it on Friday evening and it has stayed with me until 4 am, which does not happen to me often, and in principle - it does not happen to me at all. So what is there in this relatively short novel (165 pages) that captivates attention and does not allow  to put it down?

Nostalgia.

A 14-year-old boy Naim is sitting with his stepmother, Muna at a Swiss cafe, when he learns that his father Kamal Pasha has been abducted. His mother had died when he was still a child. As an adolescent, he turns his thoughts to his childhood and tries to understand the memories he has and to find out who his father really was, what he did, and what his role in the history of Egypt was.

Detail.

Matar focuses on the details, drawing scenes with very sensual accuracy. Thanks to this, the reader feels like he is in the very center of events. I felt the smell of heated milk, I saw the steam hovering above the mug, I almost felt the taste of an orange juice.

Tension.

When the father meets Muna, his second wife, she is 26, he is 41, and Naim is only 12. A tension is born between the growing boy and his father's young partner. One day, the father catches his young wife only in a towel, and his son combs her hair. As a result, the boy is sent back to a boarding school in England. Each subsequent meeting is saturated with Naim's lust.

Mystery.

Naim's father was kidnapped from the apartment of his mistress Beatrice Benameur, whose existence was a secret to his son and his young wife, but not to the Swiss lawyer of the Father, Haas. The mystery is not explained, and the father does not return, but the son meets his father's lover and has the opportunity to listen to the witness's account of the rapid night's abduction. But this is not the only dark secret in this novel.

This book is simply beautiful. It is no wonder that it was recognized as the best book of 2011 by the Chicago Tribune, The Independent, The Guardian, The Telegraph and several other newspapers. The dramatic history of Egypt provides a discreet background for the events in the book, and the father and son's relationship is the main topic. The novel stretches for ten years, but we also have flashbacks and Naim's world is shown to us neatly, piece by piece. That's why one doesn't want to put it down and can read it greedily until four in the morning.

Author: Hisham Matar
Title: Anathomy of a Disappearance
Publishing House: Smak słowa
Sopot 2012
Translated by: Ewa Penksyk-Kluczkowska
ISBN: 978-83-62122-27-1

Piotr Milewski, Transsyberyjska Drogą żelazną przez Rosję i dalej

Jeszcze od czasów liceum marzyłam o wycieczce koleją transsyberyjską wgłąb Rosji. Prawie się w tym roku udało, ale jak wiadomo - prawie robi wielką różnicę. A skoro prawie, to musiałam sobie jakoś to niepowodzenie zrekompensować i tak pojawiła się książka Piotra Milewskiego "Transsyberyjska", czyli zapis z jego podróży od Warszawy, przez Petersburg, Moskwę, Jekaterynburg, Nowosybirsk, Krasnojarsk, Irkuck aż po Władywostok i dalej do Japonii.
Książka łączy w sobie przewodnik, zapis historii Rosji oraz relację z podróży w tonie lekko melancholijnym (który naznacza również inną książkę Milewskiego "Dzienniki japońskie").

Po wyjeździe z Petersburga czuć dreszczyk podniecenia, jakie zna każdy podróżnik, gdy zaczyna się jego przygoda, jak sam ją autor nazywa - "voyage principal". A przygotowany do tej podróży jest Milewski bardzo dobrze i pomiędzy rozdziałami o miastach, które odwiedza, snuje ciekawą historię powstawania Kolei Transsyberyjskiej i osób za nią odpowiedzialnych, np. Siergieja Juliewicza Wittego czy cara Aleksadra III. Czuć ogrom literatury i źródeł, do których trzeba było dotrzeć, by relacja ta była taka niewymuszona i pełna ciekawych szczegółów. Moskwę Milewski zwiedza podczas obchodów Dnia Zwycięstwa, i miasto z przygnębiającego molocha pogrążonego w strugach deszczu przez noc przemienia się w zalaną słońcem i wypełnioną ludźmi metropolię, lecz wciąż z dominującą nutą smutku.

Potem w pociągu do Jekaterynburga zaczyna się to, na co tak bardzo czekałam - spotkania z przypadkowymi współpasażerami, rozmowy z nimi przy wódce, wydarzenia, którymi przez chwilę żyje cały pociąg. W Jekaterynburgu autor znajduje nocleg u Borysa Aszurowa - towarzysza podróży - i jego dziadków. Ma okazję zobaczyć ich daczę i zapoznać się z nielekkim emeryckim życiem.
Bardzo dobrze w tej książce w miasta wpisana jest ich historia, szukanie jej śladów w ludziach i zabytkach. Opisy zwiedzanych miejsc nie są przewodnikowe, a zabarwione odbiorem zwiedzającego je człowieka, jego postrzeganiem, przygodami, anegdotami.
W Nowosybirsku pada ciekawa refleksja:
"(...) przecież nie ma chyba drugiego kraju, w którym historia tak mocno wiązałaby się z geografią,a geografia z historią. Kraju, w którym geografia mogła być tak potężnym orężem historii." (s. 159)
Znajduje to zresztą potwierdzenie w dalszej podróży, kiedy autor przemierza Syberię:

"Ktoś wcześniej tłumaczył mi, że na Syberii nie ma małych odległości. Są albo bardzo małe - szerokość podwórka, długość ścieżki od drzwi domu do studni, do chaty sąsiada, do sklepu, z jednego krańca przysiółka na drugi, albo wielkie - z Nowosybirska do Krasnojarska, z Krasnojarska do Irkucka, tysiąc, dwa, trzy tysiące kilometrów, liczone zresztą przez miejscowych nie tyle w kilometrach, ile w dniach drogi." (s. 168)

Poznaje wiele mniejszości mieszkających na dalekiej północy, między innymi Ujgurów, którzy zapraszają go na herbatę:
"Herbata jet bardzo ważna. Daje siłę, odpręża. Na herbatę zawsze musi się znaleźć czas. Przy niej jazda się nie dłuży. Temat do rozmowy zawsze się znajdzie. Ten, z którym ją pijemy, przestaje być obcy." (s. 171)
Rozmawia także z Buriatką Oksaną, która opowiada mu o swojej rodzinie i przeznaczeniu, którym jest zostanie szamanką.
Irkuck, okolice Bajkału i legenda związana z Szamańskim Kamieniem, wspomnienia innych podróżników, przygodne spotkania - wszystko nadaje książce rytm podróży koleją, niemalże słyszy się stukot kół na torach. Droga kończy się we Władywostoku.
"Najważniejsze, gdy dociera się do końca jednej drogi, to dostrzec początek następnej". (s. 294).

Kiedyś, gdy w końcu uda mi się choć częściowo zrealizować licealne marzenie, na pewno z ciekawością przeczytam książkę Milewskiego jeszcze raz. Nienachalnie przedstawiona historia budowy kolei, portrety miast i ludzi - czyta się z przyjemnością i pragnie samemu rozpocząć swoją kolejną podróż.

Piotr Milewski, Transsyberyjska
Wydawnictwo Znak
Kraków 2014
ISBN: 978-83-240-2503-9

___________________________________________________________________________

Since the time of high school, I dreamed of a trip through the Trans-Siberian railway in the depths of Russia. I have almost managed this year, but as we all know know - almost makes a big difference. And since I've almost made it, I had to somehow compensate for this failure, and so did Piotr Milewski's book Trans-Siberian has appeared, a record of his journey from Warsaw, through St. Petersburg, Moscow, Ekaterinburg, Novosibirsk, Krasnoyarsk, Irkutsk to Vladivostok and further to Japan.

The book is a combination of a guidebook, a record of the Russian history and a journey report in a slightly melancholic tone (which also marks another Milewski's book 'Japanese diaries').

After leaving St. Petersburg one can feel the thrill of an excitement that every traveler knows, when the adventure begins, as the author himself calls it - "voyage principal". And indeed, Milewski is very well prepared for this journey and in between the chapters about the cities he visits, he spins an interesting history of the formation of the Trans-Siberian Railway and people responsible for it, such as Sergey Juliewicz Witteg or Tsar Aleksander III. The reader can feel the enormity of literature and sources that the author had to read through. This gives a feeling of an unforced and interesting relation. Milewski is visiting Moscow during the celebrations of the Victory Day, and the city from a depressing moloch plunged in the pouring rain transforms itself over night into a sun-filled metropolia, but still with a dominant note of sadness.

Train's first kilometers to Yekaterinburg mark what I've been waiting for so much - meetings with random co-passengers, conversations with them over vodka, events with which the whole train lives for a moment. In Yekaterinburg, the author finds accommodation with Borys Aszurow - a traveling companion - and his grandparents. He has the opportunity to see their dacha and get acquainted with the uneasy life of Russian pensioners.


What I've liked immensely is the merge of cities histories and their reflection on the people living there and stories they have of their own. Descriptions of visited places are not like from guide books, but are colored by the reception of the visitor, his perception, adventures and anecdotes.

An interesting reflection takes place in Novosibirsk:
"(...) there is probably no other country in which history would be so closely related to geography, and geography to history, a country where geography could be such a powerful weapon of history." (p. 159)
This is confirmed by further travels, when the author crosses Siberia:
"Someone previously explained to me that there are no short distances in Siberia, but either very small - the width of the yard, the length of the path from the door of the house to the well, to the neighbor's cottage, to the store, from one end of the hamlet to the other, or enormous - from Novosibirsk to Krasnoyarsk, from Krasnoyarsk to Irkutsk, one thousand, two, three thousand kilometers, counted by locals not so much in kilometers as in days of the road. " (p. 168)

On his way the author meets many minorities living in the far north, including the Uighurs who invite him for tea:
"Tea is very important, it gives strength, relaxes, there is always time to have tea, it does not take long to drink it, the subject of conversation will always be found, the one with whom we drink it ceases to be a stranger." (p. 171)

He also talks to a Buriat Oksana, who tells him about her family and destiny, which is to become a shaman.
Irkutsk, the surroundings of Lake Baikal and the legend associated with the Shaman Stone, memories of other travelers, casual meetings - everything gives the book the rhythm of travel by rail, one can almost hear the clatter of wheels on the tracks. The road ends in Vladivostok.
"The most important thing when you reach the end of one road is to see the beginning of the next." (p. 294).

Once, when I finally manage to realize my high school dream, I will read Milewsky's book once more with curiosity. The unprecedented history of railway construction, portraits of cities and people - it reads with real pleasure and makes one wish to start the next journey already.



Author: Piotr Milewski
Title: Transsyberyjska
Publishing House Znak
Kraków 2014
ISBN: 978-83-240-2503-9

Patrick Modiano, Perełka (La Petite Bijou)

"Perełkę" czytałam już wcześniej, ale biorąc książkę do ręki wiedziałam, że oprócz niejasnego poczucia, że mi się nie podobała, nie pamiętam już nic. Kompletnie. Po ponownej lekturze wiem już dlaczego, i nie jestem też aż tak surowa w swojej ocenie. Wręcz przeciwnie, im dłużej się nad tym drobiazgiem zastanawiam, tym bardziej jestem przekonana, że to naprawdę dobra książka.

"Perełka" to historia młodej dziewczyny, Therese, która podczas podróży metrem spotyka kobietę w żółtym płaszczu. Kobieta bardzo przypomina jej matkę, która zmarła w tajemniczych okolicznościach w Maroku. W Perełce - jak nazywała ją matka - budzi się potok onirycznych wspomnień z dzieciństwa, pogłębiający tylko jej codzienny smutek. Dziewczyna zaczyna śledzić kobietę z metra, snując jednocześnie urywaną opowieść o swoim dzieciństwie, o oziębłej matce, o ukochanym pudlu, który dotrzymywał jej towarzystwa, dopóki nie został "zgubiony" podczas jednego ze spacerów. Poznaje farmaceutkę, która się nią opiekuje, oraz tłumacza, który zaczyna pełnić rolę przyjaciela. Tyle, jeśli chodzi o warstwę fabularną.

W warstwie tekstowej - poruszamy się jak w pajęczynie, jak za mgłą. Wszystkie akcje bohaterki wydają nam się arcytrudne, chociaż nie robi ona nic więcej, niż snucie się po Paryżu w poszukiwaniu okruchów swojej przeszłości. Rzeczywistość jest szara, ponura, ciemna - niczym okładka książki. Miasto wydaje się brudne, zniszczone, wydeptane, pokoje i domy - puste i stare. Czytelnik, jak i bohaterka - porusza się w gęstej mgle. Nie ma jasnych promieni, smaków, jedzenie nie jest identyfikowane i cokolwiek Therese je - przełyka to z trudem. Jedynym momentem, kiedy chmury na chwilę się rozstępują, jest gdy farmaceutka zaczyna się śmiać w głos -
"Wszystko, co mnie przerażało i niepokoiło, i kazało mi wierzyć, że od dzieciństwa nie odstępuje mnie zły los, wszystko to naraz wydało mi się skasowane." (s. 107)

No koniec wszystko staje się jasne - dosłownie i w przenośni. Perełka zażyła zbyt dużo leków i po nieudanej próbie samobójczej budzi się w szpitalu w sali dla noworodków (bo tylko tam było miejsce):
Słyszałam coraz głośniejszy szum kaskad. Dawno temu zostałam uwięziona w lodach, które puszczały teraz ze szmerem spływającej wody. (...) Długo jeszcze słyszałam szmer kaskad - znak, że dla mnie także od tego dnia zaczynało się życie. (s. 172)

Katharsis. Powieść wypuszcza nas ze swojej sieci z nową nadzieją, że teraz wszystko się zmieni i potoczy dobrze. Odkładamy ją z ulgą, że ta smutna, duszna, oniryczna wędrówka się już skończyła.
Myślę, że Modiano naprawdę napisał perełkę - trzeba wiedzieć dokładnie jak opisać depresję w taki sposób, by czytelnik nie miał dość po pierwszych kilku stronach, a jednocześnie skończyć tak, by uwolnić go z męczącej lektury z uczuciem ulgi i nadziei. Bardzo dobra, choć wymagająca lektura.


Patrick Modiano, "Perełka"
Wydawnictwo Sonia Draga
Katowice 2014
Tłumaczyła: Bożena Sęk
ISBN: 978-83-7999-222-5
_________________________________________________________________________

I have read Little Jewel before, but when I took the book to my hand again, I knew that apart from the vague sense that I didn't like it, I don't remember a single thing. After reading again, I already know why, and I'm not that strict in my opinion. On the contrary, the longer I think about it, the more I am convinced that it is a really good book.

Little Jewel is the story of a young girl, Therese, who during a journey by subway meets a woman in a yellow coat. The woman is very much like her mother who died in mysterious circumstances in Morocco. In the girl, who used to be called a little jewel by her mother, starts to follow the woman and a stream of dreamlike memories from childhood is awakened, only deepening her everyday sadness. She tells the broken tale of her childhood, of a cold mother, of a beloved poodle that kept her company until it had been "lost" during one of the walks. She meets a pharmacist who looks after her and an interpreter who begins to act as a friend. So much for the storyline.


In the text layer - we move like in a spider web, like in the fog. All the actions of the heroine seem  extremely difficult, although she does nothing more than to wander around Paris in search of the crumbs of her past. The reality is gray, gloomy, dark - just like the cover of a book. The city seems dirty, destroyed, beaten, rooms and houses - empty and old. The reader, as well as the heroine - moves in a dense fog. There are no bright rays, no flavors, food is not identified and whatever Therese eats - she swallows it with difficulty. The only moment when the clouds are parting for a moment is when the pharmacist begins to laugh outloud -
Everything that frightened and disturbed me and made me believe that since childhood I have not been deprived of a bad fate, all of this seemed to be removed at once. (p. 107)

Well, everything becomes clear - literally and figuratively - at the end of the novel. The girl took too many pills and after an unsuccessful suicide attempt she wakes up in the hospital bed in the newborns room (only space left):
I heard more and more noisy cascades, I was trapped in ice, which was now melting with a murmur of flowing water. (...) I heard the murmur of cascades for a long time - a sign that life had started for me from that day. (p. 172)

Catharsis. The novel lets us out of the net with new hope that now everything will change and roll well. We put it down with relief that this sad, stifling, oneiric wandering has already ended.

I think that Modiano really wrote a little jewel- you need to know exactly how to describe depression in such a way that the reader doesn't have enough after the first few pages, and at the same time to free him from a tiring reading with a feeling of relief and hope. Very good, though a demanding reading.

Author: Patrick Modiano
Title: Little Jewel
Publishing House: Sonia Draga
Katowice 2014
Translated by: Bożena Sęk
ISBN: 978-83-7999-222-5

Dag Solstad, Noc profesora Andersena (Professor Andersens natt)

"Noc profesora Andersena" powstała w 1996 roku, a polski przekład ukazał się w wydawnictwie Smak słowa w 2010 roku. Książkę kupiłam sobie stosunkowo niedawno, zachęcona innymi dobrymi publikacjami wydawnictwa, wraz z dwoma innymi jeszcze pozycjami tego autora.

Historia zaczyna się w wigilijny wieczór, ale odradzam rozpoczynanie tej lektury w tym właśnie czasie. Wprowadzający opis daje czytelnikowi ogromne poczucie bezpieczeństwa i zakorzenienia w tradycji. Oto dojrzały mężczyzna, ateista, profesor literatury Pål Andersen, siedzi przed kominkiem przy przystrojonej choince, popija kawę z koniakiem i rozpakowuje świąteczne prezenty. Mimo, że spędza Wigilię sam, przyrządza tradycyjną kolację i zasiada do stołu elegancko ubrany. Obserwuje także inne mieszkania, w których dzieje się tak samo, i ma

poczucie przynależności, zakorzenienia. powtarzalności pewnego rytuału, który daje poczucie bezpieczeństwa.
Wśród tej sielanki wydarza się jednak dramat, który wstrząsa poukładanym światem profesora - jest świadkiem, jak w bloku naprzeciwko mężczyzna podchodzi do młodej blondynki, i ją dusi. Profesor łapie za słuchawkę, ale nie jest w stanie zadzwonić na policję. Tak zaczyna się jego niezdrowa fascynacja mordercą i bezustanna prawie obserwacja mieszkania naprzeciwko. Profesor odkrywa, że nie jest w stanie rozmawiać o tym, co się wydarzyło, nawet z najbliższymi przyjaciółmi. Właśnie podczas kolacji z nimi zmienia się bieg powieści - z kryminalnego początku przechodzimy do powieści psychologiczno-społecznej. Goście na kolacji są opisani niemalże drobiazgowo, ich stanowiska, skrócona biografia, przekonania polityczne. Potem zagłębiamy się w filozofię, czytamy o młodzieńczych pasjach profesora Andersena i jego przyjaciół, o ich przejściu z pozycji opozycjonistów i wiecznych buntowników do filarów społeczeństwa.
Profesor wraca do domu i dalej obserwuje mieszkanie - i zajdującego się w nim mordercę. Postanawia wyjechać do Trondheim na sylwestra i tam spotyka się z dawnym znajomym, z którym dyskutuje o pamięci historycznej i pokoleniowej, a potem - podczas kolejnych spotkań - o literaturze, poruszeniu, jakie potrafi wywołać wstrząs, i o niewierze profesora w swoją profesję.

Pewnego przypadkowego dnia profesor spotyka w barze mordercę i wdaje się z nim w zdawkową rozmowę. Rozmowa przeobraża się w dłuższe spotkanie i podczas powrotu do domu profesor zaprasza mordercę do siebie. Ta wizyta powoduje, że profesor czuje się chory. Usprawiedliwia się sam przed sobą z tego, że nie zadzwonił na policję. Czuje ogromną presję społeczną i religijną, a jednocześnie bardzo silny wewnętrzny sprzeciw. Dochodzi do wniosku, że daje mu to swoiste poczucie wolności i wyzwolenia się ze społecznych norm i oczekiwań, a jednocześnie poczucie głębokiej samotności i zatraty. Rozmyślania przerywa mu kolejna wizyta mordercy...

Książka nie jest długa, ma niewiele ponad 100 stron, a jednak jej lektura jest nużąca.  Rozważania profesora są nieco za długie, ilość poruszanych tematów oraz ich głębia - nieco porażająca. Mnie osobiście męczyło przechodzenie z jednej formy do drugiej - z klasycznego kryminału do powieści społecznej, potem analizy literackiej, itd. Mam wrażenie, że zabawa formą odbiera czytelnikowi przyjemność z lektury, a trzecioosobowa narracja sprawia wrażenie dystansu, mimo że jesteśmy wpuszczenie bardzo głęboko w świat profesora. Jestem na tyle zniechęcona lekturą, że z niechęcią myślę o dwóch pozostałych książkach Solstada, które kupiłam. Czas pokaże.

Dag Solstad, "Noc profesora Andersena"
Wydawnictwo Smak Słowa
Gdańsk 2010
Tłumaczka: Dorota Polska
ISBN: 978-83-62122-12-7

__________________________________________________________________________

Professor Andersen's Night has been written in 1996, and the Polish translation was published by the Smak słowa publishing house in 2010. I bought the book relatively recently, encouraged by other good publications of this publisher, along with two other items from this author.

The story begins on Christmas Eve, but I advise against starting the reading at this time. The introductory description gives the reader a great sense of security and rooting in the tradition. Here is a mature man, an atheist, a professor of literature Pål Andersen, sitting in front of the fireplace by a decorated Christmas tree, drinking coffee with cognac and unwrapping Christmas presents. Although he spends the Christmas Eve alone, he cooks a traditional dinner and sits at the table dressed elegantly. He also observes other apartments in which the same routines are followed, and has a sense of belonging, repeatability of a ritual that gives a sense of security.

Among this idyll, however, there is a drama that shakes the educated world of the professor - he is witnessing how in the opposing block of flats a man approaches a young blonde, and strangles her. Professor grabs the receiver, but is unable to call the police. This is how his unhealthy fascination with the murderer begins and the almost constant observation of the flat opposite. The professor discovers that he is unable to talk about what has happened, even to his closest friends. During the dinner with them, the course of the novel changes - from a criminal beginning we go to a psychological and social novel. Guests at dinner are described almost minutely, their positions, short biography, and political convictions. Then we go deep into philosophy, we read about the youthful passions of Professor Andersen and his friends, about their transition from the position of oppositionists and eternal rebels to the one of the pillars of society.

The professor returns home and continues to watch the apartment - and the murderer involved in it. He decides to go to Trondheim on New Year's Eve and there he meets an old acquaintance, with whom he discusses historical and generational memory, and then - during subsequent meetings - literature, disturbance that can cause shock, and the professor's unbelief in his profession.

After return to Oslo on one random day the professor meets a murderer in the bar and gets into a casual conversation with him. The conversation transforms into a longer meeting and the professor invites the murderer to his flat. This visit causes some sort of sickness for the professor - a sickness of a soul. He excuses himself from the fact that he has not called the police. He feels great social and religious pressure, and at the same time a very strong internal opposition. He concludes that it gives him a sense of freedom from social norms and expectations, and at the same time a sense of deep loneliness and loss. His meditations are interrupted by another visit of the murderer ...

The book is not long, it has just over 100 pages, but the reading is difficulta and tedious. The professor's considerations are a little too long, the number of subjects touched upon and their depths - a bit overwhelming (questioning literature and its role to move us; what is considered great and for what reasons; what will prove to last for generations). Personally I was tormented by the transition from one form to another - from the classic crime to the social novel, then literary analysis, etc. I have the impression that playing with the form takes the readers' pleasure from reading, and the third-person narration gives the impression of distance, although we are admitted very deep into the professor's world . I am so discouraged by this reading that I think with reluctance about the other two Solstad's books I bought. Time will tell.



Author: Dag Solstad
Title: Professor Andersen's Night
Publishing House: Smak Słowa
Gdańsk 2010
Translator: Dorota Polska
ISBN: 978-83-62122-12-7

David Mitchell Slade House

Od czasu do czasu lubię przeczytać sobie książkę po angielsku. Trochę, żeby nie wyjść z wprawy. A trochę dla przyjemności.
Skusiła mnie okładka - plus, oczywiście, znane nazwisko. David Mitchell, autor Atlasu chmur, który swoją trudnością językową znacznie mnie przerósł. Slade House to ostatnia, najnowsza opublikowana powieść autora z 2015 roku. Po niej powstała jeszcze From Me Flows What You Call Time, nowela, która zostanie opublikowana w roku 2114. Tego już z całą pewnością nie doczekam. Tymczasem - Slade House. W alejce Slade znajduje się zaczarowany dom, do którego co dziewięć lat - z zegarkiem w ręku - wzywana jest nowa ofiara, by wyssać z niej duszę. Upiorni właściciele tej nieruchomości to rodzeństwo, Norah i Jonah Grayer. W 1979 roku zwabiają młodą pianistkę, Ritę Bishop wraz z synem Natanem do swojej rezydencji, i chłopiec pada ich ofiarą. W 1988 roku inspektor Gordon Edmonds podczas prowadzenia śledztwa dotyczącego zaginionej matki i syna wpada w pułapkę zastawioną przez Chloe Chetwynd przy Slade Alley i również traci duszę. W 1997 roku ofiarą pada nastolatka Sally Timms, która znika wraz z piątką innych studentów. W 2006 roku w jej ślady idzie jej siostra, Freya Timms, ale za każdym morderstwem bliźniętom idzie coraz gorzej i tworzona przez nich iluzja świata coraz bardziej się rozpada. Już Sally podczas balu przebierańców dostaje od jednego z gości ostrą szpilkę do włosów. Freya, która spotyka się z Fredem Pinkiem na wywiad w pubie położonym niedaleko Slade Alley, ma okazję wysłuchać całej historii morderczych bliźniąt, poznać sekret ich nieśmiertelności. Tajemnice są niemalże podane w punktach:
- ciała bliźniąt są złożone w bezpiecznym miejscu w miejscu zwanym lacuna - tam czas nie płynie i ich ciała są na zawsze młode, pozwalając duszom bliźniąt na podróżowanie po świecie i wcielanie się w innych ludzi;
- bliźnięta żywią się duszami osób Obdarowanych - wyczuwających istnienie metafizycznych zjawisk; by móc pożreć ofiarę, bliźnięta tworzą iluzję świata zwaną Orizonem, która do złudzenia przypomina świat rzeczywisty oraz podają ofierze banjax - magiczny napój lub jedzenie, które pozwala oddzielić się duszy od ciała.
Aż do 2005 roku wszystko szło świetnie, chociaż tajemnicze zniknięcia wzbudzają duże zainteresowanie i coraz więcej osób zaczyna krążyć dookoła Slade Alley. Ostatnia ofiara, Freya Trimms, zostaje uratowana przez widmo ze szpilką do włosów, które uszkadza brata, Jonaha. Bliźnięta są osłabione, a ich następna ofiara jest potężna - doktor Iris Marinus-Fenby. Pojedynek dwóch potężnych sił jest naprawdę fascynujący, a zakończenie - zaskakujące.

Mimo tego książka mnie nieco rozczarowała. Bardzo nie lubię, kiedy podaje mi się wszystkie wyjaśnienia kawa na ławę - wolę doszukiwać się drobiazgów w rożnych niedopowiedzeniach i wskazówkach. Wykład Freda Pinka był jakby wyjaśnieniem dla tych, którzy nie zrozumieli, podaniem gotowego wyjaśnienia tak bardzo na wprost, że już bardziej się nie dało. Z drugiej strony - może właśnie dzięki temu - jest to jedna z najłatwiej przystępnych książek Davida Mitchella, jeśli nie najbardziej przystępna. Czyta się ją bardzo dobrze, choć historie poszczególnych bohaterów nie angażują zbyt mocno i czytelnik może się z nimi bez żalu pożegnać. Osobiście podobały mi się wszystkie nowosłowa - banjax czy Orizon.

Odwołań literackich jest sporo - kłania się zarówno Edgar Allan Poe, Stephen King, jaki i Joan K. Rowling. Straszny stary dom, w którym dzieją się bardzo złe rzeczy, to motyw dobrze znany. Tylko wampiry - oprócz Drakuli Brama Stokera - jakoś tak strasznie mnie nie przekonują. Na zbliżające się Andrzejki i Zaduszki - książka jak znalazł.

David Mitchell, Slade House
Sceptre
Londyn 2016
ISBN: 978-1-473-61670-7
___________________________________________________________________________

From time to time I like to read a book in English. So as not to get out of practice. And for the  pleasure of it, of course.

I was tempted by the cover - plus, of course, a known name. David Mitchell, author of the Sloud Atlas, which has overwhelmed me with the linguistic difficulty. Slade House is the last, latest published author's novel from 2015. After it, there was still From Me Flows What You Call Time, a short story that will be published in 2114. I will definitely not last until then.

In Slade's alley there is an enchanted house, to which in every nine years - with a watch in hand - a new victim is called to be deprived of its soul. The ghostly owners of this property are siblings, Norah and Jonah Grayer. In 1979, they lure a young pianist, Rita Bishop and her son Nathan to their residence, and the boy falls victim to them. In 1988, Inspector Gordon Edmonds, while investigating a case of missing mother and son, falls into the trap set by Chloe Chetwynd at Slade Alley and also looses his soul. In 1997, the teen girl Sally Timms falls victim and disappears along with five other students. In 2006, her sister, Freya Timms, follows in her footsteps, but after each murder twins Orizon - virtually created reality - gets worse and worse, and the illusion of the world they create is falling apart. Already during the ball Sallyattends, she gets a sharp hairpin from one of the guests. Freya, who meets Fred Pink for an interview in a pub near Slade Alley, has the opportunity to listen to the whole story of murderous twins, and learn the secret of their immortality. And a dictaphone is left as a proof. Secrets are almost given in the points:

- twins' bodies are assembled in a safe place called lacuna - where the time does not flow and their bodies are forever young, allowing the souls of twins to travel around the world and embody other people;
- twins feed on the souls of the Engifted - people sensing the existence of metaphysical world; to be able to devour the sacrifice, the twins create an illusion of the world called Orizon, which illusively resembles the real world and give the victim the banjax - a magical drink or food that allows the soul to separate from the body.

Until 2005, everything went great, although mysterious disappearances rouse great interest and more and more people are starting to circle around Slade Alley. The last victim, Freya Trimms, is saved by a ghost with a hairpin that damages her brother, Jonah. The twins are weakened and their next victim is powerful - Dr. Iris Marinus-Fenby. The duel of two powerful forces is really fascinating, and the ending - surprising.

Despite this, the book has disappointed me a bit. I really do not like it when all the explanations are given outright - I prefer to look for details and tips. Fred Pinek's lecture was like an outright explanation for those who did not understand, straight to the point - one cannot be more explicit. On the other hand - maybe because of it - it is one of the easiest books by Mitchell, if not the most accessible. It reads very well, although the stories of individual heroes do not engage too much and the reader can say goodbye to them without regret. Personally, I liked all the new words - banjax or Orizon.

There are a lot of literary references - starting from Edgar Allan Poe through Stephen King up to Joanne K. Rowling. A horrible old house, in which very bad things happen, it is a well-known motif. Only vampires - apart from Dracula by Bram Stoker - do not convince me so much. But for the approaching St. Andrew's Day and All Souls' Day - a perfect read.


Author: David Mitchell
Title: Slade House
Publishing House: Scepter
London 2016
ISBN: 978-1-473-61670-7

Michał Witkowski, Drwal

Jak większość książek, "Drwal" pojawił się u mnie przypadkowo. Leżał sobie na wyprzedaży garażowej za niewielki grosz. Wzięłam go sceptycznie do ręki. "Dobre to?" - zapytałam. "A owszem, dobre". No to kupiłam. I przeczytałam, co nie zawsze idzie w parze.

Po przeczytaniu czułam się oszukana. Zaczynało się super i na początku połykałam po kilkadziesiąt stron, ale potem tempo zwolniło, intryga się rozlała i kończyłam książkę dużo później, już nie bardzo pamiętając, co było na początku.
Na początku warszawski pisarz w listopadzie dociera do małej leśniczówki koło Międzyzdrojów, by się w niej zaszyć, wyłączyć, wsłuchać w siebie i ciszę dookoła i napisać kryminał. Mieszka w malutkim domku z drwalem Robertem, który niewiele o sobie mówi i zażywa dużo antydepresantów. Dlatego rozpoczyna się śledztwo na mieście, u masażysty pana Zbyszka, po zamkniętych zimą ośrodkach z pilnującymi ich samotnymi mężczyznami, kim jest w zasadzie Robert i jaką skrywa tajemnicę. Ale całe śledztwo jest raczej wymówką do różnego rodzaju obserwacji, rozmów z lokalsami, pałętania się po wymarłym zimą wybrzeżu.

Ma to wszystko urok, ale naprawdę niewiele zostaje w głowie, stwierdzam przeglądając książkę do recenzji. Nie zaznaczyłam sobie ani żadnych zdań, które by mnie urzekły albo uderzyły swoją trafnością czy zgrabnym sformułowaniem, fabuła mi uciekła. Książka jest dobrze napisana, ale może przez ten rozkrok między kryminałem a prozą obyczajową gdzieś mi się to wszystko rozmyło.

Michał Witkowski, Drwal
Świat Książki
Warszawa 2011
ISBN: 978-83-7799-083-4

_________________________________________________________

Like most books, Drwal has been purchased accidentaly. The book was on the garage sale for a small penny, waiting for someone to pick it up. And this someone turned out to be me. "Is this any good?", I asked skeptically. "Yes, it is." Well, I bought it. And I read it - that is already something. 

After reading I felt cheated. It started great and at the beginning I swallowed dozens of pages at a time, but then the pace slowed down, the intrigue got blurred and I finished the book much later, not really remembering what was at the beginning.

And in the beginning, the Warsaw writer reaches a small forester's lodge near Międzyzdroje in cold November, to stay in it, turn himself off a bit, listen to himself and to the silence around him and write a crime novel. He stays in a tiny house with lumberjack Robert, who does not talk much about himself and takes a lot of anti-depressants. That is why the investigation on who Robert is and what is his story begins in the city, during the massage at Mr. Zbyszek's, in the closed in winter summer resorts guarded by lonely men. But the whole investigation is rather an excuse for various types of observations, conversations with the local people, and wandering through the extinct winter coast.

It has all the charm, but it really didn't last much in my head, I think as I review the book now. I did not mark any sentences that would charm me or hit me with their accuracy or shapely wording. The story is long gone. The book is well-written, but maybe it has dissolved somewhere between the crime and the social novel.

Author: Michał Witkowski
Title: Drwal
Publishing House: Świat Książki
Warszawa 2011
ISBN: 978-83-7799-083-4

Selma Lønning Aarø, Lewą ręką przez prawe ramię (Venstre hånd over høyre skulder)

Książka "Lewą reką przez prawe ramię" to jedyna jak na razie przetłumaczona na polski książka norweskiej pisarki Selmy Lønning Aarø, z całkiem bogatego dorobku. Wydana została przez wydawnictwo Smak słowa w "serii z przyprawami" - jak pisze wydawnictwo: "powieści głównie przez kobiety, o kobietach i dla kobiet napisane". Nie do końca czuję ideę pisania inaczej do kobiet i do mężczyzn albo tworzenia osobnych serii kierunkowanych do płci, bo dla mnie literatura była i jest czymś uniwersalnym, dla każdego.

W książce przeplatają się historie dwóch rodzin - Hellen Müller oraz jej rodziców, cierpiącej na Altzheimera matki Marty i opiekującego się nią ojca Georga, oraz Simona, jego poparzonej żony Almy, córki Elwiry i zmarłej w dzieciństwie na nowotwór córeczki Leny. Hellen ma romans z Simonem i spodziewa się z nim dziecka, jednak w dniu, w którym chce mu o tym powiedzieć kochanków na ulicy dostrzega córka Simona, Elvira, i gwiżdże na ojca w charakterystyczny sposób, a ten zauważa ją i wbiega na ulicę, tuż pod samochód. W szpitalu zapada w śpiączkę.


W zasadzie każdy z bohaterów coś ukrywa. Marta porzuciła męża w dniu jego 45 urodzin, by popłynąć w rejs z 10 lat od siebie młodszym laryngologiem. W trakcie tej przygody straciła palec (ma teraz metalowy zastępnik) i wróciła do męża, ale okoliczności wypadku pozostają tajemnicą. Helen podczas swojego pobytu na Alasce była Królową i pocieszycielką rybaków, a jej przygoda skończyła się, kiedy zaszła w ciążę i wróciła do domu usunąć dziecko. Teraz ukrywa swoją kolejną ciążę przed ojcem i kochankiem. Alma ukrywa przed mężem swoje zdrady i ledwo radzi sobie ze smutkiem po stracie dziecka i części tak niegdyś pięknej twarzy. Elvira kłamie, by zyskać szacunek wśród swoich znajomych, ale obraca się to przeciwko niej.

Książka nie jest długa, czyta się ją szybko, ale bez szczególnej przyjemności. Warstwa fabularna jest bardzo pocięta i poprzestawiana w czasie, więc zabrało mi chwilę, by odpowiednio połączyć bohaterów i zorientować się, kto jest kim dla kogo i dlaczego. Pierwszy rozdział, opisujący dramatyczny wypadek Simona, napisany jest w trzeciej osobie i to stawia przed czytelnikiem mur, dystans, którego już potem nie potrafiłam przekroczyć, mimo późniejszej pierwszoosobowej narracji.
Jest to też powieść o odchodzeniu, starzeniu się, doświadczaniu choroby i radzeniu sobie z nią (lub nie). Wieje więc smutkiem, chłodem i samotnością, czego najlepszym przykładem jest ukraińska sprzątaczka Małgosia, która kończy jako słuchacz zwierzeń Almy, wcale nie czując się z tym komfortowo.

Nie żałuję, że przeczytałam tą książkę, ale nie będę do niej wracać ani szczególnie tęsknić. Zobaczymy, co przyniosą kolejne tomy "serii z przyprawami", bo na razie jest jednak nieco mdło.

Selma Lønning Aarø, Lewą ręką przez prawe ramię
Smak słowa
Sopot 2009
Tłumaczka: Milena Skoczko
ISBN: 978-83-928234-3



_________________________________________________________________________________

The book The left hand through the right shoulder is the only book translated to Polish by Norwegian author Selma Lønning Aarø, from her quite rich output. It was published by the Smak słowa publishing house in the "series with spices" - as the publisher says: "novels written mainly by women, about women and for women". I do not quite feel the idea of ​​writing differently for male and female audience or to create separate series directed to gender, because for me literature was and is something universal for everyone.

The book consistsa of stories of two families - Hellen Müller and her parents, the mother Marta  suffering from Altzheimer and her father Georg, who looks after her, and Simon, his burned wife Alma, his daughter Elwira's and his younger daughter Lena who had died during her childhood form cancer. Hellen has an affair with Simon and is expecting his child, but on the day when she wants to tell him the bnews on the street, Elvira, Simon's daughter, sees them together and whistles at her father in a characteristic way. He notices her and runs into the street, right in front of the oncoming car. He falls into a coma after being brought to the hospital.

In principle, each of the characters hides something. Marta left her husband on the day of his 45th birthday to sail on a cruise with a 10-year-old younger ENT specialist. During this adventure, she lost her finger (she now has a metal replacement) and returned to her husband, but the circumstances of the accident remain a mystery. Helen, during her stay in Alaska, was the Queen and the comforter of the fishermen, and her adventure ended when she became pregnant and returned home to remove the baby. Now she hides her next pregnancy from her father and from her lover. Alma hides her betrayals from her husband and barely copes with the sadness after losing a child and a part of her once-beautiful face. Elvira is lying to gain respect among his friends, but that turns against her.

The book is not long, you read it quickly, but without special pleasure. The story layer is cut and postponed, so it took me a while to connect the characters and find out who is who for whom and why. The first chapter, describing Simon's dramatic accident, is in the third person narration and this puts the reader in front of the wall, a distance that I could not cross later, despite the subsequent first-person narrative.

It is also a novel about going away, getting old, experiencing the disease and dealing with it (or not). It emanates with sadness, coldness and loneliness, the best example of which is the Ukrainian cleaner Małgosia, who ends up listening to Alma's confidences, not feeling comfortable with it at all.

I do not regret that I have read this book, but I will not go back to it or especially miss it. We am looking forward to what the next volumes of the "spice series" will bring, as for now it is a bit bland.

Author: Selma Lønning Aarø
Title: Left hand through the right shoulder
Publishing house: Smak słowa
Sopot 2009
Translator: Milena Skoczko
ISBN: 978-83-928234-3-8

Kelly Barnhill, Dziewczynka, która wypiła księżyc

Dziewczynka, która wypiła księżyc, czyli "poeta mawia, że niecierpliwość znamionuje istoty małe: pchły, kijanki i muszki owocówki".

Już od dość dawna nie czytałam literatury dla młodzieży - nie wpadła mi w ręce w odpowiednim momencie. Jak często - co szczerze uwielbiam - dobra książka była dziełem przypadku. A właściwie to, że miałam możliwość jej przeczytania. Koleżanka z pracy czytała ją w kuchni i była zachwycona. Zostało mi obiecane, że będę mogła pożyczyć. Zapomniałam o tej obietnicy i nagle, któregoś dnia, książka leżała u mnie na biurku. Akurat szykował mi się spokojny weekend... I sama nie wiem, jak to się stało, ale już jestem po lekturze.

Dziewczynka, która wypiła księżyc. Dziewczynka, która jako niemowlę została siłą odebrana matce przez siły Protektoratu, zaniesiona przez Najstarszych do lasu jako dar dla Wiedźmy, przez Wiedźmę zabrana i wychowana. Ponieważ Wiedźma niosąc dziecko ze znamieniem na czole całkowicie się w nim zauroczyła, postanowiła zostawić dziewczynkę u siebie i wychować ją jako jej babcia. Ponieważ proceder trwał od wielu lat i zawsze najmłodsze dziecko z Protektoratu było porzucane na pastwę złych mocy, do tej pory kobieta zawsze ratowała i oddawała dzieci mieszkańcom Wolnych Miast po drugiej stronie gęstego lasu. To był pierwszy i jedyny przypadek, kiedy postanowiła zostawić dziecko z sobą.

Malutka Luna została jako niemowlę umagiczniona przez swoją Babkę, kiedy ta dawała jej do picia blask księżyca. Dziewczynka jako 5-latka była bardzo ruchliwym i radosnym dzieckiem, które strzelało magią niechcący i mogło zrobic postronnym krzywdę, dlatego Wiedźma Xan uwięziła Magię dziewczynki w jej głowie w postaci malutkiego ziarenka do czasu jej trzynastych urodzin. Postanowiła szkolić ją i wychowywać tak, byt była w stanie panować nad potężną siłą, którą posiadła. Niestety, zaklęcie nie działało jak trzeba i owszem - Luna była w stanie się uczyć, ale nic związanego z Magią do niej nie docierało, ulatywało natychmiast z głowy lub wprawiało dziewczynkę w rodzaj transu.

Jednocześnie w mieście Protektoratu w Wieży Sióstr Gwiazdy została uwięziona matka, która nie chciała oddać swojego dziecka i nigdy nie pogodziła się ze swoim losem. Ciemnooka i ciemnowłosa kobieta ze znamieniem na czole popadła w obłęd i potrafiła naruszać granice światów. Każdego ranka w jej celi znajdowało się bardzo dużo papieru, na którym kobieta rysowała mapę do swojej zaginionej córki, a potem składała ją w ptaki origami. Codziennie rano strażniczki wynosiły papierowe ptaki, by na powrót zamienić zużyte kartki w nowy papier. Kobieta uczyła się zasad panujących w Wieży, uczyła kiełznać swoje emocje i panować nad swoimi rosnącymi magicznymi siłami.

Dziecko matce odbierał młody Antain, który szkolił się na członka Rady. Ta scena na zawsze zapadła mu w serce i dręczyła go wielokrotnie. Był to ostatni Dzień Ofiary, w którym uczestniczył młodzieniec, od każdego kolejnego zawsze wymigiwał się stanem swojego zdrowia. W końcu poszedł odwiedzić obłąkaną kobietę w Wieży, a kiedy został z nią sam, jej papierowe ptaki rzuciły się na niego i bardzo go okaleczyły, rozcinając mu twarz i zostawiając na twarzy szpetne blizny. Kiedy Antain doszedł do siebie, zrezygnował z nowicjatu w Radzie i został stolarzem, co zawsze kochał robić. Ożenił się i został ojcem najmłodszego dziecka w protektoracie. Zbliża się Dzień Ofiary, a chłopak postanawia zabić Wiedźmę, by nie mogła zabrać jego syna:
"Za sprawą miłości stał się lekkomyślny. Za sprawą miłości stał się odważny. Za sprawą miłości mgliste pytania mu się rozjaśniły." (s. 142)

To wcale nie jest początek książki ani zawiązanie intrygi, to w dużej mierze większość warstwy fabularnej. Barnhill zestawia ze sobą dwie siły, dobra i zła, pod postacią Nadziei i Smutku. Prawdziwa zła wiedźma, która z Xan nie ma nic wspólnego, osnuwa Królestwo Cattail siecią smutku i beznadziei, i karmi się tymi emocjami, odbierając ludziom nadzieję. Sprawia, że ludzie nie zadają pytań i przyjmują obecny stan jako oczywisty:
"Ostatnie, czego im było trzeba, to pozwolić, żeby ludność zaczęła myśleć. Wszak myślenie jest niebezpieczne." (s. 216)
Jednocześnie Siostra Ignatia rozpowszechnia nieprawdziwe informacje i sprawia, że ludzie w nie wierzą:
"Wiedziała, że opowieść może przedstawiać prawdę, ale może też kłamać. Opowieści można naginać, wykręcać i zaciemniać. Kontrolowanie opowieści daje władzę." (s. 288).

Dzielny Antain, jego młoda, zdolna żona Ethyne zaburzają ten stan i dadzą miastu wyzwolenie.

W warstwie przedstawianych wartości książka jest absolutnie fenomenalna. Pokazuje, że nigdy nie można tracić nadziei i warto pytać i szukać alternatywnych rozwiązań. Że warto walczyć o to, co się kocha i co jest dla nas ważne. Jednocześnie, pokazując pełną ciepła relację babci i wnuczki, pomału przygotowuje młodego czytelnika do pogodzenia się ze śmiercią. "Nie ma miłości bez utraty" - rozmyśla mała Luna i jest to jedna z najważniejszych prawd, które może posiąść. Ta utrata może mieć bardzo różną postać i dotyczyć wielu spraw, ale bohaterka uczy się z nią godzić i ją akceptować. Zaczyna również rozumieć, że "Wszystko co widzisz jest w trakcie procesu tworzenia lub niszczenia, życia lub umierania. Wszystko jest w stanie zmiany" (s. 309) - i nie ma w tym nic złego. 

Wątek, który podobał mi się szczególnie, to... lenistwo. Wielu bohaterów towarzysząc Lunie w jej podróży w dorosłość uświadamia sobie, jak bardzo osiadło na laurach i ile czasu już stracili. Co mieli kiedyś, co umieli i chcieli robić, a w którym miejscu są teraz. Uświadamia sobie to Glerk, potwór poeta z Moczarów, autor sentencji o niecierpliwości. Uświadamia to sobie Siostra Ignatia: 
"Dawno temu, kiedy przepełniały ją ciekawość, zamiłowanie do wędrówek oraz skłonność do wyprawna drugi kranieć świata i z powrotem w ciągu jednego popołudnia. Zanim smakowite, obfite smutki Protektoratu nie nakarmiły jej duszy, aż stała się gnuśna, nasycona i cudownie tłusta." (s. 269)
Być może spotkanie z dziewczynką doda im nowej energii i pchnie ku działaniu.

Jak w wielu powieściach dla młodzieży  - motyw wędrówki i dojrzewania wydaje się niezbędny.Towarzyszymy Lunie w stawaniu się nastolatką, w jej rozwoju, wątpliwościach, wysiłkach. Sądzę, że to nie tylko powieść dla kilkunastolatków, ale również dla ich rodziców, którzy im w tym trudnym czasie towarzyszą. Glerk ma taką myśl: "Może jej świat stał się większy niż wcześniej - jak to już bywa, kiedy dzieci przestają być dziećmi." (s. 351). Myślę, że to naprawdę dobre podsumowanie. A książka - co cóż, jest magiczna:).

Kelly Barnhill, Dziewczyka, która wypiła księżyc
Wydawnictwo Literackie
2018
Tłumaczka: Marta Kisiel-Małecka
ISBN: 978-83-08-06503-7

_________________________________________________________________________

The Girl Who Drank the Moon, or as"the poet says that impatience marks small creatures: fleas, tadpoles and fruit flies."

I have not read literature for young people for quite a long time - it did not fall into my hands at the right time. Very often - which I sincerely love - a good book comes as a coincidence. A friend from work read it in the kitchen and was delighted. I was promised that I would be able to borrow. I forgot about this promise and suddenly, one day, the book lay on my desk. I just had a quiet weekend ... And I don't know how it happened, but I'm already done.

The Girl Who Drank the Moon. A girl who was taken away as a baby by force of the Protectorate's forces, brought by the Elders to the forest as a gift for the Witch, taken away by this Witch and brought up by her. Because the Witch carrying a child with a birthmark became completely enchanted with it, she decided to leave the girl at her place and raise her as her grandmother. Because the procedure itself had lasted for many years and always the youngest child from the Protectorate was abandoned to the evil powers, so far the woman always saved the baby and gave the children to the inhabitants of Free Cities on the other side of the dense forest. It was the first and only case when she decided to leave the child with her.

Tiny Luna was enchanted by her grandmother as a baby when the Witch gave her the glow of the moon to drink. The girl as a 5-year-old was a very busy and joyful child, who fired the magic inadvertently and could do harm to others, which is why Witch Xan imprisoned the Magic of the girl in her head in the form of a tiny seed until her thirteenth birthday. She decided to train her and educate her so that she would be able to control the powerful strength she possessed. Unfortunately, the spell did not work as it should, and yes - Luna was able to learn, but nothing related to Magic reached her, it flowed off immediately or made the girl fall into a kind of trance.

At the same time, in the city of the Protectorate in the Tower of the Star Sisters, a mother who did not want to give her child away was imprisoned  and never reconciled with her loss. A dark-eyed and dark-haired woman with a mark on her forehead fell into insanity and was able to violate the boundaries of worlds. Every morning in her cell there was a lot of paper on which the woman drew a map to her missing daughter and then she folded it into origami birds. Every morning, the guards took paper birds, to turn the used cards to new paper. The woman learned the principles prevailing in the Tower, learnt to contain her emotions and control her growing magical powers.

The child was taken away from his mother by young Antain, who was a member of the Council. This scene fell into his heart forever and tormented him many times. It was the last Day of the Sacrifice in which the young man participated, he always fled from each successive one. Finally, he went to visit the mad woman in the Tower, and when he was alone with her, her paper birds attacked him and crippled him, cutting his face and leaving unsightly scars on his face. When Antain recovered, he resigned from the novitiate in the Council and became a carpenter, which he always wanted to do. He married and became the father of the youngest child in the Protectorate. The Day of the Sacrifice is approaching, and the boy decides to kill the Witch so that she can not take his son:
"Because of love, he became reckless. Because of love he became courageous. Through the love, the foggy questions brightened up. " (p. 142)

This is not the beginning of the book or intrigue, it is largely the plot. Barnhill combines two forces, good and evil, in the form of Hope and Sorrow. The really evil witch, who has nothing to do with Xan, centers the Kingdom of Cattail in a network of sadness and hopelessness, and feeds on these emotions, depriving people of hope. It makes people not ask questions and accepts the current state as obvious: "The last thing they needed was to allow the population to think, thinking is dangerous." (p. 216). At the same time, Sister Ignatia disseminates false information and makes people believe in it:
"She knew that the story could represent the truth, but it could also lie. Stories can be bent, twisted and obscured. Controlling a story gives power." (p. 288).

The brave Antain, his young, capable wife, Ethyne, disturb this state and bring the liberation to the city .

In the layer of presented values, the book is absolutely phenomenal. It shows that you can never lose hope and should ask questions and look for alternative solutions. That it is worth fighting for what you love and what is important. At the same time, showing the warm relationship of the grandmother and granddaughter, the book slowly prepares the young reader for reconciliation with death. "There is no love without losing," thought little Luna, and this is one of the most important truths she can possess. That loss can have a very different form and it can affect many things, but the heroine learns to reconcile with it and accept it. He also begins to understand that "Everything you see is in the process of creating or destroying, living or dying, everything is in a state of change" (p. 309) - and there is nothing wrong with that.

The thread that I particularly liked was ... laziness. Many heroes accompanying Luna on her journey into adulthood, realize how much they have already settled on her laurels and how much time they have already lost. What they once had, what they knew and wanted to do, and where they are now. Glerk,  the monster poet from Swamps and the author of the sentence about impatience realizes that. Sister Ignatia realizes that:
"A long time ago, when she was overwhelmed with curiosity, the passion for wandering, and a willingness to travel the way back and forth in one afternoon. Before the rich, hearty sorrows of the Protectorate did not feed her soul until she became slothful, saturated and wonderfully fat." (p. 269)

Perhaps a meeting with a girl will give them the new energy and push for action.

As in many novels for young people - the theme of wandering and maturing seems essential. We accompany Luna in becoming a teenager, in her development, doubts, and efforts. I believe that this is not only a novel for a dozen or so children, but also for their parents who accompany them in this difficult time. Glerk has this idea: "Maybe her world has become bigger than before - as it happens when children stop being children." (p. 351). I think it is a really good summary. And the book - it is magical :).



Author: Kelly Barnhill
Title: The Girl Who Drank the Moon
Publishing House: Wydawnictwo Literackie
2018
Translator: Marta Kisiel-Małecka
ISBN: 978-83-08-06503-7

Anne B. Ragde Saga Rodu Neshov

Właśnie skończyłam - nie powiem - dwa upojne tygodnie w towarzystwie popularnej norweskiej pisarki Anne B. Ragde. Przeczytałam po kolei: tom I - "Ziemia kłamstw", tom II - "Raki pustelniki" i tom III - "Na pastwiska zielone". Moja radość okazała się wielka, choć na razie nieskuteczna, kiedy okazało się, że wydane zostały dwa kolejne tomy, IV - "Przebaczenie na zawsze" oraz V - "Kochankowie". To może całkiem dobry pomysł na świąteczne prezenty:).

Tymczasem - do rzeczy. Tom I zaczyna się naprawdę mocną sceną, gdzie jeden z trzech głównych bohaterów - średni brat Margido Neshov - musi przygotować ciało nastolatka, który się powiesił, do pogrzebu. Margido jest bowiem właścicielem małego zakładu pogrzebowego i załatwianie spraw związanych z pochówkiem to dla niego codzienność. Ragde ma kilka ciekawych spostrzeżeń:

"Kobiety miały pod tym względem szczęście, zawsze mogły zająć się przyrządzaniem i podawaniem jedzenia, mężczyźni natomiast musieli uporać się ze smutkiem w bezczynności". (Ziemia kłamstw, s.24)

Zresztą to niejedyna obserwacja, która mi się spodobała i w której znajduję ziarno prawdy:

"Kobiety nienawidzą bałaganu. Mężczyźni go kochają, bo go nie widzą." (Na pastwiska zielone, s.104).

Może właśnie w takich okruchach rzeczywistości i przemyśleniach na ich temat tkwi urok tej sagi?

Najmłodszy z braci, niespełna 40-letni Erlend, to najbardziej słoneczna i pogodna postać z całego cyklu. Z przyjemnością czytałam rozdziały z jego udziałem, promieniowały bowiem szczęściem, ciepłem i ... dobrym jedzeniem. Aż nieostrożny czytelnik może się zrobić głodny.

 "Wzdłuż Strøget kłębił się tłum ludzi. Na ich twarzach wypisane były święta. Oczywiście również pośpiech i stres, ale też i piękno, i wszystkie tajemne radości, jakie nosili w sobie. Niespodzianki schowane głęboko w szafie, całkiem z tyłu, posiłki starannie zaplanowane, podobnie jak rytuały, ozdoby, pragnienia i cała ta przesada." (Ziemia kłamstw, s. 47)

Erlend mieszka ze swoim nieco starszym partnerem Krumme w komfortowym apartamencie w Kopenhadze.

 "Wejście do mieszkania po długim dniu spędzonym w wielkim świecie było jak wejście w futerał, jak ubranie się w miękkie futro spowijające ciało i myśli." (Ziemia kłamstw, s. 50)

Opisy mieszkania zachwycają, czytelnik sam czuje się w nim jak ryba w wodzie, błogo, dobrze. Erlend ma swoje wady, ale "przebywając" w jego towarzystwie jest nam dobrze. Nawet podświadomie życzy mu się wszystkiego dobrego, bo wnosi jakąś jasność do codzienności. To pozytywny wariat, który gwałtownie rozstał się ze światem swojej młodości i rodziną, która (oprócz dziadka) nie akceptowała jego inności. To właśnie on ułożył sobie życie najlepiej, i najbardziej potrafi chyba docenić wszystkie jego uroki i smaczki.

Najstarszy z braci, Tor, prowadzi gospodarstwo w Norwegii. Dawną hodowlę krów zamienił na hodowlę świń, które zna na wylot i kocha całym sercem. Mieszka z rodzicami i to właśnie zła kondycja jego matki, Anny, zmusza go do kontaktu nie tylko z dwojgiem braci, ale także z córką, której nie wiedział od wielu lat (ale z którą prowadził okazyjne rozmowy przez telefon). Śmierć Anny i przyjazd Torunn zatrzęsie jego światem (tak, jak wychodzące na jaw w powieści tajemnice rodzinne).

Torunn to młoda pasjonatka zwierząt (głownie psów) i współwłaścicielka kliniki weterynaryjnej. Na prośbę ojca jedzie do jego gospodarstwa, by pożegnać się z babką, która ją w zasadzie odrzuciła, i poznać swoją rodzinę od strony ojca. Torunn ma również niezwykłą zdolność do wiązania się z "nie tymi facetami" i wybierania sobie prawdziwych drani. Co ciekawe, kiedy pojawia się w końcu właściwy kandydat, zupełnie go nie zauważa.

Fabuła, powiedziałabym, jest drugorzędna, chociaż wydarzenia opisywane w kolejnych tomach szokują i pozostawiają czytelnika z rozpalonymi policzkami i wyrazem zdumienia na twarzy. Ale to przyjemność obcowania z tak dokładnie nakreślonymi postaciami i sympatia do nich sprawia, że od tomu do tomu biegnie się niesamowicie szybko, historia jest wciągająca, pełna ciepła i ludzkich słabości, problemów, starzenia się, zagubienia, stania na rozdrożu... Każdy z bohaterów jest inny, specyficzny, odrębny, dobrze opisany. Zupełnie nie dziwię się, że tom II został obsypany nagrodami (Booksellers' Prize oraz The Norwegian Readers' Prize w 2005 roku), a książki sprzedają się w milionowych nakładach. To naprawdę solidna porcja sympatycznej rozrywki od wydawnictwa Smak słowa. Nie mogę się doczekać, aż położę ręce (i wzrok) na kolejnych tomach!

Anne B. Ragde Ziemia kłamstw
Smak słowa
Sopot 2011
Tłumaczka: Ewa M. Bilińska
ISBN: 978-83-62122-05-9

Anne B. Ragde Raki pustelniki
Smak słowa
Sopot 2011
Tłumaczka: Ewa M. Bilińska

ISBN: 978-83-62122-20-2

Anne B. Ragde Na pastwiska zielone
Smak słowa
Sopot 2012
Tłumacze: Ewa M. Bilińska, Witold Biliński
ISBN: 978-83-62122-21-9
___________________________________________________________________________

I've just finished - I have to admit - two intoxicating weeks in the company of the popular Norwegian writer Anne B. Ragde. I've read one by one: volume I - Berlin Poplars, volume II - Hermit Crabs and volume III - Pastures Green. My joy turned out to be great, though yet ineffective, when it turned out that two more volumes were released, IV - Forgiveness Forever and V - Lovers. It may be a pretty good idea for Christmas gifts:).

But up to the point. Volume I begins with a really strong scene, where one of the three main heroes - the middle of three brothers Margido Neshov - must prepare the body of a teenager who has hanged himself, for a funeral. Margido is the owner of a small funeral parlor and dealing with matters related to the burial is his daily bread. Ragde has some interesting insights here:

"Women were lucky in this respect, that they could always take care of preparing and serving food, while men had to deal with the sadness in inaction". (Berlin Poplars, p.24)

Anyway, this is not the only observation I liked and where I've found a grain of truth:

"Women hate mess. Men love it because they do not see it." (Pastures Green, p. 104).

Perhaps it is in such fragments of reality and thoughts about them that the charm of this saga lies?

The youngest of brothers, almost 40-year-old Erlend, is the most sunny and cheerful character from the whole cycle. I was happy to read the chapters where he was present, because they radiated with happiness, warmth and ... good food. One needs to be caregful - a careless reader could get hungry.

  "There was a crowd of people along Strøget. Christmas was on their faces, of course hurry and stress, but also beauty, and all the secret joys that they had in themselves. Surprises hidden deep in the closet, completely behind, meals carefully planned, similar rituals, decorations, desires and all this exaggeration." (Earth of lies, p. 47)

Erlend lives with his slightly older partner Krumme in a comfortable apartment in Copenhagen.

"Entering the apartment after a long day in the big world was like entering a case, like wearing a soft fur coat that envelops your body and thoughts." (Earth of lies, p. 50)

The descriptions of the apartment are delightful, the reader himself feels like a fish in the water, blissful, good. Erlend has his faults, but "staying" in his company is an amazing experience. Even subconsciously, we wish him all good, because he brings some brightness to the everyday life. He is a positive madman who had abruptly parted with the world of his youth and his family, who (apart from his grandfather) did not accept his differences. He is the one who has put his lifr best together, and most probably he can also appreciate all its charms and delicacies bests.

The oldest of the brothers, Tor, runs a farm in Norway. He exchanged his old cattle breeding for pig farm, which he knows inside out and loves with all his heart. He lives with his parents and it is the bad condition of his mother, Anna, which compels him to contact not only his two brothers, but also his daughter, whom he had not seen for many years (but with whom he ran small conversations over the phone). Anna's death and the arrival of Torunn will shake his world (just like the family secrets emerging in the novel).

Torunn is a young animal enthusiast (mainly of dogs) and co-owner of a veterinary clinic. At the request of her father, she goes to his farm to say goodbye to her grandmother, who basically rejected her, and get to know her family from her father's side. Torunn also has a remarkable ability to associate with "the bad guys" and chooses real bastards as partners. Interestingly also, when Mr. Right appears, she completely overlooks him.

The plot, I would say, is secondary, although the events described in the next volumes shock and leave the reader with hot cheeks and an expression of amazement on the face. But it is the pleasure of interacting with such well-defined figures and the sympathy for them that makes the time run from volume to volume in an incredibly fast manner, the story is addictive, full of warmth and human weaknesses, problems, aging, getting lost, standing at a crossroads ... Heroes are well defined, specific, separate, well-described. I am not surprised that volume II was showered with prizes (Booksellers' Prize and The Norwegian Readers' Prize in 2005), and books are sold in millions of copies. It's a really solid portion of nice entertainment from the Taste of Word publishing house. I can not wait to put my hands (and lay my sight) on the next volumes!

Author: Anne B. Ragde 
Title: Berlin Poplars
Publishing house: Smak słowa
Sopot 2011
Translated by: Ewa M. Bilińska
ISBN: 978-83-62122-05-9

Author: Anne B. Ragde 
Title: Hermit Crabs
Publishing house: Smak słowa
Sopot 2011
Translated by: Ewa M. Bilińska
ISBN: 978-83-62122-20-2

Author: Anne B. Ragde 
Title: Pastures green
Publishing house: Smak słowa
Sopot 2012
Translated by: Ewa M. Bilińska, Witold Biliński
ISBN: 978-83-62122-21-9