Anne Frank, Dziennik Anny Frank (Het Achterhus)

Ważne świadectwo historyczne

Dziennik Anny Frank to książka powszechnie znana i ważna dla naszej kultury. W 2009 roku została wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO, co tylko potwierdziło należnej jej miejsce. Kiedy wpadła mi w ręce w niesamowicie zniszczonym, zaczytanym wydaniu (książka musiała być kiedyś szkolną lekturą), postanowiłam ją ocalić i zabrać do domu, ale też w końcu przeczytać.

Dorastanie w uwięzieniu

Anne Frank jest 13-latką, kiedy zaczyna prowadzić swój dziennik jeszcze w domu rodzinnym. Szybko jednak rodzina podejmuje decyzję o życiu w ukryciu, z porzuceniem swojego mieszkania i większości dobytku, i zamieszkaniu w kryjówce, zdani na łaskę ukrywających ich dobroczyńców. Tak oto 9 lipca 1942 roku 7 osób zaczyna mieszkać nad biurem w dawnej narzędziowni firmy ojca w Amsterdamie: matka i ojciec Ani, jej starsza siostra Margot, a także państwo Van Daam z synem Piotrem. Po kilku miesiącach dołącza do nich dentysta, Albert Dussel. Ania pokazuje smutną, ale przede wszystkim męczącą rzeczywistość skazanych na siebie w niewielkim metrażu ludzi, ich ciągle kłótnie, obawę o życie i czekający ich los, kłopoty z aprowizacją i psującym się jedzeniem, nieustanne włamania do siedziby firmy. Jako dojrzewająca dziewczyna sporo czasu poświęca też sobie – swojemu charakterowi, poczuciu niezrozumienia i samotności, ale także dojrzewaniu, zmianom zachodzącym zarówno w ciele (dziewczyna w zamknięciu dostaje pierwszej miesiączki, z Piotrem łączy ją pierwszy pocałunek), jak i w duszy.

Uniwersalny portret nastolatki

Wnioski? Nastolatki wszędzie są podobne i mają podobne rozterki. Sytuacja Ani – historycznie – jest nie do pozazdroszczenia, najtrudniejszy czas dojrzewania przyszedł w przymusowym zamknięciu i skazaniu na te same osoby i sytuacje, z utrudnionym dostępem do książek i wiedzy, a jednak trapią ją te same problemy, jak każdą inną nastoletnią dziewczynę. Młoda Żydówka wspomina swoje pierwsze zauroczenia i miłości, opisuje rozwijającą się relację z uwięzionym z nią dwa lata starszym Piotrem, poszukiwanie zrozumienia i przyjaźni. Ania stara się zrozumieć samą siebie, wyklarować jasne oceny sytuacji i swoje podejście moralne, a jednocześnie – jak każda nastolatka – jest wyjątkowo mało tolerancyjna wobec innych, samemu oczekując rozumienia wobec siebie.

Dramatyczne zakończenie

Dziennik urywa się po ostatnim wpisie z 1 sierpnia 1944 roku – zaledwie kilka dni później, 4 sierpnia, ich kryjówka została zdemaskowana, a cała rodzina wraz z opiekunami wywieziona do nazistowskich obozów koncentracyjnych. Anne zmarła na tyfus w obozie w Bergen-Belsen w lutym 1945 roku, niedługo przed wyzwoleniem obozu przez Brytyjczyków. W tymże obozie zmarły przed nią najpierw jej matka, a potem siostra. Wojnę przeżył tylko ojciec, Otto Frank, który odzyskał dzienniki córki i opublikował je w 1947 roku. Obecnie dom, w którym ukrywała się rodzina, jest zamieniony w muzeum.  Chociaż znałam zakończenie całej historii, ostatnią stronę książki czytałam kilkukrotnie. Mam wrażenie, że Ania dała się poznać jako bystra, ciekawa świata dziewczyna z ambicjami i sporym potencjałem (jej wpisy w dzienniku, choć często dziecinne, są napisana bardzo składnie). Tym bardziej szkoda zmarnowanego talentu, a przekładając tragedię rodziny na skalę wojny – szkoda milionów zmarnowanych żyć. Dlatego Dziennik Anne Frank to ważna i momentami zaskakująca lektura, nadal aktualna i ciekawa.

Moja ocena: 7/10.

Anne Frank, Dziennik Anny Frank
Wydawnictwo: Państwowy Instytut Wydawniczy, seria Biblioteka Powszechna, Warszawa 1960
Tłumaczenie: Zofia Jaremko-Pytowska
Liczba stron: 292
ISBN: brak

******************************************************************************

An Important Historical Testimony

The Diary of Anne Frank is a widely known book and important to our culture. In 2009, it was added to the UNESCO World Heritage List, which only confirmed its rightful place. When I came across it in an incredibly ragged, worn-out edition (the book must have been a required reading at school once), I decided to save it and take it home, but also to finally read it.

Growing Up in Imprisonment

Anne Frank is 13 years old when she begins keeping her diary while still at home. However, the family quickly decides to go into hiding, abandoning their apartment and most of their belongings and settling into a hideout, at the mercy of their benefactors. Thus, on July 9, 1942, seven people begin living above an office in the former tool shop of their father's company in Amsterdam: Anne's mother and father, her older sister Margot, and the Van Daams with their son Peter. After a few months, they are joined by dentist Albert Dussel. Anne portrays the sad, but above all, exhausting reality of people confined to their own small spaces: their constant quarrels, fear for their lives and the fate awaiting them, scarcity and state of food, and constant break-ins at the company headquarters. As a maturing girl, she also devotes considerable time to herself – her character, feelings of being misunderstood and lonely, but also to maturation, the changes taking place both in her body (the girl in confinement gets her first period, and she shares her first kiss with Piotr) and in her soul.

A Universal Portrait of a Teenage Girl

Conclusion? Teenagers everywhere are similar and face similar dilemmas. Ania's situation – historically – is unenviable; the most difficult period of adolescence came during forced confinement to the same people and situations, with limited access to books and knowledge. Yet she is plagued by the same problems as any other teenage girl. The young Jewish woman recalls her first crushes and sympathies, describes her developing relationship with Piotr, who was two years older and imprisoned with her, and her search for understanding and friendship. Anne struggles to understand herself, to clarify her assessment of the situation and her moral approach, and at the same time—like any teenager—she is exceptionally intolerant of others, at the same time expecting understanding towards herself.

Dramatic Ending

The diary ends after the last entry, dated August 1st, 1944. Just days later, on August 4th, their hiding place was discovered, and the entire family, along with their guardians, were deported to Nazi concentration camps. Anne died of typhus in the Bergen-Belsen camp in February 1945, shortly before the camp was liberated by the British. Her mother and then her sister preceded her in death in the same camp. Only her father, Otto Frank, survived the war, recovered his daughter's diaries and published them in 1947. Today, the house where the family hid is converted into a museum. Even though I knew the ending of the story, I read the last page of the book several times. I feel that Anne emerged as a bright, curious girl with ambition and considerable potential (her diary entries, though often childish, are written with great skill). It's all the more regrettable that talent was wasted, and, translating the family tragedy into the scale of war, it's a shame about the millions of lives wasted. Therefore, The Diary of Anne Frank is an important and at times surprising read, still relevant and interesting. 

My rating: 7/10.

Author: Anne Frank

Title: The Diary of Anne Frank
Publisher: State Publishing Institute, Biblioteka Powszechna series, Warsaw 1960
Translation: Zofia Jaremko-Pytowska
Number of pages: 292
ISBN: none

Rutu Moran, Zaduszki (The Property)

O Żydach i restytucji mienia w pewnym uproszczeniu

Bardzo rzadko sięgam po komiksy. Nie moja bajka, nigdy nie nauczyłam się ich czytać, a rysunki przeszkadzają mi w wyobrażaniu sobie świata przedstawionego. Ostatnio jednak zabłąkałam się w bibliotece miejskiej do sekcji komiksowej i skusiły mnie związane z obecną porą roku tytuły. Zaczęłam od listopadowo się kojarzących Zaduszek, ale tematyka zupełnie mnie zaskoczyła.

Przedwojenna historia i jej powojenne zakończenie

Urodzona w 1966 roku Rutu Modan to izraelska pisarka i ilustratorka. Angielski tytuł wydanego w 2012 roku komiksu Zaduszki brzmi The Property i jest zdecydowanie trafniejszy, a przynajmniej nastawia czytelnika na to, czego ten powinien się spodziewać. Starsza pani Regina Segal wraz ze swoją wnuczką Miką przylatuje z Izraela do Warszawy, by odzyskać swój majątek. Okazuje się jednak, że babcia skrywa tajemnicę z przeszłości, a sama restytucja mienia nie jest głównym powodem przyjazdu. W samolocie obie panie spotykają narzeczonego Cyli, córki Reginy, Awrama Jagodnika, który – jak się wkrótce okaże – również nie znalazł się tam przypadkowo. Kiedy Mika rozgląda się po mieście w niechcianym towarzystwie Awrama, jej babcia zaczyna rozwiązywać swoje przedwojenne sprawy. Szybko okazuje się, że Awram śledzi obie kobiety, by wyjaśnić sprawę majątku, Mika poznaje przewodnika po żydowskiej Warszawie Tomka Nowaka i szybko ląduje z nim w łóżku, a Regina odnajduje swoją miłość z młodości i jednocześnie ojca jej pierworodnego syna, Romana Górskiego.

Gruby kaliber

Rutu Modan wkłada w Zaduszki ciężki tematyczny kaliber – po pierwsze, trudny i kilka lat temu niezwykle żywy temat odszkodowań wojennych i oddawania majątku prawowitym właścicielom. Po drugie, dramat drugiej wojny światowej, rozdzielonych rodzin, oraz późniejszych powojennych tego konsekwencji. Autorka nie unika poruszania tematu trudnych relacji polsko-żydowskich, istniejących stereotypów. To było dla mnie zaskoczeniem, wydawało mi się, że tematyka komiksowa jest znacznie lżejsza.

Zepsuta broń

Kilka rzeczy wydało mi się nieuzasadnionych w komiksie. Po pierwsze, miałam wątpliwości co do zażyłości babci i wnuczki. Ich relacja wydawała mi się nieco sztuczna. Dwa, warszawski prawnik ćwiczący krav-magę na Mice podczas jej pierwszej wizyty w jego biurze – kompletnie nieprawdopodobne. Mika wskakuje Tomkowi do łóżka pierwszego dnia, kiedy się poznali. Wreszcie, Regina odstępuje swoich praw majątkowych w imię dawnej miłości. Polski tytuł Zaduszki wprowadza w błąd i w sumie ma z treścią niewiele wspólnego. Nie moja bajka.

Moja ocena: 5/10.

Rutu Modan, Zaduszki
Wydawnictwo: Kultura Gniewu, Warszawa 2013
Ilustracje: Rutu Modan
Tłumaczenie: Zuzanna Solakiewicz
Liczba stron: 224
ISBN: 978-83-60915-77-6

***************************************************************************

On Jews and property restitution

I rarely reach for comics. Not my cup of tea, I never learned to read them, and the drawings get in the way of my imagining the world depicted. Recently, however, I wandered into the comics section of the city library and was tempted by titles related to the current season. I started with The Property (Polish title All Soul’s Day, which is associated with November), but the subject matter completely surprised me.

Pre-war story – how it started and how it’s going

Rutu Modan, born in 1966, is an Israeli writer and illustrator. The English title of the comic All Souls' Day published in 2012 is The Property and is definitely more accurate, or at least it sets the reader up for what they should expect. An elderly lady, Regina Segal, and her granddaughter Mika, fly from Israel to Warsaw to reclaim their property. However, it turns out that the grandmother is hiding a secret from the past, and the restitution of property itself is not the main reason for their arrival. On the plane, both women meet Awram Jagodnik, the fiancé of Cyla, Regina's daughter. As it turns out soon – he is not there by accident. While Mika looks around the city in Awram's unwanted company, her grandmother begins to solve her pre-war affairs. It quickly turns out that Awram is following both women to solve the matter of the estate, Mika meets Tomek Nowak, a guide to Jewish Warsaw, and quickly ends up in bed with him, and Regina finds the love from her youth and the father of her firstborn son, Roman Górski.

Loaded comic

Rutu Modan puts a heavy thematic caliber into The Property - firstly, the difficult and a few years ago extremely lively topic of war compensation and returning property to its rightful owners. Secondly, the drama of World War II, separated families, and the later post-war consequences of this. The author does not avoid touching on the difficult Polish-Jewish relations, existing stereotypes. This was a surprise to me, it seemed to me that the comic book subject is much lighter.

In an unsuitable gun

Several things seemed unjustified to me in the comic. First, I had doubts about the intimacy and closeness between grandmother and granddaughter. Their relationship seemed a bit artificial to me. Second, a Warsaw lawyer practicing krav maga on Mika during her first visit to his office - completely improbable. Mika jumps into Tomek's bed the first day they meet. Finally, Regina gives up her property rights in the name of her old love. The Polish title All Souls' Day is misleading and has little to do with the content. It remains not my cup of tea.

My rating: 5/10.

Author: Rutu Modan
Title: The Property
Publisher: Kultura gniewu, Warszawa 2013
Ilustrations: Rutu Modan
Translation: Zuzanna Solakiewicz
Number of pages: 224
ISBN: 978-83-60915-77-6