Banana Yoshimoto Kuchnia (Kitchin)

Debiut z 1988 roku, przetłumaczony i wydany w Polsce w 2004. Na pewno czytałam o tej książce pochlebny artykuł w Wysokich Obcasach, a potem ktoś z bliskich znajomych powiedział mi, że nie warto. Po wielu latach pojawiła się okazja, by zweryfikować cudze opinie i wystawić własną. A własna jest dobra.
Kuchnia to w zasadzie, w wydaniu Instytutu Literackiego, dwa krótkie opowiadania - tytułowe oraz Moonlight Shadow. Pierwsze zaczyna się w kuchni właśnie, które bohaterka, Mikage Sakurai, uwielbia. Jest to zawsze jej ulubione pomieszczenie w domu, w którym czuje się bezpiecznie. Mikage straciła rodziców w wypadku i wychowywała ją babcia. Poznajemy ją w momencie krótko po śmierci jej opiekunki, kiedy musi sobie ułożyć życie na nowo.
Podróż o Japonii jest jednym z moich marzeń, dlatego kiedy wpada mi w ręce coś japońskiego, już tego z rąk nie wypuszczam. Dlatego oprócz warstwy narracji, wydarzeń, dla mnie ważny był również poziom realizmu i tego, co o Japonii będę w stanie wyciągnąć. Mikage musi więc pozbyć się mieszkania, w którym mieszkała z babcią, bo jest ono dla niej za duże i zbyt drogie. Chętnie więc korzysta z okazji, kiedy Yuichi Tanabe, znajomy jej babci z kwiaciarni, oferuje jej miejsce w mieszkaniu jego i jego matki Eriko, i zajmuje kanapę w salonie. Rozwija swoje kuchenne pasje, uczy się gotowania, i cała książka obraca się wobec tematu jedzenia, a co za tym idzie - kuchni. W końcu Mikage dostaje pracę jako asystentka słynnej kucharki.
W międzyczasie matka (a technicznie rzecz biorąc ojciec) Yuichiego, Erika, zostaje zamordowana. Tym razem to Yuichi potrzebuje pomocy, więc Mikage spędza z nim trochę czasu i powoli zaczyna kiełkować między nimi uczucie. Piękne i bardzo subtelne jest napięcie między młodymi, ile są w stanie dla siebie zrobić, jakie to nowe uczucie jest delikatne i kruche. To chyba urok tej książki, wraz z ciepłem i ogromną wrażliwością autorki.
Moonlight Shadow to opowiadanie o godzeniu się ze śmiercią i wychodzeniu z żałoby. Satsuki traci w wypadku samochodowym swojego chłopaka Hitoshiego, a jego młodszy brat, Hiragii, swoją dziewczynę, Yumiko. Znów opowiadanie zasadza się na szczególe, tym razem na dźwięku dzwoneczka, który Satsuki dała swojemu chłopakowi, i który niezmiennie się jej z nim kojarzy. Znów, mimo tego, że tematyka jest trudna, opowiadanie ma w sobie jakąś lekkość i ciepło, czyta się je z dużą przyjemnością. Pojawia się chińska mitologia, święto Tanabaty obchodzone 7 lipca, kiedy dwie gwiazdy Wega i Altair, zazwyczaj rozdzielone Drogą Mleczną, zbliżają się do siebie. Dzięki tajemniczej Urarze, kobiecie, która w życiu Satsuki pojawia się tylko na chwilę i łączy je utrata kogoś bliskiego, Satsuki ma okazję pożegnać się z ukochanym, a dzięki temu zacząć godzić z utratą i wrócić do normalnego życia.
Oba opowiadania mają w sobie ulotny urok i - choć dotykają tematu śmierci - dają dużo nadziei. Jak dla mnie - zdecydowanie warto.

Banana Yoshimoto Kuchnia
Państwowy Instytut wydawniczy
Warszawa 2004
Tłumaczka: Anna Zielińska-Elliott
ISBN: 83-06-02931-3

_________________________________________________________________________________
A debut from 1988, translated and published in Poland in 2004. I had certainly read a flattering article about this book  in Wysokie Obcasy, and then someone from my close friends told me that it is not worth it. After many years, there was an opportunity to verify other people's opinions and issue my own. And my own is good.

In principle, the Kitchen is, in the edition of the Literary Institute, two short stories - the title one and Moonlight Shadow. The first one starts in the kitchen, which the heroine, Mikage Sakurai, simply loves. It has always been her favorite room in a house where she feels safe. Mikage had lost her parents in an accident and was raised by her grandmother. We meet her at the moment shortly after the death of her caretaker, when she has to arrange her life again.

A trip to Japan is one of my dreams, so when something Japanese comes into my hands, I'm not letting it out of them anymore. Therefore, in addition to the layer of narrative, events, for me, the level of realism and what I would be able to draw about Japan was also important. Mikage must get rid of the apartment in which she lived with her grandmother, because it is too big and too expensive for her. She is happy to take this opportunity when Yuichi Tanabe, a friend of her grandmother from a flower shop, offers her a place in his apartment and his mother Eriko, and takes a couch in the living room. She develops her cuisine passions, learns to cook, and the whole book revolves around the subject of food, and thus - the kitchen. Finally, Mikage gets a job as an assistant to the famous cook.

In the meantime, mother (and technically, father) of Yuichi, Erik, is murdered. This time it is Yuichi who needs help, so Mikage spends some time with him and the feeling is slowly developing between the two. The tension between young people is beautiful and very subtle, how much they can do for themselves, how this new feeling is delicate and fragile. It is probably the charm of this book, along with the warmth and great sensitivity of the author.

Moonlight Shadow is a story about reconciliation with death and getting out of mourning. In the car accident, Satsuki loses his boyfriend Hitoshi, and his younger brother, Hiragii, his girlfriend, Yumiko. Again, the story is based on detail, this time on the sound of the little bell that Satsuki gave her boyfriend, and which she invariably associates with him. Again, despite the fact that the subject is difficult, the story has some lightness and warmth in it, it is read with great pleasure. Chinese mythology appears, the Tanabata festival celebrated on July 7, when the two stars of Wega and Altair, usually separated by the Milky Way, are approaching each other. Thanks to the mysterious Urura, a woman who in Satsuki's life appears only for a moment and sheares with her the loss of a loved one, Satsuki has the opportunity to say goodbye to her lover, and thanks to that, begins to reconcile with loss and returns to a normal life.

Both stories have a fleeting charm and - although they touch the subject of death - they give a lot of hope. As for me - it is definitely worth reading.

Author: Banana Yoshimoto
Title: Kuchnia
Publishing House: Państwowy Instytut Wydawniczy
Warszawa 2004
Translated by: Anna Zielińska-Elliott
ISBN: 83-06-02931-3

Uzodinma Iweala Bestie znikąd (Beasts of No Nation)

Jak zawsze kiedy siadam do kolejnej recenzji, zerkam w Internet, by zobaczyć, jak książka została przyjęta, kiedy została wydana, co ciekawego wiadomo o autorze. Taka rozszerzona lektura. Tym razem szukałam bardziej zawzięcie, bo mimo, że książka jest "mocna", to mnie jakoś nie przekonała i nie uważam jej za dobrą.
Bohaterem jest Agu, dziecko rozdzielone od rodziców i siostry, świadek śmierci swojego ojca. Znaleziony i wcielony do armii rebeliantów, podróżuje wraz z mężczyznami, napada, gwałci i sam jest gwałcony przez własnego dowódcę.
Moje pierwsze skojarzenie z narratorem dzieckiem pobiegło oczywiście do Malowanego ptaka Jerzego Kosińskiego, która przebija tą książkę wielokrotnie pod względem okrucieństwa i jego opisu. Tam dodatkowym elementem wstrząsającym był fakt, że dziecko było młodsze i nie miało świadomości, co i dlaczego się dzieje, a jego narracja była czystym opisem. Agu jest starszy, rozumie, że czyny, których się dopuszcza, są złe i niemoralne. Jest jakby na granicy budzącej się świadomości, i jego relacja jest przeplatana rozmyślaniami. Jednak już czytając tą książkę wiedziałam, że mnie nie przekonuje.
Nie daje mi spokoju, co w tej książce jest nie tak. Język jest prosty, z ogromną liczbą powtórzeń, realistyczny, ale jednocześnie brak mu szczegółów. Zostanie ze mną na pewno porównanie wypowiedziane przez Agu, że karabin, który nosi na plecach rozgrzewa się i wypala mu znak na plecach niczym rozpalone żelazo na krowie. Znak, który będzie nie do wymazania. Chłopiec czuje się niewolnikiem swej broni, to ona każe mu iść tam, gdzie dobrowolnie sam by nie poszedł, to ona kieruje jego działaniami i jest gwarantem jego życia. Dopóki ma broń i jej używa, może pozostać wśród rebeliantów. Jeśli broń zgubi, sam zginie.
Jeśli chodzi o tytuł - polski podoba mi się bardziej: Bestie znikąd. Angielski, Beasts of No Nation, jest węższy i sugeruje tylko, że akcja nie toczy się w żadnym konkretnym kraju afrykańskim, przez co książka jest uniwersalna. Jednak polski tytuł dodaje dodatkowy wymiar - skąd się w ogóle taka bestia w człowieku rodzi, skąd bierze się tak monstrualne zło i umiejętność krzywdzenia innych? Agu przed swoją miał kochającą rodzinę, namiętnie czytał Biblię, był najlepszym uczniem w szkole. Podczas wybuchu wojny rozdzielony od matki i siostry, ukrywa się wraz z ojcem i innymi mężczyznami. Oni giną, on przeżywa, ale płaci za to bardzo wysoką cenę.
Sam Agu również zdaje sobie z tego sprawę. Na samym końcu książki, kiedy znajduje się już w obozie dla uchodźców i rozmawia z psychologiem o swoich doświadczeniach, zdaje sobie sprawę, że jest bestią: "Jestem. Jestem, ale też miałem mamę i ona mnie kocha (s. 172)."
Podsumowując - przeczytać na pewno warto, rzecz nie jest długa i czyta się wartko. Czy zostanie na dłużej - to się okaże.

Uzodinma Iweala Bestie znikąd
Wydawnictwo Literackie
Kraków 2007
Tłumacz: Paweł Łopatka
ISBN: 978-83-08-03984-7


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

As always when I sit down to the next review, I look over the Internet to see how the book has been received, when it was published, what are the interesting facts about the author. I call it an extended reading. This time I was looking even more fiercely, because although the book is "powerful", it somehow did not convince me and I do not believe it is a good one.

The protagonist is Agu, a child separated from his parents and sister, a witness of his father's death. Found and incorporated into the rebel army, he travels with men, assaults, rapes and is raped by his own commander.

My first association with the child narrator is, of course, with The Painted Bird by Jerzy Kosinski, which outcomes this book many times in terms of cruelty and its description. There, an additional shocking element was the fact that the child was younger and did not know what was happening and his narration was a pure description. Agu is older, he understands that deeds that he is doing are wrong and immoral. He is as if on the verge of awakening consciousness, and his narration is full of inner thoughts. However, already reading this book, I knew that it doesn't convince me.

I keep thinking what is wrong in this book. The language is simple, with a huge number of repetitions, realistic, but at the same time it lacks details. The image that will stay with me is the one Agu depicts: his rifle on his back warms up and burns a mark on his back like the burning iron on the  back of a cow. A sign that will be impossible to erase. The boy feels a slave to his weapon, it is it that orders him to go where he would not go voluntarily, directs his actions and guarantees his life. As long as he has a weapon and uses it, he can stay among the rebels. If the weapon is lost, he will die.

As for the title - I like Polish more: Beasts out of nowhere. English, Beasts of No Nation, is narrower and only suggests that the action is not taking place in any particular African country, which makes the book universal. However, the Polish title adds an extra dimension - where does such a beast in man some from, where does this monstrous evil and the ability to hurt others originates? Agu had a loving family, he read the Bible passionately, he was the best student at school. During the outbreak of war, separated from his mother and sister, he hides with his father and other men. They die, he survives, but he pays a very high price for it.

Agu himself is also aware of this. At the end of the book, when he is already in the refugee camp and talks to the psychologist about his experiences, he realizes that he is a beast: "I am, I am, but I also had a mother and she loves me" (p. 172), he says.

In summary - a book definitely worth dearing, it is not long and reads quickly. Will it stay for longer - it will turn out.

Author: Uzodinma Iweala
Title: Beasts of No Nation
Publishing House: Wydawnictwo Literackie
Kraków 2007
Translated by: Paweł Łopatka
ISBN: 978-83-08-03984-7