Knut Hamsun, Głód (Sult)

Kawałek historii literatury norweskiej

Zaczęłam czytać tę książkę jeszcze podczas studiów, ale bohater tak mnie mierził, że ją odłożyłam po kilkunastu stronach. W ostatnich moich lekturach – zarówno u Jørna Liera Horsta, jak i u Aksela Sandemose, nazwisko Hamsuna pojawiło się kilkukrotnie, więc chcąc nie chcąc sięgnęłam po Głód. Wrażenia? Chyba studencka decyzja była jednak słuszna.

Dumny i irytujący narrator

Bohaterem (i narratorem) niedługiej powieści Głód jest cierpiący biedę młodzieniec, którego imienia nie poznajemy. Ten zabieg wydaje się celowy i nadaje postaci uniwersalizmu. Mężczyzna jest pisarzem i co jakiś czas jego teksty ukazują się w lokalnej prasie, jednak nie ma stałego źródła dochodów. Podejmuje kilka prób znalezienia pracy, ale brakuje mu w tym temacie wytrwałości. Sporadycznie otrzymywane wynagrodzenie nie jest w stanie zapewnić mu godnego bytu, podobnie jak sprzedawanie resztek swojego dobytku. Mimo prób zachowania pozorów, dbałości o ubranie, mężczyzna zaczyna źle wyglądać, a głód czyni spustoszenie w jego ciele. Jest przeraźliwie chudy, włosy wychodzą mu garściami, policzki puchną mu od braku pożywienia. Wkrótce jest w takim stanie, że posiłek powoduje wymioty.

Przyznam, że nie mogłam znaleźć w sobie cienia sympatii dla bohatera. Niesiony swoją wyobraźnią i dumą, nie potrafi pracować regularnie, pisze trudne, wydumane teksty filozoficzne czy średniowieczne sztuki, które trudno będzie sprzedać. Jednocześnie nie ma pracy i chyba nie chce jej znaleźć. Przez życie niesie go duma i chęć zachowania pozorów, ale również brak konsekwencji i oszczędności. Ilekroć dostaje jakieś większy pieniądz, niemal natychmiast go wydaje albo rozdaje, nie planując na przyszłość. Kiedy spędza noc w przytułku dla bezdomnych, duma nie pozwala mu pobrać darmowego śniadania. Nawet kiedy stopę miażdży mu wóz, niszcząc przy okazji jeden z trzewików bohatera, pisarz nie dochodzi swoich praw. Trudno też uwierzyć w jego zaangażowanie w poszukiwaniu pracy, gdy na podaniach robi karygodne błędy, a gdy wydaje się, że czeka go głodowa śmierć, od ręki dostaje pracę na statku.

Ważne pozycje w historii literatury czasem brzydko się starzeją

Kiedy powieść wyszła w 1890 roku, była swoistą sensacją. Postrzegano ją jako zapowiedź XX-wieku i skupienia na psychologicznym przedstawieniu postaci. Krytycy wskazują na podobieństwo głównego bohatera do Raskolnikowa, i choć formalnie mamy pewne podobieństwa (przemyślenia bohaterów), to skala zbrodni jest zupełnie inna. Największym występkiem młodzieńca z powieści Hamsuna jest przywłaszczenie sobie nieprzysługującej mu reszty przy zakupie świeczki, do którego się zresztą później przyznaje. Ton Głodu i Zbrodni i kary jest jednak zbieżny – Christiania, w której toczy się akcja (obecnie Oslo), jest miejscem ponurym i zimnym, a bohater trzyma się raczej biedniejszych zaułków.

Męka dla czytelnika

Obawiam się, że książka Hamsuna nie zestarzała się najlepiej. Język jest nieco archaiczny (tłumaczył Franciszek Mirandola, I polskie wydanie wyszło w 1923 roku), a późniejsze czasy dostarczyły nam znacznie gorszych obrazów. Przedstawienie głodu jest poruszające w swojej autentyczności, ale mam wrażenie, że wielokrotnie bohater mógł tego głodu uniknąć, a społeczeństwo wprowadziło wiele rozwiązań dla osób w podobnej sytuacji. Są zaułki dla bezdomnych, zamożniejsi mieszczanie wydają jedzenie pukającym do ich drzwi. Rozrzutność bohatera, kiedy ma parę groszy i wie, że tłusty i obfity posiłek mu zaszkodzi, jest dla mnie nie do przyjęcia. Cieszę się, że udało mi się w końcu powieść przeczytać, bo z perspektywy historii literatury jest istotna, ale pozostaję wdzięczna autorowi, że męki bohatera trwały niecałe 180 stron. Powieść zaliczona, ale z pewnością do niej nie wrócę.

 

Moja ocena: 5/10.

Knut Hamsun, Głód
Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1966
Tłumaczenie: Franciszek Mirandola
Liczba stron: 184
ISBN: brak

****************************************************************************

A piece of Norwegian history of literature

I started reading this book while on studies, but the hero disgusted me so much that I put it down after a dozen or so pages. In my recent readings - both in Jørn Lier Horst and Aksel Sandemose, the name of Hamsun appeared several times, so I reluctantly reached for Hunger. Impressions? Perhaps the student's decision was the right one.

A proud and annoying narrator

The protagonist (and narrator) of the short novel Hunger is a young man suffering from poverty, whose name we do not know. This procedure seems deliberate and gives the character a touch of universalism. The man is a writer and from time to time his texts appear in the local press, but he has no steady source of income. He makes several attempts to find a job, but he lacks perseverance in this subject. The sporadic remuneration he receives does not provide him with a dignified existence, as well as selling the remains of his possessions. Despite his attempts to keep up appearances and the care for his clothes, the man begins to look bad, and hunger wreaks havoc in his body. He is terribly thin, his hair is falling out in clumps, his cheeks are swollen from the lack of food. Soon he is in such a state that any meal causes him to vomit.

I admit that I couldn't find any sympathy for the main character. Driven by his imagination and pride, he is unable to work regularly, he writes difficult, contrived philosophical texts or medieval plays that will be difficult to sell. At the same time, he has no job and doesn't seem to want to find one. He is carried through life by pride and the desire to maintain appearances, but also by the lack of consistency and thriftiness. Whenever he gets any more money, he spends or gives it away almost immediately, without planning for the future. When he spends the night in a homeless shelter, pride prevents him from taking a free breakfast. Even when his foot is crushed by a cart, destroying one of his shoes, he doesn’t assert his rights. It is also hard to believe in his commitment to looking for a job when he makes culpable mistakes on applications, and when it seems that he will starve to death, he immediately gets a job on a ship.

Important items in the history of literature sometimes age badly

When the novel came out in 1890, it was a sensation. It was seen as heralding the 20th century and its focus on the psychological portrayal of characters. Critics point to the similarity of the main character to Raskolnikov, and although formally we have some similarities (the characters' thoughts, shadiness of neighbourhood), the scale of the crime is completely different. The greatest offense of the young man in Hamsun's novel is the appropriation of the undue change on the purchase of a candle, to which he later admits. The tone of Hunger and Crime and Punishment, however, coincides - Christiania, where the action takes place (now Oslo), is a gloomy and cold place, and the protagonist sticks to rather poorer alleys.

An agony for the reader

I'm afraid Hamsun's book hasn't aged well. The language is somewhat archaic (book translated by Franciszek Mirandola before 1923), and later times have provided us with much worse images. The depiction of famine is moving in its authenticity, but I have the impression that the hero could have avoided it easily, and society has introduced many solutions for people in a similar situation. There are shelters for the homeless, wealthier townspeople give out food to those knocking on their doors. The extravagance of the hero, when he has a few pennies and knows that a fatty and hearty meal will harm him, is unacceptable to me. I am glad that I finally managed to read the novel, because from the perspective of the history of literature it is important, but I remain grateful to the author that the hero's torment lasted less than 180 pages. Finished, but I won't be returning to it.

My rating: 5/10.

Author: Knut Hamsun
Title: Hunger
Publishing House: Państwowy Instytut Wydawniczy, Warsaw 1966
Translation: Franciszek Mirandola
Number of pages: 184
ISBN: n/a