Andriej Kurkow, Kryptonim "Pingwin" (Smert' postronnego)

Historia pisarza nekrologów jako lekko przerażający i przesiąknięty czarnym humorem obraz Ukrainy

Kryptonim "Pingwin" to książka którą muszę szybko zapisać, ponieważ umknie mi równie szybko, jak ją przeczytałam. Aczkolwiek już dawno nie zdarzyło mi się przeczytać książki w przeciągu 24 godzin od zakupu.

To może słowo o tym, gdzie książka została "zdobyta" - na Nadodrzańskim Pchlim Targu, imprezie odbywającej się cyklicznie w sezonie letnim w każdą pierwszą sobotę miesiąca. Pchle Targi mają to do siebie, że wymagają sporo szczęścia i dużo spostrzegawczości, ale wynagradzają tych najbardziej wytrwałych.

Pingwin jako bohater literacki

Wiktor Zołotariew to dziennikarz Wiadomości Stołecznych, który specjalizuje się w pisaniu nekrologów - tzw. krzyżyków. Pracuje dla gazety, ale co dziwne, nekrologi pisane są przed śmiercią opisanych w nich osób. Wiktor dostaje od naczelnego dokumenty na dane osoby, i na ich podstawie tworzy swoje krótkie dzieła. Wbrew pozorom praca okazuje się niebezpieczna i Wiktor musi się przez jakiś czas ukrywać. Wkrótce okazuje się, że niektóre osoby pokazane przez dziennikarza znikają... Jeszcze jednym dziwactwem wyróżniającym Wiktora jest fakt, że mieszka z... pingwinem. Jest to metrowy pingwin królewski z wadą serca i depresją. Wiktor wziął go z zoo, kiedy instytucja nie była w stanie karmić wszystkich swoich zwierząt i musiała je oddać w dobre ręce. Pomiędzy pisarzem a zwierzęciem wytwarza się szczególna, delikatna więź. Pingwin Misza wzbudza wielką sympatię i jest najmocniejszym punktem powieści.

Ukraiński jesiotr drugiej świeżości

Sam fakt, że zoo oddaje zwierzęta w przypadkowe ręce świadczy o sytuacji kraju. Kiedy mężczyzna odwiedza zoo w poszukiwaniu osoby, która zna się na pingwinach, pracownica pyta, czy nie byłby zainteresowany przyjęciem żmii. Nekrologi - zlecenia, które nieświadomie pisze Wiktor (bez żadnej złej woli) pokazują najważniejszych ludzi w państwie w jak najgorszym świetle. Służba zdrowia nie funkcjonuje i dziennikarz musi wręczyć sowitą łapówkę sanitariuszom z karetki, by zabrali starego pracownika zoo do szpitala. Mężczyzna nie dostaje tam żadnych leków, tylko czeka na śmierć. Natomiast pieniądze sprawiają, że dobycie serca 4-miesięcznego dziecka na przeszczep dla pingwina nie jest żadnym problemem.

Laurkę Ukrainie wystawia Kurkow jak najgorszą i pełną czarnego humoru.

Bezpańskie królestwo

Jedyny moment, który zapadł mi w pamięć i który chciałabym "ocalić od zapomnienia" to moment, kiedy Wiktor idzie do mieszkania zmarłego pingwinologa, Pidpałego, opiekuna Miszy z zoo, by zgodnie z jego życzeniem zniszczyć jego dobytek:

"Siedział teraz pośród rzeczy i papierów, które nie należały już do nikogo. Pośród całego świata, pozostawionego bez swojego pana i stwórcy" (s. 155).

Sama borykam się z nadmiarem przedmiotów w swoim mieszkaniu (zwłaszcza książek!), więc czasami taki zimny prysznic jest mi potrzebny.

Nie przekonała mnie ta książka - zabrakło mi w niej jakiejś głębi, czegoś, co bym mogła zapamiętać, zachwycić się. Czyta się sprawnie, ale za tydzień nie będę jej w ogóle pamiętać.

Moja ocena: 4/10

Andriej Kurkow, Kryptonim "Pingwin"
Wydawnictwo Znak
Kraków 2004
Tłumaczyła: Agnieszka Lubomira Piotrowska
ISBN: 83-240-0390-8

_____________________________________________________________________

The story of the obituary writer as a slightly frightening and blackly humorous image of Ukraine

Death and the Penguin is a book that I needed to make notes quickly, because it escapes me already. Although I have to admit that it's been a while since I've read a book within 24 hours from purchase.

So just one word on where the book was "caught" - on the Nadodrze Flea Market, an event taking place in the summer season on every first Saturday of each month. Flea markets have it to themselves that they require a bit of luck and a lot of perceptiveness, but they reward the most persistent.

Penguin as a literary hero

Wiktor Zołotariew is a journalist of a local newspaper on Kiev, who specializes in writing obituaries - the so-called crosses. He works for the newspaper, but strangely, the obituaries are written before the deaths of the people described in them. Wiktor gets documents from the chief and creates short notes based on them. Contrary to appearances, the work turns out to be dangerous and Wiktor has to go into hiding for some time. Soon it turns out that some of the people described by the journalist are disappearing ... Another peculiarity that distinguishes Wiktor is the fact that he lives with ... a penguin. It is a one-meter tall royal penguin with a heart defect and depression. Wiktor took him from the zoo, when the institution was unable to feed all its animals and had to give them away in good hands. A special, delicate bond is created between the writer and the animal. Penguin Misza arouses great sympathy and is the strongest point of the novel.

Ukrainian sturgeon of second freshness

The mere fact that the zoo gives animals in random hands testifies to the situation of the country. When a man visits the zoo in search of a person who knows penguins, the employee asks if he would be interested in accepting a viper. Obituaries - orders that Viktor unknowingly writes (without any ill will) show the most important people in the state in the worst possible light. The health service does not function and the journalist has to give a bribe to the paramedics from the ambulance to take the old zoo employee to the hospital. The man does not get any medication there, he just waits for death. On the other hand, money makes it difficult to get the heart of a 4-month-old baby for the transplant for the penguin.

The depiction of Ukraine by Kurkow is quite dark and full of black humor.

A stray kingdom

The only moment that I wish to remember and which I would like to "save from oblivion" is the moment when Wiktor goes to the apartment of the deceased penguinologist, Pidpaly, Misza's zoo caretaker, in order to destroy his belongings as he wished before death:

"He sat now among things and papers that no longer belonged to anyone, among all the world left without his master and creator" (p. 155).

I was not convinced by this book - it lacked some depth, something that I could remember and admire. It reads well, but in a week I will not remember it at all.

I struggle with the excess of items in my apartment (especially books!), so sometimes an awakening remark of this sort is exactly what I need.

My rating: 4/10

Author: Andriej Kurkow

Title: Death and the Penguin

Publishing House: Znak

Cracow 2004

Translated by: Agnieszka Lubomira Piotrowska

ISBN: 83-240-0390-8

Ismail Kadare, Wypadek

Śledztwo badające śmierć dwojga kochanków jako pretekst do rozważań o naturze ludzkich relacji

Bardzo lubię, kiedy jedna lektura prowadzi w naturalny sposób do następnej. Nie tracę wtedy czasu na wybieranie książek, co paradoksalnie zabiera mi najwięcej czasu. Dlatego po przeczytaniu Następcy, który mnie zachwycił, sięgnęłam bez wahania po Wypadek tego samego autora. I spotkało mnie rozczarowanie.

Historia pewnego romansu

Wypadek jest retrospektywnym spojrzeniem na historię związku starszego pracownika Rady Europejskiej Besforta Y. i młodej dziewczyny, studentki, Roveny. Oboje pochodzą – oczywiście – z Albanii, ale tło historyczne nie jest tak dominujące. Kochankowie wracali z hotelu na lotnisko taksówką, kiedy kierowca zobaczył w tylnym lusterku coś tak zaskakującego, że stracił panowanie nad kierownicą i auto spadło w przepaść. Albańczycy zginęli na miejscu, kierowca przeżył, ale nie był w stanie powiedzieć, co go tak zszokowało. Mówi tylko, że pasażerowie „próbowali się całować” – ale co to oznacza? Jak można „próbować” się całować?

Poprzesuwana narracja

Powieść podzielona jest na trzy części – pierwsza, wprowadzenie w kryminalną historię, zawiera zeznania taksówkarza i dociekania badacza. W drugiej dociekliwy narrator, Badacz wypadku, oddaje głos na przemian Besfortowi i Rovenie, by odtworzyć historię ich związku i dostrzec, co doprowadziło do tragedii. W ostatniej, trzeciej części, samodzielnie prowadzi śledztwo, by dojść do zaskakujących wniosków.

Podobno ta powieść Kadare jest o tyle wyjątkowa, że polityki jest w niej stosunkowo mało. Z tym się zgadzam, chociaż krytyczne uwagi pod adresem Albanii i jej tajnych służb też się zdarzają ("Jak zwykle albańscy agenci przystąpili do działań wtedy, kiedy inni już je dawno zakończyli", s. 17). Dla mnie siła Kadare leży właśnie w wydźwięku politycznym jego powieści, w zwracaniu uwagi czytelnika na kwestie bałkańskie i skomplikowane relacje zamieszkujących ten region narodowości. "Wszędzie na świecie wrzawa wydarzeń toczących się na powierzchni kontrastuje ze skrytymi głęboko w głuchej ciszy ich prapoczątkami, nigdzie jednak ta różnica nie jest tak wielka, jak na Bałkanach" (s. 30). W Wypadku tych uwag jest naprawdę niewiele, co sprawia, że książka z jednej strony staje się uniwersalna (te wydarzenia mogłyby toczyć się wszędzie), a z drugiej strony może traci trochę pazura.

Nawiązania literackie

Bezpośrednia wskazówka do kolejnej lektury jest wskazana przez pisarza - Besfort prosi Rovenę o przeczytanie Opowiadania o nieopatrznym ciekawskim Miguela de Cervantesa, stanowiące część Don Kichota (którego, wstyd przyznać, znam tylko we fragmentach). To opowieść o potwornie zazdrosnym mężu,który podejrzewa swoją żonę o niestałość, i prosi najlepszego przyjaciela o uwiedzenie jej. Ten się zgadza i najpierw nie wkłada w to serca, więc przyjaciel jest na niego zły. Potem uwodzi żonę, ale nie przyznaje się do tego. Faktycznie zdradzając kobieta cieszy się lepszą opinią niż będąc wierną żoną. Besfort uważa, że ta historia doskonale oddaje jego relacje z Roveną, której jednak nigdy nie dopuszcza blisko do siebie i z czasem zaczyna traktować jak call girl.

Powieść, która zaczęła się jak klasyczny kryminał, niepostrzeżenie zamieniła się w zagadkowe dzieło obyczajowe. Czasami mam jednak wrażenie, że niektóre książki wpuszczają mnie do środka i pozwalają się zaangażować i śledzić wszystkie wątki, a niektóre pozostawiają mnie na zewnątrz (i z zaangażowaniem, i ze zrozumieniem powieści). Tak było właśnie z Wypadkiem. Zostałam na zewnątrz.

Moja ocena: 6/10

Ismail Kadare, Wypadek
Wydawnictwo Świat Książki
Warszawa 2013
Tłumaczyła Dorota Horodyska
ISBN: 978-83-7943-109-0

________________________________________________________________________

An investigation on the death of two lovers as a pretext for considering the nature of human relationships

I really like it when one reading leads naturally to the next one. I do not waste time selecting books, which paradoxically takes me the longest. Therefore, after reading The Successor which delighted me, I reached without hesitation for The Accident of the same author. And here - I was disappointed.

A story of a romance

The Accident is a retrospective look at the history of the relationship between the employee of the European Council, Besfort Y. and a young girl, a student, Rovena. They both come - of course - from Albania, but the historical background is not so dominant. Lovers were returning from the hotel to the airport by taxi, when the driver saw something so surprising in the rearview mirror that he lost control of the wheel and the car fell into the abyss. Albanians were killed on the spot, the driver survived, but he could not say what shocked him so much. He only says that the passengers "tried to kiss" - but what does this mean? How can one "try" to kiss?

Complicated narrative 

The novel is divided into three parts - the first, the introduction to the criminal story, contains the testimony of the taxi driver and investigating made by the researcher. In the second, the inquisitive narrator, the Investigator of the accident, gives a voice alternately to Besfort and Rovena to recreate the history of their relationship and see what had led to the tragedy. In the last, third part, he independently conducts an investigation to arrive at surprising conclusions. 

Apparently, this novel by Kadare is quite unusual for him because politics doesn't play te major role. I agree with that, although critical remarks about Albania and its secret service also appear ("As usual, Albanian agents took action when others have already ended it long ago", p. 17). For me, Kadare's strength lies precisely in the political overtones of his novels, in drawing the reader's attention to the Balkan issues and the complicated relations of the nations inhabiting this region. "Everywhere in the world the turmoil of events taking place on the surface contrasts with their secrets hidden deep in the silence, but nowhere is this difference as great as in the Balkans" (p. 30). Political remarks are few and not prominent which makes the book on the one hand universal (these events could happen everywhere), but on the other hand - Kadare looses one of his biggest strengths.

Literary references 

A direct hint for the next reading is indicated by the writer - Besfort asks Rovena to read The Impertinently Curious Man by Miguel de Cervantes, which is part of Don Quixote (which I am ashamed to admit, I know only in fragments). It is a story of a horribly jealous husband who suspects his wife of unfaithfulness, and asks his best friend to seduce her. The friend, Lothario, agrees and tries to avoid the task at first, which only enrages the husband. Therefore Lothario decides to seduce the wife (and he is successful), but he does not admit it. So paradoxically, the wife in her husband's eyes is now better and purer than when she has actually been faithful to him. Besfort thinks that this story perfectly reflects his relationship with Rovena, who, however, he never allows close to himself and, over time, he begins to treat as a call girl.

The novel, which began as a classic detective story, imperceptibly turned into a puzzling social novel. Sometimes, however, I have the impression that some books let me in and engage me, and some leave me outside (both with commitment and understanding of the novel). That was the case with The Accident. I stayed outside.

My rating: 6/10 

Author: Ismail Kadare

Title: The Accident

Publishing House: Świat Książki

Warsaw 2013

Translated by: Dorota Horodyska

ISBN: 978-83-7943-109-0