Miłada Jędrysik, Inny front

Konflikty wojenne pokazane z perspektywy cywilów oczami wrażliwej korespondentki wojennej

Miłada Jędrysik to dziennikarka, która wiele lat była związana z Gazetą Wyborczą. Jeszcze z dzieciństwa pamiętam jej artykuły z ogarniętych wojną Bałkanów, to jeden z pierwszych konfliktów, który śledziłam na bieżąco z emocjami dziecka. Dlatego teraz ucieszyłam się, kiedy zobaczyłam książkę Jędrysik Inny front. Swoją drogą to jedyna rzecz, którą kupiłam tego dnia w... lumpeksie. Książki są wszędzie, warto zwrócić na nie uwagę, perełki czekają.

Nieprzypadkowa kolejność

Inny front to krótkie reportaże z różnych miejsc ogarniętych konfliktem. Książka ma 4 części, a ich uszeregowanie odzwierciedla to, co dla autorki było najważniejsze. Kolejność nieprzypadkowa: część pierwsza to Ludzie. Kogo więc mamy na wojnie? Kobiety, żołnierzy, wariatów i korespondentów. Część druga to miejsca - prywatne Pompeje (korespondent dociera chwilę po fakcie i widzi kurz po wybuchu bomby, po zawaleniu się budynku, po ostrzale); pałace i front. W końcu część trzecia - Rzeczy - jedzenie, szaber i broń. Ostatnią częścią jest historia konfliktów opisywanych miejsc - Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Kosowo, Albania, Irak. Taka konstrukcja książki pokazuje, co pragnie nam przedstawić autorka - nie jest to wprowadzenie do historii, chronologiczne i uporządkowane, gładkie. Na pierwszym miejscu są historie ludzi, zapisane z dużą wrażliwością, poszatkowane, przypadkowe. To ludzie mają głos w książce Jędrysik, nawet jeśli ich głównym zmartwieniem jest, czy w ogarniętym konfliktem Kosowie ukochane żółte sandałki nadal są tam, gdzie schowała je jedna z bohaterek reportażu. Wojna pokazana jest od zaplecza, z perspektywy cywilów.

Warszawa, Polska, 2014

Cały zbiór czyta się gładko, jak dla mnie - bez większych emocji. Nie musiałam odkładać książki, żeby otrzeć łzy albo uspokoić wzburzone emocje. Miałam więc mieszane odczucia aż do ostatniej części - Warszawa, Polska, 2014. Tutaj Jędrysik pisze sama o sobie - dlaczego napisała tą książkę, w jaki nurt się wpisuje, jaką przyjęła optykę. Pada zdanie: "Ta książka powstała z wyrzutu sumienia. Bo ja się tam dobrze bawiłam. Gorzej: nigdzie się nie bawiłam tak dobrze, jak tam. W Kosowie, w Iraku,  Bośni" (s. 201). Adrenalina jako przywilej życia korespondenta wojennego, niebezpieczne pragnienie bycia w centrum wydarzeń. Ale wyrzut sumienia również z innego powodu - wysłuchania często traumatycznych opowieści ludzi doświadczonych przez konflikt i poczucie obowiązku przekazania ich dalej. "Przepraszam, że tak długo zwlekałam z ich opowiedzeniem" (s.205), pisze autorka. To właśnie zwrócenie uwagi na kobiety - korespondentki wojenne, ich skupienie na człowieku, emocjach, a nie na samej historii - jest największą siłą tej książki. Drugim mocnym punktem jest bogactwo cytowanej literatury - od Blaszanego bębenka Guntera Grassa (mistrzowsko naświetlony fragment o strachu żołnierzy podczas wojny), poprzez Lema, Wańkowicza aż po obficie cytowaną Swietłanę Aleksijewicz (Wojna nie ma w sobie nic z kobiety). To czytanie literatury poprzez trafnie dobrane cytaty nadaje reportażom Jędrysik dodatkowej głębi.

Do książki już raczej nie wrócę, ale nie żałuję, że miałam okazję ją przeczytać.

Moja ocena - 6.2/10.

Miłada Jędrysik, Inny front
Wydawnictwo WAB
Warszawa 2015
ISBN: 978-83-280-1524-1


_____________________________________________________________________

War conflicts shown from the perspective of civilians through the eyes of a sensitive war correspondent

Miłada Jędrysik is a journalist who has been associated with Gazeta Wyborcza for many years. Even from my childhood, I remember her articles from war-torn Balkans, one of the first conflicts that I kept following with child's emotions. That's why I was happy now that I saw the book by Jędrysik Another Frontline. By the way, this is the only thing I bought that day in  a ... second-hand shop. Books are everywhere, and let yourself be surprised by them.

Not in accidental order

Another Frontline is a collection of short reportages from various places torn by conflict. The book has four parts, and their ranking reflects what the most important for the author. The order is not an accident - the first part is People. So who participates in the war? Women, soldiers, madmen and correspondents. Part two is Places - private Pompeii (the correspondent arrives just after the incident and sees the dust after the bomb explosion, after the collapse of the building, after firing); Palaces and Fronts. Finally, part three - Things - The Food, The Looting and Weapons. The last part is the history of conflicts of the places described - Bosnia and Herzegovina, Croatia, Kosovo, Albania, Iraq. This construction of the book shows what the author wants us to show - it is not an introduction to history, chronological and orderly, smooth. The first place is taken by the stories of people, recorded with great sensitivity, shredded, accidental. It's people who have the voice in Jędrysik's book, even if their main concern is whether in the conflict-stricken Kosovo beloved yellow sandals are still where one of the reporters' heroines had hid them. The war is shown from behind, from the perspective of civilians.

Warsaw, Poland, 2014

The entire collection reads smoothly, as for me - without much emotion. I did not have to put the book down to wipe away tears or calm down the emotions. So I had mixed feelings up to the last part - Warsaw, Poland, 2014. Here Jędrysik writes about herself - why she has written this book, what kind of literary place it occupies, what is the optics taken. She says: "This book was created out of conscience because I was having a good time there. Worse: I have never had so much fun in my entire life ad I did there. In Kosovo, in Iraq, in Bosnia" (p. 201). The adrenaline is depicted as a privilege of a war correspondent's life, a dangerous desire to be at the center of events. But the remorse concerns also another factor - listening to the often traumatic stories of people experienced by conflict and a sense of duty to pass them on. "I am sorry that I delayed telling those stories for so long" (p. 205), she states. It is the attention to women - war correspondents, their focus on people, their emotions, and not on history itself - that is the greatest strength of this book. The second strong point is the richness of the quoted literature - from The Tin Drum by Gunter Grass (a masterly exposed fragment about the fear of soldiers during the war), through Lem, Wańkowicz, to the abundantly quoted Svetlana Alexievich (The Unwomanly Face of War). This reading of literature through aptly chosen quotes gives Jędrysik's writings an additional depth.

I will not go back to the book, but I do not regret that I had the opportunity to read it.


My rating - 6.2 / 10.


Author: Miłada Jędrysik
Title: Another Frontline
Publishing House: Wydawnictwo WAB
Warsaw 2015
ISBN: 978-83-280-1524-1