Edith Wharton, Wiek niewinności (The Age of Innocence)

Książka Edith Wharton, wydana w 1920 roku i rok później nagrodzona Pulitzerem (Wharton była pierwszą pisarką nagrodzoną tym prestiżowym wyróżnieniem) odrobinę się już zestarzała, ale stanowi wymowne świadectwo walki kobiet o równouprawnienie.

Męski narrator analizuje pozycję społeczną kobiet

Głównym bohaterem jest Newland Archer, młody prawnik i mieszkaniec Nowego Jorku, należący jednocześnie do elity miasta. Ambitny młodzieniec chce ogłosić swoje zaręczyny z panną May Welland, kiedy w mieście zjawia się jej kuzynka, skandalistka hrabina Ellen Olenska. Dlaczego skandalistka? Bo miała czelność odejść od bijącego ją męża, nota bene polskiego hrabiego, i schronić się w rodzinnym mieście. Socjeta podejmuje starania, by odwieść ją od rozwodu, co przypieczętowałoby jej status jako kobiety upadłej.

Początkowo sceptyczny Newland zaczyna doceniać niezależność hrabiny Olenskiej, począwszy od wyboru miejsca zamieszkania, poprzez szerokie grono znajomych, po niestandardowe i nietuzinkowe opinie, których nie boi się wyrażać. W tym zestawieniu jego przyszła małżonka, May, wypada blado. Jednak Newland zaczyna czuć, w co się wplątał i w geście samoobrony prosi narzeczoną o przyspieszenie ślubu. Po początkowych wahaniach dziewczyna się zgadza.

Kolejne spotkania sprawiają jedynie, że Newland coraz bardziej pożąda hrabiny, planując wreszcie ucieczkę za nią do Europy. Wpada jednak w sieć zastawioną na niego przez swoją małżonkę (nie tak naiwną i niewinną, jak można by było przypuszczać) - May powiedziała Ellen, że spodziewa się ich pierwszego dziecka, co z kolei skłania Ellen do wyjazdu. Newland w zasadzie nie ma wyboru i zostaje z żoną.

Niecałe 30 lat później mężczyzna wybiera się ze swoim synem do Paryża, gdzie ma okazję ponownie spotkać się z Ellen (co jest dla niego niespodzianką). Wysyła jednak na górę do jej hotelu swojego syna, a sam wraca do hotelu, nie korzystając z możliwości.

Uszczypliwy język niczym w powieściach Jane Austen

Już od pierwszej strony zwraca uwagę i zachwyca uszczypliwy, ironiczny język Wharton. Szpileczki sypią się gęsto, a cienkie są i subtelne. To jedna wielka siła tej powieści. Druga - to jakby żywy zapis walki kobiet o niezależność i samodzielne miejsce w nowo tworzącym się społeczeństwie. Sam Newland ma naprawdę sporo spostrzeżeń dotyczących zarówno swojej narzeczonej, a później żony May, która w jego oczach była doskonałym wytworem społeczeństwa, który jednak niczym nie był go w stanie zaskoczyć ani zainspirować. Z drugiej strony tego równania stoi Ellen, która jest poza nawiasem społeczeństwa, ale jednocześnie stale burzy zastany porządek i podejmuje niepopularne, ale samodzielne decyzje.

Jeszcze z innej strony, książka ma ogromny i nieco już nieczytelny ładunek emocjonalny. Bohaterowie splątani są subtelną siecią uczuć, a większość akcji toczy się w rozmowach między nimi, w rozmowach toczonych w socjecie, gdzie jedno spotkanie i podjęte na nim decyzje mogą zmieniać losy ludzi. Ta warstwa jest jednocześnie bardzo subtelna, trochę nużąca i w dużej mierze już nieznana. To zapis epoki, która odeszła. Zresztą sama Wharton pisała w swojej biografii, że książka była próbą spisania świata z dzieciństwa, który już w 1920 nie istniał.

Dla mnie ta pozycja ma jeszcze jeden ważny element - sprawiła, że zainteresowałam się postacią autorki, Edith Wharton. Wydana w wieku 23 lat za starszego od siebie o 12 lat Edwarda Robbinsa Whartona, podróżowała z mężem po całym świecie, by potem się z nim rozwieść. Nie miała dzieci. Wydawała zarówno dzienniki podróżnicze, książki dotyczące wystroju wnętrz, ogrodnictwa, jak i 15 powieści, kilkadziesiąt opowiadań, nowel oraz tłumaczeń poetyckich. Kilkukrotnie była wymieniana jako kandydatka do Literackiej Nagrody Nobla. Niewątpliwie znacznie wyprzedzała swoje czasy - stąd może moje lekkie wrażenie absurdu, kiedy oglądam jej zdjęcia w napuszonych sukniach z epoki.

Podsumowując - to książka ważna w historii literatury, ciekawa, choć nie porywająca, napisana znakomitym, na wskroś współczesnym językiem. Zdecydowanie warta przeczytania.

Moja ocena: 8/10.

Edith Warton, Wiek niewinności

Wydawnictwo WAB

Warszawa 2018

Tłumaczenie: Anna Bańkowska

ISBN: 978-83-280-5598-8

________________________________________________________________________

The book by Edith Wharton, published in 1920 and a year later awarded with the Pulitzer Prize (Wharton was the first female writer to be awarded this prestigious distinction) has become a bit old, but it is an eloquent testimony of women's struggle for equality.

The male narrator analyzes the social position of women

The main character is Newland Archer, a young lawyer and a resident of New York, who also belongs to the city's elite. An ambitious young man is about to announce his betrothal to Miss May Welland when her cousin, a scandalous countess Ellen Olenska, arrives in town. Why a scandalist? Because she had the audacity to walk away from her brutal husband, a Polish count, and take refuge in her hometown. Societta makes efforts to dissuade her from divorce, which would seal her status as a fallen woman.

Initially skeptical, Newland begins to appreciate the independence of Countess Olenska, which ranges from choosing an unpopular place of residence, through a wide range of friends, to non-standard and unusual opinions, which she is not afraid to express. In comparison, his future spouse May falls pale. However, Newland begins to feel what he became involved in and as a gesture of self-defense asks his bride to speed up the wedding. After initial refusal, the girl agrees.

Subsequent meetings only cause Newland to become more and more infatuated with the countess, finally planning to escape with her to Europe. However, he falls into a trap set for him by his wife (not as naive and innocent as one might think) - May told Ellen that she was expecting their first child, which in turn prompts Ellen to leave. Newland basically has no choice but stay with his wife.

However, he sends his son upstairs and returns to the hotel himself, not using the opportunity.

The stingy language reminding the one of Jane Austen

From the first page, the books draws attention and impresses with the stinging, ironic language of Wharton. Ironic subtleties fall off densely, thin and sophisticated. This is one great strength of this novel. Secondly, it is a living record of women's struggle for independence and an autonomous place in a newly emerging society. Newland himself has a lot of insights regarding both his fiancée and later wife May, who in his eyes is a great product of society, which, however, was unable to surprise or inspire him. On the other hand of this equation is Ellen, who is outside society, but at the same time constantly destroys the existing order and makes unpopular but independent decisions.

On the other hand, the book has a huge and somewhat illegible emotional charge. The heroes are entangled in a subtle network of feelings, and most of the action takes place in conversations between them, in conversations in society, where one meeting and decisions made on it can change the fate of people. This layer is at the same time very subtle, a little boring and largely unreadable now. This is a record of an era that has passed away. Anyway, Wharton herself wrote in her biography that the book was an attempt to write down a childhood world that no longer existed already in 1920.

For me, this book has one more important ability - it made me interested in the figure of the author, Edith Wharton. Wedded at the age of 23 with Edward Robbins Wharton, 12 years older than her, she traveled with him around the world, but divorced him later with no kids. She published travel diaries, books on interior design, gardening, as well as 15 novels, dozens of stories, novels and poetic translations. She was mentioned several times as a candidate for the Nobel Prize for Literature. Undoubtedly, she was far ahead of her times - hence my slight impression of absurdity when I look at her photos in shiffon dresses.

To sum up - this is an important book in the history of literature, interesting, though not thrilling, written in an excellent, thoroughly modern language. Definitely worth reading.

My rating: 8/10.


Author: Edith Wharton

Title: The Age of Innocence

Publishing House: Wydawnictwo WAB

Warsaw 2018
Translation: Anna Bańkowska
ISBN: 978-83-280-5598-8

Leela Corman, Unterzakhn

Po tegorocznej edycji Buy a book Wrocławskiego hospicjum dla dzieci (6-7 września 2019) moja biblioteka rozrosła się o 45 pozycji, ale również tempo czytania dramatycznie wzrosło. Ubiegłe dwa tygodnie przyniosły lekturę pięciu bardzo nierównych książek, rozbudziły mój apetyt na czytanie i spełniły kilka bibliofilskich marzeń. Tak właśnie w moje ręce trafiła książka Unterzakhn Leelai Corman. Wyjątkowe jest to, że jest to powieść graficzna, niepierwsza, jaką przeczytałam, ale wielkiego doświadczenia i rozeznania na tym polu nie mam.

Różne jak dwie krople czystej wody

Unterzakhn to historia dwóch sióstr, Fanyi i Esther Feinberg, które wybierają zupełnie różne ścieżki. Fanya dostaje szansę na nieformalną edukację i pomaga w gabinecie Broni, kobiecie, która pomaga innym kobietom podczas porodów, potrafi wywoływać poronienie niezagrażające życiu matki, zna się na ziołach i naturalnych metodach antykoncepcji. Esther z kolei pociąga świat błyskotek, trafia do burdelu Pani Lucille jako pomocnica, uczy się tańca i w wieku 13 lat zostaje zgwałcona przez jednego z klientów. Zaczyna więc pracować jako prostytutka, zostaje zauważona podczas jednego z wodewilów przez wpływowego krytyka i mecenasa sztuki i zostaje jego nałożnicą. W tle toczy się wielka historia - zakochany w Fanyi Sal zaciąga się do wojska i podczas walk traci nogę. Ojciec sióstr, Izaak, stracił swoją rodzinę w pogromach kozackich w Rosji w 1895 roku i rok później przypłynął do Nowego Jorku statkiem. Mimo całej swojej wiedzy Fanya zachodzi w ciążę z Salem, decyduje się zatrzymać dziecko i umiera przy porodzie, a maleństwem opiekuje się jej "występna" siostra.

Prosta historia, głęboki przekaz

Corman udaje się oddać realia epoki, ciężkie życie imigrantów na początku XIX wieku i w latach 20-tych, rozkwit secesji, bliską i trudną relację sióstr. Dotyka również trudnej sytuacji kobiet, braku wpływu na możliwość decydowania o ilości dzieci, drastycznych środkach podejmowanych, by ograniczyć liczbę niechcianego potomstwa. Fanya uparcie odrzuca zaloty i oświadczyny Sala, który decyduje się w końcu ożenić z Theresą, dziewczyną z sąsiedztwa, której nie kocha, bo uważa, że małżeństwo to instrument opresji kobiet i nie przyniesie jej nic dobrego. W ten sposób również sama wyrządza sobie krzywdę, jak również rodzinie Sala i jemu samemu. Sal jest przekonany, że Fanya jest miłością jego życia, więc porzuca rodzinę i włóczy się po ulicach wielkiego miasta, szukając swojej ukochanej. Odnajduje ją jednak zbyt późno...

Strona graficzna

Czarno-białe ilustracje, prosta, ekspresywna kreska, ręcznie pisany tekst z dużą ilością dobrze znanych nam słów ("pirogn", "idiotke"), zapożyczeń z różnych języków, niepoprawnego, przekręconego angielskiego sprawa, że książka jest bardzo dynamiczna i czyta się ją (i ogląda) z wielką przyjemnością. Kobieca perspektywa i kobiece dramaty, a jednocześnie głębokie, skomplikowane relacje bohaterów sprawiają, że książka jest wiarygodna i naprawdę poruszająca. Z przyjemnością do niej wrócę!

Moja ocena: 7/10


Leela Corman, Unterzakhn
Publishing House: Schocken Books
New York, 2012
ISBN 978-0-8052-4259-1

______________________________________________________________________________

After this year's Buy a book edition of the Wrocław's hospice for children (September 6-7, 2019), my library grew by 45 items, but also the reading rate increased dramatically. The past two weeks have brought five very uneven books, aroused my appetite for reading and fulfilled several bibliophile dreams. That's how the book Unterzakhn by Leela Corman came into my hands. It is unique that it is a graphic novel, not the first one I've read, but I do not have much experience and insight in this field.

Different as two drops of pure water

Unterzakhn is the story of two sisters, Fanya and Esther Feinberg, who choose completely different paths. Fanya gets a chance for informal education and helps in the office of Bronia, a woman who helps other women during childbirth, can cause a miscarriage that does not threaten the life of the mother, knows herbs and natural methods of contraception. Esther, in turn, is attracted to the world of trinkets, goes to the brothel of Mrs. Lucille as a helper, learns to dance and at the age of 13 is raped by one of the clients. So she starts working as a prostitute, she is noticed during one of the vaudevilles by an influential art critic and patron and becomes his concubine. In the background the wold's history is going on - Sal, in love with Fanya, enlists in the army and loses his leg during the war. The father of the sisters, Isaac, lost his family in the Cossack pogroms in Russia in 1895 and a year later came to New York by ship. Despite all her knowledge, Fanya becomes pregnant with Salem, decides to keep the baby and dies at childbirth, and her baby is looked after by her "mischievous" sister.

Simple story, deep message

Corman manages to reflect the realities of the era, the hard lives of immigrants in the early nineteenth century and in the 1920s, the flourishing of secession, close and difficult relationships between the sisters. It also depicts the difficult situation of women, the lack of influence on the ability to decide on the number of children, drastic measures taken to limit the number of unwanted offspring. Fanya stubbornly rejects Sal's courting and proposal, so he finally decides to marry Theresa, a girl from the neighborhood he doesn't love. Fanya perceives marriage as an instrument of female oppression that will not bring her any good. In this way she also harms herself, as well as the Sal's family and himself. Sal is convinced that Fanya is the love of his life, so he abandons his family and wanders the streets of the big city, looking for his beloved. However, he finds her too late ...

On the graphic side of the novel

Black and white illustrations, a simple, expressive line, handwritten text with a lot of well-known words ("pirogn", "idiot"), borrowings from various languages, incorrect, distorted English, the book is very dynamic and makes a great read. The female perspective and female dramas, as well as the deep, complicated relationships of the characters make the book credible and really moving. I will be happy to come back to it!

My rating: 7/10


Author: Leela Corman
Title: Unterzakhn
Publishing House: Schocken Books

New York, 2012
ISBN 978-0-8052-4259-1