Dziewiętnasta powieść pisarki Iris Murdoch, w 1978 roku nagrodzona Bookerem.
Charles Arrowby, emerytowany reżyser teatralny i aktor, osiedla się w niewielkiej miejscowości w posiadłości Shruff End, dość mocno oddalonej od sąsiadów, z pięknym i momentami przerażającym widokiem na Morze Północne. Teoretycznie, usiłuje uciec od swojej przeszłości, uporządkować ją, zacząć spisywać wspomnienia. W praktyce - jego dawne życie dopada go, zjeżdżają się znajomi z Londynu, ale przede wszystkim spotyka miłość z czasów swojej młodości, Hartley. Kobieta jest od wielu lat mężatką, matką adoptowanego syna, Tytusa, a Charles zaczyna za nią - dość dosłownie - szaleć.
Są takie książki, które mimo, że czyta się powoli i są nieco przegadane, to nie chce się, żeby się skończyły. Tak właśnie było z książką Murdoch. Charles Arrowby opisuje swoje życie z nużącą wręcz dokładnością (chociaż opisy jego posiłków dla mnie były fascynujące), skupia się na detalach, zamęcza niemal czytelnika swoją gadatliwością. Jednak jest to w pewien sposób przyjemne, można się w trakcie lektury zrelaksować, odprężyć, popłynąć ze snutą w powolnym tempie opowieścią. Powieść naśladuje pamiętnik, początkowo skupiający się na przeszłości bohatera, przyczynach, dla których znalazł się na odludziu. Stopniowo jednak akcja zaczyna przenosić się do teraźniejszości, a bieżące wydarzenia zajmują coraz więcej miejsca. Co ważne, pojawiają się cytowane w całości listy od przyjaciół, które wprowadzają jeden z najważniejszych tematów powieści, czyli rozdźwięk pomiędzy rzeczywistością a wyobrażeniami głównego bohatera, ale tu potrzebne jest słowo komentarza. Charles był związany z Hartley, kiedy był jeszcze bardzo młody, za swoich nastoletnich lat. Mimo wielu kolejnych związków z kobietami, rozbitych małżeństw i romansów, które ma na swoim koncie, uważa, że Hartley była jego jedyną prawdziwą miłością. Para była zaręczona, ale to dziewczyna zerwała zaręczyny prawie nie podając powodu i wyprowadziła się z miasta bez śladu. Spotkanie z nią po tylu latach stanowi dla bohatera szok, ale równocześnie wyzwala wspomnienia z lat młodości, a kilka bardzo emocjonalnych rozmów z kobietą umacnia go w przekonaniu, że jej mąż jest tyranem i brutalem, z którym nie jest ona szczęśliwa. Charles w desperacji porywa Hartley i przetrzymuje w swojej posiadłości, ale ona pragnie wrócić do domu i w końcu zostaje wypuszczona do męża, z którym emigruje do Australii. Mimo jasnych słów Hartley, jej niechęci do wracania do przeszłości, Charles cały czas interpretuje jej słowa i zachowania na swoją korzyść, co doprowadza do przygnębiającego przetrzymywania kobiety w jego domu. Nawet bez przytaczanych opinii przyjaciół Charlesa czytelnik szybko dostrzega, że na narracji mężczyzny nie można polegać. Wyobrażenia zastępują mu zdrowy rozsądek.
Morze, stanowiące tytuł i tło opowieści, staje się poniekąd jej bohaterem, a stany duchowe bohatera odzwierciedlają się w jego powierzchni. Na samym początku książki pojawia się potwór z głębin, którego jednak nie widział nikt inny, i który - co dziwniejsze - nie odstrasza bohatera od pływania w morzu. Co jakiś czas pojawia się również wątek fok, które spotykają wszyscy oprócz głównego bohatera. W przedostatnim rozdziale, który zawierał piękne katharsis, Charles w końcu widzi w morzu upragnione foki. Odbicie duszy? Może to pewne uproszczenie, ale innego wytłumaczenia nie widzę. Ponadto morze jest również żywiołem, którego ludzie się boją i który szanują. Charles ma niebezpieczny wypadek, kiedy zostaje wepchnięty do morskiej kipieli i cudem uratowany przez swojego kuzyna, tajemniczego Jamesa, w morzu topi się również inna ważna dla powieści postać. To opisy morza, jego faktury, rytmu fal, pogody danego dnia wyznaczają nastrój powieści.
Wspomniałam również postać Jamesa. To bogaty kuzyn Charlesa, którego matka ginie w katastrofie lotniczej. James wybiera nieoczywistą karierę w wojsku, pracuje w Indiach i interesuje się buddyzmem i ezoteryką. Jego sylwetka jest nakreślona niewyraźnie, mnóstwo w nim zagadek i możemy go poznać również częściowo z relacji innych. Ukazuje się nam jako osoba nie do końca zgodna z opisami Charlesa, i znów wkrada nam się rozbieżność pomiędzy postrzeganiem świata przez głównego bohatera, a przez czytelnika.
Mimo więc przegadania (bo książka mogłaby spokojnie być dużo krótsza) i pewnego rodzaju męczącej narracji czytało mi się sążnistą powieść Iris Murdoch bardzo dobrze. Dla mnie książka jest również dowodem na istnienie pewnego rodzaju tendencji czy wręcz mody w literaturze, bo sądzę, że obecnie na Bookera nie miałaby już szans.
Iris Murdoch, Morze, morze
Państwowy Instytut Wydawniczy
Warszawa 1986
Tłumaczenie: Wiesława Schaitterowa
ISBN: brak
____________________________________________________________________________
The nineteenth novel by the writer Iris Murdoch, awarded in 1978 with the Booker Prize.
Charles Arrowby, a retired theater director and actor, settles in a small town in the Shruff End estate, quite far from the neighbors, with a beautiful and at times scary view of the North Sea. Theoretically, he tries to escape from his past, organize himself, start writing memoirs. In practice - his old life grabs a hold of him, friends from London come to visit, but most of all he meets the love from his youth, Hartley. The woman has been married for many years, she is a mother of adopted son, Titus, and Charles is starting to fall for her - quite literally - crazy.
There are books that, although they are slow to read and are somewhat overspoken, we do not want them to end. That's how it was with the book by Murdoch. Charles Arrowby describes his life with a tedious accuracy (although the descriptions of his meals were fascinating for me), he focuses on details, he almost tortures his readers with his verbosity. However, it is somewhat pleasant, you can relax, and go along with a slow story. The novel imitates the diary, initially focusing on the hero's past, the reasons for which he found himself in this remote area. Gradually, however, the action begins to move to the present, and current events take up more and more space. What is important, there are quoted letters from friends, which introduce one of the most important topics of the novel, that is the gap between the reality and the main character's imaginations, but here the word of comment is needed. Charles was associated with Hartley when he was still very young, in his teenage years. In spite of many subsequent relationships with women, broken marriages and romances that he had, he believes that Hartley was his only true love. The couple was engaged, but the girl broke off the engagement almost without giving a reason and moved out of the city without a trace. Meeting with her after so many years is a shock for the protagonist, but at the same time releases memories of their youth, and several very emotional conversations with this woman strengthens Arrowby's belief that her husband is a tyrant and a brute with whom she is unhappy. Charles desperately kidnaps Hartley and holds her on his property, but she only wants to return home and finally gets released to her husband with whom she emigrates to Australia. Despite Hartley's clear words, her reluctance to return to the past, Charles continues to interpret her words and behavior in his favor, which leads to the depressing detention of a woman in his home. Even without the opinions of Charles's friends given in the book, the reader quickly notices that man's narration can not be relied on. Imaginations are replaced by common sense.
The sea, constituting the title and background of the story, becomes its hero in a certain way, and the hero's spiritual states are reflected in its surface. At the very beginning of the book a monster from the depths appears, which, however, no one else has seen, and who - strangely - does not detest the hero from swimming in the sea. From time to time, there is also a thread of seals that everyone else but the main character encounters. In the penultimate chapter, which contained a beautiful catharsis, Charles finally sees the longed-for seals in the sea. The reflection of the soul? Maybe it's a simplification, but I can not see any other explanation. In addition, the sea is also an element that people are afraid of and which they respect. Charles has a dangerous accident, when he is pushed into the sea surf and is miraculously saved by his cousin, the mysterious James, in the sea also melts another important figure for the novel. The the descriptions of the sea, its textures, the rhythm of the waves, the weather of the day dictate the mood of the novel.
Also the figure of James, Arrowby's cousin, is worth mentioning. He is a rich, his mother had died in a plane crash. James chooses a non-obvious career in the army, works in India and is interested in Buddhism and esoteric. His silhouette is drawn indistinctly, unclearly, with lots of puzzles. We can also get to know him partly from other people's accounts. And again, he appears to us as a person not entirely consistent with Charles's descriptions, and the gap between the perception of the world by the main character and the reader appears very vividly.
So despite its verbosity (because the book could easily be a lot shorter) and a kind of tiring narrative, I've read the vast novel by Iris Murdoch with pleasure. For me, the book also proves an existence of some kind of a trend or even fashion in literature, because I think that at present it would not stand a chance for the Booker Prize.
Author: Iris Murdoch
Title: The sea, the sea
Publishing House: Państwowy Instytut Wydawniczy
Warszawa 1986
Translated by: Wiesława Schaitterowa
ISBN: none given
Charles Arrowby, emerytowany reżyser teatralny i aktor, osiedla się w niewielkiej miejscowości w posiadłości Shruff End, dość mocno oddalonej od sąsiadów, z pięknym i momentami przerażającym widokiem na Morze Północne. Teoretycznie, usiłuje uciec od swojej przeszłości, uporządkować ją, zacząć spisywać wspomnienia. W praktyce - jego dawne życie dopada go, zjeżdżają się znajomi z Londynu, ale przede wszystkim spotyka miłość z czasów swojej młodości, Hartley. Kobieta jest od wielu lat mężatką, matką adoptowanego syna, Tytusa, a Charles zaczyna za nią - dość dosłownie - szaleć.Są takie książki, które mimo, że czyta się powoli i są nieco przegadane, to nie chce się, żeby się skończyły. Tak właśnie było z książką Murdoch. Charles Arrowby opisuje swoje życie z nużącą wręcz dokładnością (chociaż opisy jego posiłków dla mnie były fascynujące), skupia się na detalach, zamęcza niemal czytelnika swoją gadatliwością. Jednak jest to w pewien sposób przyjemne, można się w trakcie lektury zrelaksować, odprężyć, popłynąć ze snutą w powolnym tempie opowieścią. Powieść naśladuje pamiętnik, początkowo skupiający się na przeszłości bohatera, przyczynach, dla których znalazł się na odludziu. Stopniowo jednak akcja zaczyna przenosić się do teraźniejszości, a bieżące wydarzenia zajmują coraz więcej miejsca. Co ważne, pojawiają się cytowane w całości listy od przyjaciół, które wprowadzają jeden z najważniejszych tematów powieści, czyli rozdźwięk pomiędzy rzeczywistością a wyobrażeniami głównego bohatera, ale tu potrzebne jest słowo komentarza. Charles był związany z Hartley, kiedy był jeszcze bardzo młody, za swoich nastoletnich lat. Mimo wielu kolejnych związków z kobietami, rozbitych małżeństw i romansów, które ma na swoim koncie, uważa, że Hartley była jego jedyną prawdziwą miłością. Para była zaręczona, ale to dziewczyna zerwała zaręczyny prawie nie podając powodu i wyprowadziła się z miasta bez śladu. Spotkanie z nią po tylu latach stanowi dla bohatera szok, ale równocześnie wyzwala wspomnienia z lat młodości, a kilka bardzo emocjonalnych rozmów z kobietą umacnia go w przekonaniu, że jej mąż jest tyranem i brutalem, z którym nie jest ona szczęśliwa. Charles w desperacji porywa Hartley i przetrzymuje w swojej posiadłości, ale ona pragnie wrócić do domu i w końcu zostaje wypuszczona do męża, z którym emigruje do Australii. Mimo jasnych słów Hartley, jej niechęci do wracania do przeszłości, Charles cały czas interpretuje jej słowa i zachowania na swoją korzyść, co doprowadza do przygnębiającego przetrzymywania kobiety w jego domu. Nawet bez przytaczanych opinii przyjaciół Charlesa czytelnik szybko dostrzega, że na narracji mężczyzny nie można polegać. Wyobrażenia zastępują mu zdrowy rozsądek.
Morze, stanowiące tytuł i tło opowieści, staje się poniekąd jej bohaterem, a stany duchowe bohatera odzwierciedlają się w jego powierzchni. Na samym początku książki pojawia się potwór z głębin, którego jednak nie widział nikt inny, i który - co dziwniejsze - nie odstrasza bohatera od pływania w morzu. Co jakiś czas pojawia się również wątek fok, które spotykają wszyscy oprócz głównego bohatera. W przedostatnim rozdziale, który zawierał piękne katharsis, Charles w końcu widzi w morzu upragnione foki. Odbicie duszy? Może to pewne uproszczenie, ale innego wytłumaczenia nie widzę. Ponadto morze jest również żywiołem, którego ludzie się boją i który szanują. Charles ma niebezpieczny wypadek, kiedy zostaje wepchnięty do morskiej kipieli i cudem uratowany przez swojego kuzyna, tajemniczego Jamesa, w morzu topi się również inna ważna dla powieści postać. To opisy morza, jego faktury, rytmu fal, pogody danego dnia wyznaczają nastrój powieści.
Wspomniałam również postać Jamesa. To bogaty kuzyn Charlesa, którego matka ginie w katastrofie lotniczej. James wybiera nieoczywistą karierę w wojsku, pracuje w Indiach i interesuje się buddyzmem i ezoteryką. Jego sylwetka jest nakreślona niewyraźnie, mnóstwo w nim zagadek i możemy go poznać również częściowo z relacji innych. Ukazuje się nam jako osoba nie do końca zgodna z opisami Charlesa, i znów wkrada nam się rozbieżność pomiędzy postrzeganiem świata przez głównego bohatera, a przez czytelnika.
Mimo więc przegadania (bo książka mogłaby spokojnie być dużo krótsza) i pewnego rodzaju męczącej narracji czytało mi się sążnistą powieść Iris Murdoch bardzo dobrze. Dla mnie książka jest również dowodem na istnienie pewnego rodzaju tendencji czy wręcz mody w literaturze, bo sądzę, że obecnie na Bookera nie miałaby już szans.
Iris Murdoch, Morze, morze
Państwowy Instytut Wydawniczy
Warszawa 1986
Tłumaczenie: Wiesława Schaitterowa
ISBN: brak
____________________________________________________________________________
The nineteenth novel by the writer Iris Murdoch, awarded in 1978 with the Booker Prize.
Charles Arrowby, a retired theater director and actor, settles in a small town in the Shruff End estate, quite far from the neighbors, with a beautiful and at times scary view of the North Sea. Theoretically, he tries to escape from his past, organize himself, start writing memoirs. In practice - his old life grabs a hold of him, friends from London come to visit, but most of all he meets the love from his youth, Hartley. The woman has been married for many years, she is a mother of adopted son, Titus, and Charles is starting to fall for her - quite literally - crazy.
There are books that, although they are slow to read and are somewhat overspoken, we do not want them to end. That's how it was with the book by Murdoch. Charles Arrowby describes his life with a tedious accuracy (although the descriptions of his meals were fascinating for me), he focuses on details, he almost tortures his readers with his verbosity. However, it is somewhat pleasant, you can relax, and go along with a slow story. The novel imitates the diary, initially focusing on the hero's past, the reasons for which he found himself in this remote area. Gradually, however, the action begins to move to the present, and current events take up more and more space. What is important, there are quoted letters from friends, which introduce one of the most important topics of the novel, that is the gap between the reality and the main character's imaginations, but here the word of comment is needed. Charles was associated with Hartley when he was still very young, in his teenage years. In spite of many subsequent relationships with women, broken marriages and romances that he had, he believes that Hartley was his only true love. The couple was engaged, but the girl broke off the engagement almost without giving a reason and moved out of the city without a trace. Meeting with her after so many years is a shock for the protagonist, but at the same time releases memories of their youth, and several very emotional conversations with this woman strengthens Arrowby's belief that her husband is a tyrant and a brute with whom she is unhappy. Charles desperately kidnaps Hartley and holds her on his property, but she only wants to return home and finally gets released to her husband with whom she emigrates to Australia. Despite Hartley's clear words, her reluctance to return to the past, Charles continues to interpret her words and behavior in his favor, which leads to the depressing detention of a woman in his home. Even without the opinions of Charles's friends given in the book, the reader quickly notices that man's narration can not be relied on. Imaginations are replaced by common sense.
The sea, constituting the title and background of the story, becomes its hero in a certain way, and the hero's spiritual states are reflected in its surface. At the very beginning of the book a monster from the depths appears, which, however, no one else has seen, and who - strangely - does not detest the hero from swimming in the sea. From time to time, there is also a thread of seals that everyone else but the main character encounters. In the penultimate chapter, which contained a beautiful catharsis, Charles finally sees the longed-for seals in the sea. The reflection of the soul? Maybe it's a simplification, but I can not see any other explanation. In addition, the sea is also an element that people are afraid of and which they respect. Charles has a dangerous accident, when he is pushed into the sea surf and is miraculously saved by his cousin, the mysterious James, in the sea also melts another important figure for the novel. The the descriptions of the sea, its textures, the rhythm of the waves, the weather of the day dictate the mood of the novel.
So despite its verbosity (because the book could easily be a lot shorter) and a kind of tiring narrative, I've read the vast novel by Iris Murdoch with pleasure. For me, the book also proves an existence of some kind of a trend or even fashion in literature, because I think that at present it would not stand a chance for the Booker Prize.
Author: Iris Murdoch
Title: The sea, the sea
Publishing House: Państwowy Instytut Wydawniczy
Warszawa 1986
Translated by: Wiesława Schaitterowa
ISBN: none given
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz