Tradycyjna Japonia oczami obcokrajowca
Książką Japonia utracona
Alexa Kerra kończę moje literackie przygotowania do wyjazdu do Japonii. Sądzę,
że to znakomita pozycja na sam koniec, bo bardzo dokładnie przybliża klasyczne
sztuki japońskie, od teatru kabuki, poprzez sztukę kaligrafii, ikebanę,
ceremonię parzenia herbaty, po klasyczne japońskie domy na prowincji. Autor,
Amerykanin, który od dzieciństwa podróżował z rodzicami po świecie, stał się
znawcą i smakoszem tradycyjnej, przemijającej kultury japońskiej, której
znikanie opisuje.
Uważam, że książki Kerra nie
należy czytać na początku fascynacji kulturą japońską. O ile japońskie powieści
Joanny Bator opisują współczesne nurty w kulturze, a autorka stara się chwycić
i przedstawić tygiel bieżących wydarzeń, Kerr w dużej mierze skupia się na klasycznych
elementach kultury z wnikliwością i znawstwem. Fascynacja dawną Japonią,
wykształcenie, odpowiednie znajomości, płynne posługiwanie się językiem, a czasami
również łut szczęścia dały autorowi status insidera, któremu dane było zobaczyć
więcej japońskiej tradycji w najlepszym wydaniu, niż niejednemu Japończykowi. Z
drugiej jednak strony trzeba pamiętać, że mamy tu wgląd w Cepelię, sztuki
dawne, a dodatkowo książka powstała w 1993 roku w języku japońskim, więc ma już
ponad 30 lat. Może być więc i tak, jak w przypadku Japońskiego wachlarza
– z tego świata zostało jeszcze mniej.
Alex Kerr potrafi pisać o tym
świecie w sposób ciekawy i głęboko osobisty. Jednocześnie więc poznawanie dawnych
tradycji i kultury staje się biografią autora, z której dowiadujemy się, w jaki
sposób udało mu się tak zgłębić interesujące go tematy, zbudować unikalną
kolekcję rękodzieła, wejść w posiadanie zabytkowej architektury (której
utrzymanie i doprowadzenie do odpowiedniego stanu technicznego kosztowało go
dużo pracy i pieniędzy). Poznajemy świat pasjonata o ogromnej wrażliwości,
który jest w wielu miejscach lepiej zaznajomiony i oczytany z tradycji
japońskiej niż niejeden lokals, a z drugiej strony nie jest Japończykiem i na
zawsze będzie częściowo obcym, który z odrębnej perspektywy opisuje poznawany świat
– jednocześnie od środka i od zewnątrz.
Kerr jest mocno krytyczny wobec
zmian zachodzących w Japonii na wielu płaszczyznach – począwszy od niszczenia
środowiska naturalnego na niespotykaną skalę (betonowanie koryt rzek, wycinanie
lasów i obsadzanie wycinek równymi rzędami cedrów, zamienianie ogrodów na wysypane
piaskiem pustynie), poprzez niszczenie tradycyjnej zabudowy i budowanie na jej
miejscu wieżowców, aż po kurczące się trupy teatrów kabuki czy brak zrozumienia
dla sztuki ikebany. Jednak – przynajmniej w moim rozumieniu – mówimy to o
folklorze, o zachowywaniu tradycji i dbaniu o nią, a nie o codziennym życiu i
zmianach w nim zachodzących. W książce Kerra można wiec faktycznie przyjrzeć
się Japonii utraconej, elementom kultury, które już przeminęły, poznać dokładne
nazewnictwo niektórych elementów, ale nie poznamy Japonii obecnej. Zajrzymy
trochę pod kołderkę kultury i tradycji, poznamy losy autora i jego postrzeganie
Kraju Kwitnącej Wiśni, ale raczej trudno będzie dostrzec współczesny portret
kraju. Niemniej jednak warto!
Moja ocena: 7/10.
Alex Kerr, Japonia utracona
Wydawnictwo Karakter, Kraków 2019
Tłumaczenie z angielskiego: Maria Kwiecińska-Decker
Liczba stron: 288
ISBN: 978-83-66147-03-4
*******************************************************************************
Traditional Japan through the
eyes of a foreigner
With the book Lost Japan
by Alex Kerr, I am finishing my literary preparations for my trip to Japan. I
think this is an excellent book at the very end, because it presents classic
Japanese arts in great detail, from kabuki theatre, through the art of
calligraphy, ikebana, tea ceremony, to classic Japanese provincial
houses. The author, an American who has traveled around the world with his
parents since childhood, has become an expert and gourmet of the traditional,
ephemeral Japanese culture, the disappearance of which he describes.
I believe that Kerr's book should
not be read at the beginning of your fascination with Japanese culture. While
Joanna Bator's The Japanese Hand Fan describes contemporary trends in
culture, and the author tries to capture and present the melting pot of current
events, Kerr largely focuses on classic cultural elements with insight and
expertise. Fascination with ancient Japan, his own education, appropriate
connections, fluent use of the language, and sometimes a stroke of luck gave
the author the status of an insider who had the opportunity to see more of the
Japanese tradition at its best than many Japanese people. On the other hand, we
must remember that we have an insight into Cepelia, old ways, and the book was
written in Japanese in 1993, so it is over 30 years old. So it may be the same
as in the case of The Japanese Hand Fan - there is even less left of
this world.
Alex Kerr can write about this
world in an interesting and deeply personal way. At the same time, learning
about old traditions and culture becomes the biography of the author, from
which we learn how he managed to delve into the topics that interested him so
much, build a unique collection of handicrafts, and come into possession of
historic architecture (the maintenance of which and bringing it to an
appropriate technical condition cost him a lot of work and money). We get to
know the world of an enthusiast with great sensitivity, who is, in many places,
better acquainted and well-read with the Japanese tradition than many locals,
but on the other hand, he is not Japanese and will forever be partly a
foreigner, who describes the world he is exploring from a specific perspective
- inside and outside at the same time.
Kerr is highly critical of the
changes taking place in Japan on many levels - from the destruction of the
natural environment on an unprecedented scale (concreting of riverbeds, cutting
down forests and planting clear rows of cedars, turning gardens into
sand-strewn deserts), through the destruction of traditional architecture to build
skyscrapers, to the shrinking troupes of kabuki theaters and the lack of
understanding of the art of ikebana. However - at least in my
understanding - we are talking about folklore, about preserving traditions and
taking care of them, and not about everyday life and the changes that take
place in it. In Kerr's book, you can actually look at the lost Japan, the
elements of culture that have already passed away, and learn the exact names of
some parts of it, but you will not get to know the present Japan. We will look
a little under the blanket of culture and tradition, learn about the author's
fate and his perception of the Land of the Rising Sun, but it will be rather
difficult to see a contemporary portrait of the country. Nevertheless, it's
worth it!
My rating: 7/10.
Author: Alex Kerr
Title: Lost Japan. Last Glimpse of Beautiful Japan
Publishing House: Karakter, Kraków 2019
Translation from English: Maria Kwiecińska-Decker
Number of pages: 288
ISBN: 978-83-66147-03-4
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz